Azərbaycanın beynəlxalq inteqrasiyasının ana xətti müəyyən olundu...
Azərbaycan XX əsrdə ikinci əsrdə ikinci dəfə dövlət müstəqilliyini bərqərar etdikdən sonra aparıcı beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələr qurmağa, əməkdaşlıq etməyə başladı. Azərbaycan dövləti beynəlxalq təşkilatlarla fəal əməkdaşlıq edir və beynəlxalq müstəvidə özünü etibarlı tərəfdaş kimi təsdiqləyib. O başqa məsələ ki, əksər beynəlxalq təşkilatlar, xüsusən də antiazərbaycan qüvvələrin, ölkələrin təsiri altında olan məlum Qərb qurumları ölkəmizə qarşı qərəzli mövqe sərgiləyir, bizim maraqlarımıza zidd addımlar atırlar. Bu təşkilatların ədalətsiz yanaşmalarına baxmayaraq, Azərbaycan dövləti öz əməkdaşlıq yoluna sadiqdir. Azərbaycanın beynəlxalq aləmə uğurla inteqrasiya edir və beynəlxalq əlaqələr istiqamətində yeni uğurlara imza atır.
Əlbəttə, Azərbaycanın inteqrasiya yolunda türk dünyasının xüsusi cığırı, yolu var ki, bizim üzümüz daha çox o yönədir.
Azərbaycan Prezidenti 7 fevral prezident seçkilərində qalib gəldikdən sonra Milli Məclisdəki andiçmə nitqində Azərbaycanın beynəlxalq inteqrasiyasının ana xətti müəyyən etdi və bu xəttin Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) olduğunu söylədi. “...Biz beynəlxalq təşkilatlarla bağlı bundan sonra da öz addımlarımızı atacağıq, ilk növbədə, Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində səylərimizi davam etdirəcəyik. Bu, bizim üçün prioritetdir, mən bunu açıq demək istəyirəm, yəqin ki, indi aparılan siyasət də hər kəsə bunu aydın göstərir. Bu, bizim üçün əsas beynəlxalq təşkilatdır, çünki bu, bizim ailəmizdir. Bizim başqa ailəmiz yoxdur. Bizim ailəmiz Türk dünyasıdır.
Əgər kimsə hesab edir ki, biz başqa yerdə ailə axtarmalıyıq, deyə bilərəm ki, bizi heç yerdə gözləmirlər və bunu artıq gizlətmirlər. Əgər əvvəlki illərdə, xüsusilə işğal dövründə bizi çaşdırmaq üçün, yəni, gözdən pərdə asmaq üçün müəyyən vədlərlə cəlb etməyə çalışırdılarsa, indi o maskalar da yırtıldı və açıq-aydın burada ayrıcı xətlər müşahidə olunur. Biz o ayırıcı xətləri çəkməmişik, biz bu ayrıcı xətlərin əleyhinəyik. Biz hətta, cəmi üç ölkənin yerləşdiyi Cənubi Qafqazda bu gün bu ayrıcı xətləri açıq-aydın görürük. Belə olan halda, bizi haradasa qəbul etmək istəməyənlərə biz baş əyməliyikmi? Qətiyyən, bu, olmayacaq! Bizim ailəmiz Türk dünyasıdır. Biz özümüzü çox yaxşı hiss edirik. Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv olan bütün ölkələrlə qardaşlıq münasibətlərimiz var və bizim siyasətimiz Türk Dövlətləri Təşkilatını gücləndirməkdir. Bu, böyük coğrafiyadır, böyük ərazidir, böyük hərbi gücdür, böyük iqtisadiyyatdır, təbii sərvətlərdir, nəqliyyat yollarıdır, gənc əhalidir, artan əhalidir və bir soydan, kökdən olan xalqlardır. Bundan güclü birlik ola bilərmi? Əlbəttə ki, yox. Biz müştərək səylərlə elə etməliyik ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı qlobal arenada önəmli aktora və güc mərkəzinə çevrilsin. Buna biz ancaq birlikdə nail ola bilərik”-deyə ölkə başçısı bəyanatında vurğulayırdı.
“Bunlar Azərbaycanın birbaşa təşəbbüsü, iştirakı və dəstəyi ilə yaradılıb”
Müasir İnkişaf Birliyinin sədri, politoloq Mübariz Göyüşlü “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, Prezident İlham Əliyevin bu bəyanatı xalqımız üçün bir mayakdır, xalq və dövlət olaraq yolumuz türk dünyasınadır. “Prezident İlham Əliyev andiçmə nitqində Azərbaycan dövlətinin bundan sonrakı inkişaf istiqamətləri, yeni hədəflərimizlə bağlı çox aydın, məntiqli və konkret fikirlər bildirdi. Ölkə başçının tezis xarakterli çıxında bizim yolumuz, istiqamətimiz bir daha bəyan edildi. Biz Azərbaycan xalqı və Azərbaycan dövləti olaraq zatən türk xalqlarının inteqrasiyası, türk birliyinin möhkəmlənməsi üçün çalışmalar həyata keçirirdik. Artıq illərdir ki, Azərbaycan bu prosesin önündə gedənlərdəndir. Yəni Azərbaycan bu prosesin avanqardı rolunda çıxış edən dövlətlərindən biridir. Təbii ki, Türkiyə ilə birlikdə. Baxın, Türk Geneşinin yaradılması, sonra onun Türk Dövlətləri Təşkilatına çevrilməsi, daha sonra bura Özbəkistanın tamhüquqlu üzv, Türkmənistanla Macarıstanın, Şimali Kıbrıs Türk Cumhuriyyətinin müşahidəçi kimi qoşulması baş verdi. Bir sıra mühüm qərarlar qəbul olundu, türk birliyi istiqamətində bir sıra təşkilatlar yaradıldı. Biz Türk Akademiyasının, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun, Türkiyə ilə birgə yaradılacaq Türkiyə-Azərbaycan universitetinin və başqa qurumların adlarını çəkə bilərik. Həm də bunlar Azərbaycanın birbaşa təşəbbüsü, iştirakı və dəstəyi ilə yaradılıb”-deyə qeyd edən M.Göyüşlü hesab edir ki, 2024-cü ilə qədər türk dünyasının, türk xalqlarının birliyi, inteqrasiyası istiqamətində görülən işlər bir özül rolunu oynayırdı.
