Ermənistan "Sumqayıt həqiqətlərini" arxivlərdə ciddi şəkildə gizlədir...
Ötən zaman bir daha açıq şəkildə sübut edir ki, Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını, hərbi təcavüzü əsaslandırmaq üçün ermənilər və onları dəstəkləyənlərin əsas planlarından biri də Sumqayıt hadisələrini törətmək olub.
Artıq sirr deyil ki, 1988-ci il fevralın 28-də baş vermiş bu hadisələr SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin erməni millətçiləri ilə birgə Azərbaycana qarşı təşkil etdiyi və həyata keçirdiyi təxribatların növbəti tərkib hissəsi idi. Məqsəd, hər zaman olduğu kimi, dünya ictimaiyyətində yanlış rəy formalaşdırmaq, anti-Azərbaycan əhval-ruhiyyəsi yaratmaq olub.
Onu da qeyd edək ki, bütün şahid ifadələri Sumqayıt hadisələrinin təşkilatçısı şəxsən 6 nəfəri öldürən və erməni millətindən olan 3 qadına təcavüz edən milliyyətcə erməni Eduard Qriqoryan olub. Qriqoryan öz ətrafında adamları cəmləşdirib onlara rəhbərlik edərək, “ermənilərə ölüm”, “ardımca” və sair çağırışlarla özündə olan və əvvəlcədən hazırlanmış siyahıya əsasən erməni millətindən olan şəhər sakinlərinin evlərinə hücumlar həyata keçirib. İstintaq zamanı hücuma, zorakılığa və işgəncələrə məruz qalmış erməni millətindən olan zərərçəkmişlər göstəriblər ki, onların evlərinə hücum edənlərə rəhbərlik və göstəriş verən məhz Eduard Qriqoryan olub, orada olan insanlar onun göstəriş və əmrlərinə əsasən hərəkət ediblər. Qriqoryan iki dəfə məhkum edilib. Elə bu da bir daha təsdiq edir ki, Sumqayıtda etnik zəmində törədilən iğtişaş SSRİ və Ermənistan rəhbərliyinin, erməni şovinist ideoloqların, ekstremist təşkilatların əvvəlcədən düşünülmüş və planlaşdırılmış məqsədyönlü təxribatlarının tərkib hissəsi olub. Daha bir mühüm nüans odur ki, SSRİ Baş Prokurorluğu tərəfindən baş vermiş hadisə ilə bağlı cinayət işi açıldığı, nəticədə iğtişaşların icraçıları və əlbir olan şəxslər, həmçinin ümumi sayı 32 nəfərdən ibarət qurbanların müəyyən edildiyi hər kəsə məlumdur. Hadisənin qurbanları arasında 6 nəfər azərbaycanlının olması bu iğtişaşların azərbaycanlı əhali tərəfindən həyata keçirilmədiyini sübut edir. Məhkəmənin qərarı ilə 12 il azadlıqdan məhrum edilən Qriqoryan cəzasını çəkmək üçün Ermənistana köçürülüb və daha sonradan azadlığa buraxılıb. Araşdırmalarla o da üzə çıxarılb ki, iğtişaşlardan bir neçə gün əvvəl erməni millətindən olan 100-dən çox şəxsdən ibarət təxribat qrupu Sumqayıta göndərilib. Onlar şəhərin “Dalğa” və “Sumqayıt” mehmanxanalarında yerləşdirilib. Qrupun üzvləri fevralın 27-də küçələrə çıxaraq əhali arasında milli zəmində iğtişaşların həyata keçirilməsi üçün iş aparmağa başlayıblar. Halbuki, hadisələr ərəfəsində və hadisələr baş verən gün Sumqayıt şəhərində və ətrafında SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunları və ordu birləşmələrinin kifayət qədər canlı qüvvəsi və texnikası olsa da, vəziyyətin nəzarət altına alınması üçün onlar tərəfindən vaxtında qabaqlayıcı tədbirlər görülməyib. Bu bir daha hadisələri SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin erməni millətçiləri ilə birgə Azərbaycana qarşı təşkil etdiyini təsdiq edir.
Onu da qeyd edək ki, iğtişaşı araşdırmaq üçün SSRİ Baş Prokurorluğu tərəfindən cinayət işi başlandı, xüsusilə mühüm işlər üzrə müstəntiq Vladimir Qalkinin rəhbərliyi ilə ölkənin müxtəlif regionlarından cəlb edilmiş 231 nəfər istintaqçı və bir o qədər də əməliyyatçıdan ibarət xüsusi istintaq-əməliyyat qrupu yaradıldı. SSRİ Baş Prokurorluğunun apardığı istintaq nəticəsində iğtişaş zamanı 6 azərbaycanlının öldürüldüyü müəyyən edildi. Məhkəmənin qərarı ilə 92 nəfər uzunmüddətli həbs cəzasına, bir nəfər isə ölüm hökmünə məhkum olundu. Lakin SSRİ Baş Prokurorluğu tərəfindən aparılmış istintaqla iğtişaş iştirakçılarının yalnız bir qismi müəyyən edilib məhkəmənin qərarı ilə cəzalandırıldı, SSRİ-nin siyasi rəhbərliyi və SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin təzyiqləri nəticəsində istintaq məntiqi sonluğa çatdırılmadı, onun təşkilatçıları və sifarişçiləri müəyyən edilmədi. Amma Azərbaycan dövlətinin həyata keçirdiyi tədbirlər, aparılmış obyektiv və faktlara söykənən istintaq materialları ilə həmin iğtişaşların məhz erməni millətçilərinin və onların havadarlarının öz məkrli niyyətlərinə nail olmaq məqsədilə təşkil edilərək törədilməsi tam sübuta yetirilib. Günahkarların üzə çıxması üçün indi əsas şərtlərdən biri Ermənistan tərəfinin də arxivlərinin açılmasından keçir. Çünki Ermənistan arxivləri açılarsa, bütün həqiqətlər üzə çıxacaq. Amma görünən odur ki, Ermənistan bundan narahatdır. Əvəzində İrəvan yenə Azərbaycana qarşı cəfəng iddialar səsləndirir. Amma özünü hər yerdə demokrat kimi qələmə verən baş nazir Nikol Paşinyan hadisə ilə bağlı hələ də arxivlərin açılmasını təmin etmək istəmir. Əslində, bu yeni bir hal da deyil. Qeyd edək ki, Ermənistan qondarma “erməni soyqırımı” məsələsi ilə bağlı da indiyə kimi arxivlərin açılmasından imtina edir. İndi də arxivləri açmamaqla erməni tərəfi Sumqayıt hadisələrində də həqiqətlərin üzə çıxmasını istəmir. Amma aparılan araşdırmalar göstərir ki, Sumqayıtdakı iğtişaş Azərbaycana qarşı Ermənistan xüsusi xidmət orqanları və SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi tərəfindən təşkil edilmiş təxribat olub. Məqsəd Azərbaycan ərazilərinin işğalına zəmin yaratmaq olub.
Tahir TAĞIYEV
