Ölkənin iqtisadi qalxınmasında regionlarımızın payı sürətlə artır...
Bazar münasibətlərinin formalaşması şəraitində Azərbaycanın regionlarının davamlı inkişafı çoxstrukturlu iqtisadiyyatın uğurlu islahatları və fəaliyyət göstərməsi üçün əsas tələblərdən biridir. Ötən dövr ərzində hökumət ölkənin və onun regionlarının iqtisadiyyatında islahatlara yönəlmiş çoxsaylı tədbirlər görüb.
Xüsusilə, regional sənaye sahələrinin müasirləşdirilməsi və şaxələndirilməsi, istehsal və sosial infrastrukturun təkmilləşdirilməsi istiqamətində islahatlar aparılıb, bölgələr üzrə iqtisadiyyatın lokallaşdırılması, bank-maliyyə sektorunun və fiskal siyasətin liberallaşdırılması istiqamətində proqramlar qəbul edilərək həyata keçirilib.
Regionlarda innovativ sistem və metodların tətbiqinə böyük diqqət yetirilir
Hazırda ölkəmizdə regionlarda innovativ sistem və metodların tətbiqinə böyük diqqət yetirilir. Bundan başqa, o da faktdır ki, qloballaşma və regionlararası rəqabət şəraitində Azərbaycan güclü sosial siyasətin iqtisadi əsasını təmin etmək üçün dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyanı və beynəlxalq bazarlarda rəqabət qabiliyyətini təmin etməlidir. Bu məqsədə nail olmaq üçün hər bir regionun mütənasib inkişafı zəruridir, çünki bütövlükdə ölkə iqtisadiyyatı inzibati-ərazi vahidlərinin məhsuldarlığından və ya onların dotasiya dərəcəsindən asılıdır.
Bu gün ərazinin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla regional inkişaf strategiyasının işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsi faktı xüsusi aktuallıq kəsb edir. Tipik olaraq, belə strategiyanın əsas məqsədi yerli hakimiyyət orqanlarının imkanlarına hüquqi və təşkilati dəstək, təkcə xarici kapital üçün deyil, həm də yerli investorlar üçün investisiya mühitinin yaxşılaşdırılmasıdır. Bu, iş yerlərinin açılmasının, əhalinin rifahının yaxşılaşdırılmasının və rayonun davamlı sosial-iqtisadi inkişafının təmin edilməsinin yeganə yoludur. Xüsusi vurğulanmalıdır ki, ümumilikdə müstəqillik illərində milli iqtisadiyyatın ərazi tarazlığının təmin edilməsi və regional disbalansın azaldılması Azərbaycanın dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərinə çevrilib. Eyni zamanda, ərazilərin inkişafı siyasəti sənaye və sahə proqramları ilə yanaşı, digər ümummilli və ayrı-ayrı ərazi proqramlarının icrası ilə eyni vaxtda həyata keçirilir. Indiyə qədər diqqət mərkəzindən kənarda qalan məqamlara da indi xüsusi önəm verilir. Məsələn, yerli hakimiyyət orqanlarının, özəl sektorun və vətəndaş cəmiyyətinin səylərini birləşdirən tərəfdaşlıq kimi regional inkişaf strategiyasının hazırlanmasına bu vaxta kimi istənilən səviyyədə diqqət olunmayıb. Buna görə də bu gün Azərbaycanda inteqrasiya olunmuş planlaşdırma alətlərindən istifadə etməklə regional inkişaf strategiyalarının işlənib hazırlanması təcrübəsinin tətbiqi və özəl sektorun və yerli icmaların nümayəndələrinin planlaşdırma prosesinə fəal cəlb edilməsi planlarının fəal müzakirəsi aparılır. Mütəxəssislərin fikrincə, inteqrasiya olunmuş proqramlar və layihələr sonradan sosial-iqtisadi və ekoloji inkişaf üçün ən mühüm vəzifələri bir sistemləşdirilmiş sənəddə, yəni regional inkişaf strategiyasında birləşdirməyə imkan verəcək. Bu, bir tərəfdən, mərkəzi səviyyədə hazırlanmış mövcud sahə proqramlarını azaltmağa imkan verəcək, digər tərəfdən, hər bir regionun maraq və ehtiyaclarını nəzərə almaqla, regional inkişafın planlaşdırılmasında yerli hakimiyyət orqanlarının rolunu artıracaq. Yerli inkişafa bu cür kompleks yanaşma gələcəkdə resursların rasional bölgüsünə və səmərəli istifadəsinə nail olmağa, yeni iş yerlərinin açılmasına və əhalinin gəlirlərinin artırılmasına, səhiyyə, təhsil və sair istiqamətlərdə daha böyük nailiyyətlər əldə olunmasına gətirib çıxaracaq.
