Rusiya-Ukrayna savaşı ABŞ-a milyardlar qazandırır, Avropanı çökdürür...

Avropa dövlətlərinin, xüsusilə də Almaniya iqtisadiyyatının tənəzzülə doğru irəlilədiyi bir vaxtda Ukraynada davam edən hərbi əməliyyatlar hesabına ABŞ iqtisadiyyatı yüksələn xətlə inkişaf edir. Bu fikirlər Almaniyanın “Berline Zeitung” nəşrində yer alıb. 

Qeyd edilir ki, Ukraynaya hərbi yardım göstərmək ABŞ-ın hərbi sənaye kompleksi üçün çox faydalıdır. Onların sifarişləri həddən artıq artıb. Qəzet “The Wall Street Journal”a istinadla yazır ki, 2022-ci ilin fevralından 2024-cü ilin fevralına kimi ABŞ-ın hərbi sənaye kompleksinin istehsal həcmi 17,5 faiz artıb. Hərbi sifarişlər ABŞ iqtisadiyyatının 0,5 faiz artmasına səbəb olub. Sifarişlər yalnız Ukraynadan deyil, Avropadan da daxil olur. Polşa “Apache” vertolyotları, zenit raket kompleksi, M1A1 “Abrams” tankları almaq üçün 30 milyard, Almaniya 60 ədəd CH-47F “Chinook” vertolyotu almaq üçün 8,5 milyard, Çexiya qırıcı F35 təyyarələr almaq üçün 5,6 milyard dollar vəsaiti ABŞ hərbi sənaye kompleksi çərçivəsində fəaliyyət göstərən şirkətlərə ödəyiblər. Ağ evin Milli İqtisadiyyat Şurasının sədri Leyl Breynard bildirib ki, hərbi sifarişlər ABŞ üçün olduqca əhəmiyyətlidir. Onun sözlərinə görə, bu sifarişlər ABŞ–da ümumi istehsalı artırır, yeni iş yerləri yaradır. “The Wall Street Journal” isə yazır ki, prezident Co Bayden administrasiyasının nümayəndələrinin bəyanatlarına görə, Ukraynaya ayrılan 60,7 milyard dolların 64%-i faktiki olaraq ölkənin müdafiə sənayesi bazasına qayıdacaq. Analitiklər son vaxtlar Avropa hökumətlərinin Amerika qırıcıları və digər hərbi texnikaya xərclədiklərini “gələcək nəsil üçün sərmayə” adlandırırlar. Dövlət Departamenti bu yaxınlarda bildirib ki, Birləşmiş Ştatlar sentyabr ayına qədər 80 milyard dollardan çox silah müqaviləsi imzalayıb ki, bunun da təxminən 50 milyard dolları Polşa və Almaniya da daxil olmaqla Avropa müttəfiqlərinə gedir. “Wolfe Research” analitiki Mayls Ualton qeyd edir ki, belə nəticələr tarixi normadan beş dəfə artıqdır. “The Wall Street Journal” daha sonra yazır ki, keçən il ABŞ 100 milyard dollar dəyərində beş yeni layihə həyata keçirməklə dünyanın ən böyük maye qaz ixracatçısı oldu. “Rapidan Energy Group”un qlobal qaz tədqiqatlarının direktoru Aleks Manton deyir ki, bu layihələrin əksəriyyəti yalnız Ukraynada hərbi əməliyyatlar başlayandan sonra işə düşüb. Onun sözlərinə görə, Avropaya qaz tədarükündəki fasilələr maye qazın potensial dəstəkçiləri üçün dəyərini sübut etdi və sənaye istehsalına kömək oldu. “Quincy” İnstitutunun Məsuliyyətli Hökumət üzrə baş elmi işçisisi Uilyam Hartunq isə bildirib: “Biz bilirik ki, ABŞ firmaları üçün Ukraynadakı müharibənin birbaşa və dolayı nəticələrinə əsaslanan on milyardlarla potensial müqavilələr var, lakin daha aydın olmayan şey şirkətlərin bu vəsaitləri nə qədər tez görəcəkləridir”.

ABŞ böyük vəsaitlər əldə etdiyi halda Avropada fərqli durum hökm sürür. Dünyanın aparıcı iqtisadi agentliyi “Bloomberg” Almaniyanın super sənaye dövləti statusunu itirdiyini bildirir. “Bloomberg” bildirir ki, sənaye istehsalında azalma bir neçə ildir nəzərə çarpır, lakin son iki ildə intensivləşib. Təxmin edildiyi kimi, Rusiyadan ucuz qazın olmaması səbəbindən bunlar baş verir. Bu səbəbdən kimya və polad zavodları, məsələn, boru istehsalı üçün iki fabrik bağlanıb. Məhsullar qiymətə görə rəqabətsiz olur. Almaniyada sənaye istehsalının payı ÜDM-in 20%-ni təşkil edir, ABŞ-da bu, cəmi 10%-dir. Qeyd edilir ki, bu,  Avropanın Rusiyanı məğlub etmək üçün verdiyi şüurlu qurbanlardır. Baş verənlər fonunda “Moskovskiy Komsomolets” qəzeti yazır: “Çoxdan məlumdur ki, amerikalılar istənilən müharibədən böyük qazanc əldə edirlər. Birləşmiş Ştatlar Birinci və İkinci Dünya müharibələrindən daha zəngin və güclü çıxdı. Və onlar həm də müharibələr nəticəsində dünya hegemonu oldular, müttəfiqlərinin sümükləri üzərində zirvəyə yüksəldilər. İkinci Dünya müharibəsindən sonra dənizlərin hökmdarından Vaşinqtonun lal nökərinə çevrilən Böyük Britaniya bu barədə xüsusilə ətraflı danışa bilər. İndi Amerikanın inanılmaz böyüməsinin də başadüşülən səbəbləri var. Avropaya “aqressiv” rus qazını əvəz etmək lazımdırmı? Amerikada əvəzedici var. Bununla belə, bu, mayeləşdirilmiş qazdır və daha bahalıdır,  daşınması çox vaxt aparır. Amma reallıq budur. Silah lazımdır? Ən yaxşı silahlar burada, Amerikada istehsal olunur. İndi bazarda sıxışdırılan Rusiya nefti üçün yer var.  Avropa  nefti də  Amerikadan almağa məcbur edilir. ABŞ Avropaya Rusiya neft-qazının alışını qadağan etdiyi vaxtda özü bəzi məhsullar üzrə fərqli mövqedədir.  2023-cü ildə Rusiyadan ABŞ-a zənginləşdirilmiş uran idxalı 1,19 milyard dollar təşkil edib ki, bu da 2022-ci illə müqayisədə 360 milyon dollar çoxdur. Və bu, əslində 1992-ci ildən bəri rekorddur. Amma bu, Amerika nüvə stansiyaları üçün yanacaq, yəni eyni enerji daşıyıcısıdır. Bəs niyə Rusiya uranı Rusiya qazından daha az “aqressiv”dir? Yoxsa hər şey kimin alması ilə bağlıdır? Yalnız Avropaya kəmərlərini sıxmaq lazımdır. Amma amerikalıların buna ehtiyacı yoxdur”. 

Ramil QULİYEV