“Azərbaycan Prezidenti qarşıda duran hədəfləri və o hədəflərə çatmağın yolunu aydın şəkildə göstərdi”
M.Göyüşlünün sözlərinə görə, bu qədər işlər görülməsinə baxmayaraq bu istiqamətdə müəyyən boşluqlar hiss olunurdu. “Ancaq artıq 2024-cü ildən başlayaraq bunların hamısının sistemləşməsi, bu istiqamətdəki bütün fəaliyyətlərin güclü şəkildə bir mərkəzdən koordinasiya edilməsi, əlaqələndirilməsi, təşkilatlandırılması, işin genişləndirilməsi vacib bir hədəf kimi qarşıda durur. Azərbaycan Prezidenti qarşıda duran hədəfləri və o hədəflərə çatmağın yolunu aydın şəkildə göstərdi. Hesab edirik ki, TDT-nin fəaliyyətinin yeni mərhələsi başlayır. Bizim inteqrsiyamızın ana xətti məlumdur, biz də bu xətt üzrə irəliləyirik”-deyə M.Göyüşlü vurğuladı.
M.Göyüşlünun bildirdiyinə görə, TDT-nın müşahidəçi üzvlərinin tamhüquqlu üzvlər kimi qəbul olunması təşkilatın böyüməsinə, nüfuz dairəsinin artmasına gətirib çıxaracaq. İlk hədəflərin bu olduğunu deyən M.Göyüşlü bildirdi ki, TDT-nin hərbi strukturlarının formalaşdırılması üçün çalışmaların başlanması və həyata keçirilməsi də vacib məsələlərdən biridir. O, hesab edir ki, bu inteqrasiya məsələsində iqtisadi amillər də önə çəkilməlidir, söhbət türk dövlətləri arasında gömrük keçid prosedurlarının son dərəcə sadələşdirilməsindən, vizasız gediş-gəlişin təmin edilməsindən, qarşılıqlı ticarət, investisiya yatırımı ilə bağlı məsələlərin təşviqindən gedir. Bununla bağlı Türk İnvestisya Fondunun yaradıldığını deyən M.Göyüşlü bildirdi ki, bu fondun imkanlarının genişləndirilməsi, yatrımlarının artırılması, mədəniyyətlə bağlı istiqamətdə işlərin görülməsi qarşıdakı hədəflərindəndir. Ekspert qeyd etdi ki, bildiyi qədər ortaq türk tarixi və ortaq türk ədəbiyyatı vəsaiti hazırlanıb, türk tarixi kitabı pilot layihə olaraq Azərbaycanda və Türkiyədə bir neçə məktəbdə keçirlir, bunu qüvvətləndirmək və türk ölkələrinin məktəblərində əsas fənn kimi tədris edilməlidir. M.Göyüşlü hesab edir ki, biz türk ailəsinin üzvü kimi üzərimizə düşən bütün işlətri dövlət səviyyəsində həyata keçiririk. Orta türk mədəniyyətinin tarixinin öyrənilməsi işində də Azərbaycanın verə biləcəyi töhfədən danışan ekspert hesab edir ki, bu türk xalqlarının inteqrasiyası üçün ən önəmli addımlardır. Prezidentin bəyanatından sonra türk xalqlarının ortaq dil və ortaq əlifba məsələsinin daha da aktuallaşdığını vurğulayan ekspert hesab edir ki, bu istiqamətdə uğurlara nail olmaq qarşımızda hədəf kimi dayanır. Türk ölkələrinin hər birində nəşr olunan kitabların qarışılıqlı olaraq oxunması üçün ortaq dil və ortaq əlifba yaradılmalıdır. “Bizim evimizin, ailəmizin türk dünyası olduğunu Prezident qeyd etdi. Biz də bu ailənin daha da möhkəmlənməsi, onun təməllərinin sarsılmaz olması üçün öz üzərimizə düşən işləri həyata keçirməliyik ki, inteqrasiyamız uğurla tamamlansın. Təbii ki, burada dil, əlifba mütəxəssisləri də öz sözlərini deməlidir. Mövcud təşkilatlar daha da gücləndirilməli, işimizə təkan verən yeni qurumlar yaradılmalıdır. Çünki bizi bizdən başqa yaxşı başa düşən olmaz. Bütün məsələlərdə türk birliyi əsas götürülməlidir”-deyə M.Göyüşlü qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