Regional inkişaf strategiyası həm də mövcud insan, maddi və istehsal resurslarının hərtərəfli mənzərəsini yerli səviyyədə ən mühüm sosial-iqtisadi məqsədlərlə əlaqələndirməyə, orta və uzunmüddətli dövr üçün regional inkişaf prioritetlərini müəyyən etməyə imkan verəcək. Beləliklə, iqtisadi, sosial və ya ekoloji xarakterli konkret regionun məqsədlərinə nail olmaq və konkret problemlərin həllinə yönəlmiş yerli özünüidarəetmə orqanlarının, sahibkarlıq subyektlərinin, QHT-lərin və digər vətəndaş cəmiyyəti institutlarının qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığı regionların tərəqqisini gücləndirəcək. Həyata keçirilən siyasət tədbirləri regionların davamlı inkişafına, deməli, milli rifaha xidmət edəcək. Ölkədə qəbul edilən proqramlar da iqtisadiyyatın sənaye, kənd təsərrüfatı, xidmət, tikinti, nəqliyyat və digər sahələr kimi regionların inkişafı ilə bilavasitə bağlı olan əsas sahələrində kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur.
Sahibkarlığın inkişafı regional iqtisadi siyasətin ən mühüm istiqamətlərindən biridir
Regionların sosial-iqtisadi problemlərinin bilavasitə yerindəcə həlli üçün onarın səlahiyyətlərinin genişləndirilməsi, maliyyə müstəqilliyinin gücləndirilməsi istiqamətində ölkədə müvafiq addımlar atılır. Vətəndaşların regionların həyatında iştirakının və dövlət orqanları ilə bölgələr arasında birbaşa dialoqun təmin edilməsi, əhali ilə işlərin rəqəmsallaşdırılması da diqqət mərkəzindədir.
Bütün dövlət orqanları ilə regionlardan asanlıqla əlaqə saxlaması sisteminin yaradılması, dövlət və sosial xidmətlərin bilavasitə regionların özündə göstərilməsi istiqamətində də genişmiqyaslı işlər görülüb.
Bundan başqa, regionlarda yaşayan əhalinin sahibkarlıq fəaliyyətində ixtisaslaşması nəzərə alınmaqla dövlət dəstəyi sisteminin gücləndirilməsi üçün fə müvafiq işlər görülür. Regional səviyyədə işləmək üçün yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin məqsədyönlü hazırlanması, məşğulluq məsələləri, bank-maliyyə, təsərrüfat sahələrinin idarə edilməsi və torpaq becərilməsi, heyvandarlıq və quşçuluq üzrə bacarıqların formalaşdırılması da indi hökumət üçün prioritetdir. Qeyd edək ki, son 20 ildə regionların inkişafı ilə əlaqədar 4 proqram qəbul edilib və proqram çərçivəsində işlər uğurla davam etdirilir. Proqram çərçivəsində infrastruktur yenidən qurulur. İndiyədək regionlarda 3500-dən çox məktəb, 700-dən çox səhiyyə müəssisəsi, 40-dan çox olimpiya idman mərkəzi inşa edilib. Onu da vurğulayaq ki, son 20 il ərzində İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Sahibkarlığın İnkişafı Fondu tərəfindən iqtisadiyyata güzəştli kredit dəstəyi çərçivəsində sahibkarlıq subyektlərinin 42,7 min investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə yönəldilən 2,8 milyard manat güzəştli kreditlərin 75 faizi regionlara ayrılıb. Bunun nəticəsində açılan 178 mindən çox yeni iş yerinın 80 faizdən çoxu regionlarda fəaliyyətə başlayıb. Ümumiyyətlə, sahibkarlığın inkişafı bu gün regional iqtisadi siyasətin ən mühüm elementlərindən biridir. Bu məsələdə 2004-cüildən indiyədək ölkədə həyata keçirilən regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramlarının icrası mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Son 20 il ərzində 4 dövlət proqramı üzrə bölgələrə yatırılan investisiyaların həcminin 104 milyard manat təşkil etməsi də bunun real təzahürüdür. İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyinin məlumatına əsasən, hazırda Azərbaycanın iqtisadi zonalarında 7 milyard manatdan çox investisiya layihəsi ilə 138 sahibkarlıq subyekti rezident statusu alıb. Ölkəmizdə 7 sənaye parkının (Sumqayıt, Mingəçevir, Pirallahı, Qaradağ, Ağdam, Balaxanı və Araz Vadisi iqtisadi zonası) və 5 sənaye rayonunun (Hacıqabul, Nefçala, Masallı, Sabirabad və Şərur) uğurlu fəaliyyəti təmin edilıib. Respublikanın 6 sənaye zonasında indiyədək 6 milyard manat investisiya qoyulub və 11 mindən çox daimi iş yeri açılıb. Növbəti mərhələdə sənaye zonalarındakı mövcud layihələrə 864 milyon manat sərmayə yatırılacağı və 6 min 700-dən çox daimi iş yerinin fəaliyyətə başlayacağı planlaşdırılıb. Bütün bunlar regionların ölkənin iqtisadi tərəqqisində xüsusi çəkisinin artmaqda olduğunu göstərir.
Tahir TAĞIYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
