Çərşənbə günü, 9 iyul 2025
     

Albanşünaslığın əsasını ermənilər-gürcülər qoyub(?) - Azərbaycan alimindən şok iddia...

Image

Ramin Əlizadə: "Qədim dillərin öyrənilməsi məsələsi çox vacibdir"

"Sovet dönəmində Azərbaycan albanşünaslarını erməni və gürcü əsilli professorlar "yetişdirib", yetişmiş meyvə isə ya yeyilir, ya da yeyilmirsə xarab olur...

…Hazırda ölkəmizdə albanşünaslıq (tarixi tədqiqatlar) adı altında aparılan elmi araşdırmalar "köhnədən qalıb xarab olanlar" və "yetişməyənlər" adlı iki qrupa bölünür. Nə qədər ki, elmi kadr hazırlığına yetkili qurumlar və büdcə təşkilatları laqeyd münasibət göstərəcək, vəziyyət yazdığım kimi davam edəcək..." 

Bu fikirləri AMEA-nın Tarix İnstitutunun elmi işçisi Ramin Əlizadə özünün Feysbuk səhifəsində bildirib. 

Uzun illərdir ciddi elmi araşdırmaları, fikirləri ilə maraq doğuran R.Əlizadənin irəli sürdüyü məsələ doğrudan da düşündürücüdür. Bu gün Azərbaycanda milli təməllərə söykənən yeni albanşünaslar nəslinin yetişməsi gerçək bir zərurətdir, o cümlədən də qədim dillər üzrə mütəxəssislərin hazırlanması da bizə hava-su kimi lazımdır. Dünyanın qədim dillərini bilən mütəxəssislərimiz olmadan biz dövlətimizin, xalqımızın tarixi, qədim əraziləri, dövlətçilik tariximiz barədə yenə də gerçək məlumatlardan məhrum olacağıq, yenə də tariximizin yazılışı köhnə, Sovetdənqalma metodologiya ilə davam etdiriləcək. Bu baxımdan, R.Əlizadənin fikirlərinə ciddi əhəmiyyət verilməli və bu problemi həll etmək əlaqədar dövlət qurumların diqqətində olmalıdır. 

Mövzunun aktual olduğu nəzərə alıb onu davam etdirmək istədik. 

"Sizin statusunuzu oxuyanda belə qənaətə gəldik ki, Azərbaycan albanşünaslarını erməni və gürcü mütəxəsisləri yetişdirib. Səbəb nə idi? Bəyəm milli mütəxəssislər yox idi? Erməni və gürcü alimlərinin alban irsinə marağı nə idi?  Bəs bu gün niyə milli kadrlar yetişdirilmir? Niyə ayrıca albanşünaslıq mərkəzi yoxdur" sualları ilə 

"Bu yanaşma ilə albanşünaslığı aparıb bir yerə çıxara bilməyəcəklər" 

Ramin Əlizadəyə müraciət etdik. Tarixçi alim "Bakı-Xəbər"ə açıqlamasında "Sovet dövründə Azərbaycan albanşünaslarının hamısını onlar yetişdirib. Məsələn, Fəridə Məmmədovanın elmi rəhbəri Karen Yuzbaşyandır. Başqasınınkı Şanındzedir. İstər Tarix İnstitutu, istərsə də digər qurumlar olsun, durub bu adamların elmi işlərinin, araşdırmalarının üstündən albanşünaslıqda yeni söz demək istəyirlərsə, bu mənasızdır, cəfəngiyatdır və boş bir şeydir. Bu yanaşma ilə albanşünaslığı aparıb bir yerə çıxara bilməyəcəklər. Bununla niyə özümüzü aldadaq? AMEA-nın Rəyasət Heyətinin iclasında durub dedim ki, qədim dilləri öyrənmək üçün bir mütəxəssis yoxdur, Türkiyəyə gedək, gedib orada qədim dilləri öyrənək, araşdıraq. Hətta gedib orada qədim dilləri öyrənməyim üçün mənə Türkiyədə 24 aylıq bir proqram da hazırlamışdılar. Amma AMEA rəhbərliyi buna laqeyd münasibət göstərdi. Universitetlərdə, elm müəssisələrində vəzifədə olanlardan kimsə nə deyirsə, heç biri həqiqət deyil. Əslində, məsələlərin üstünü malalamaqda hər birinin öz məqsədi var"-deyə alim qeyd etdi. 

R.Əlizadə təəssüflə vurğuladı ki, üzərinə gəlişigözəl sözlər yazıb layihələr hazırlanır, bu da dövləti aldatmaq, büdcəni talan etmək məqsədinə xidmət edir. "Qədim dillərin öyrənilməsi məsələsi çox vacibdir. Amma təəssüf ki, vəziyyət belədir. Bununla elm hara gedə bilər? AMEA-nın üzü, sifəti budur. Bizim institutun direktoru Kərim müəllimin yanında da bu məsələni dəfələrlə qaldırmışam. Deyir ki, sən məndən tələb edirsən, mən də yuxarılara deyirəm. O da yetkisi, səlahiyyəti əlində olan rəhbər deyil ki. Bəziləri deyir ki, Tarix İnstitutu istəsə edər. Xeyr, Tarix İnstitutu istəsə də edə bilmir. Bunu etsə AMEA prezidenti İsa Həbibbəyli, hansısa bir nazirlik edə bilər. Kadr məsələsi maddiyyatla bağlıdır". 

Alimin fikrindən belə qənaətə gəldik ki, bu sahəyə maliyyə ayrılarsa Azərbaycan Türkiyədə və başqa ölkələrdə qədim dillər üzrə mütəxəssis hazırlaya bilər, bu da həm bu sahədə mütəxəssislərin, həm də milli təmayüllü albanşünas kadrların yetişməsinə səbəb olar.  

Alim vurğuladı ki, 2021-ci ildən 2023-cü ilə qədər özü özlüyündə bir layihə həyata keçirib, söhbət qədim dillərin öyrənilməsi ilə bağlı dünyanın hansı universitetləri, müəssisələri ilə əlaqə qura bilərik məsələsindən gedir.  Alim həm prespektivlik, həm də maliyyə xərclərinin çox baha olmaması üçün Türkiyənin Ankara Universitinin qədim dillər şöbəsi ilə əlaqə saxlayıb, yazışmalar aparıb, məktublaşıb, ona Şumer, Babil, Akad və Asur dillərini öyrənmək üçün  24 aylıq proqram da tərtib edilib, amma  maliyyə üzündən gedə bilməyib və  ortada heç bir nəticə yoxdur. Türkiyədə qədim dillər üzrə mütəxəssislərin yetişdirilməsi üçün imkanların geniş olduğunu bilirən müsahibimiz qeyd etdi ki, qədim dillərin öyrənilməsi Türkiyədə geniş inkişaf edib, amma təəssüf ki, bizdə bu dillərin öyrənilməsi həyata keçirilmir". 

Bizdə indiyə qədər qədim dillər üzrə mütəxəssislərin hansı səbəbdən olmamasına gəlincə, R.Əlizadə bildirdi ki, vaxtilə qədim yazılar üzrə mütəxəssislər olub: "Yusif Yusifov, Solmaz Qaşqay, Heydər Mirzəyev, İqrar Əliyev kimi alimlər o vaxt Moskvada, Peterbruqda oxuyublar. Onlara necə tapşırıblarsa gəlib Azərbaycanda məktəb yaratmayıblar. Onlar həyatdan gedərkən də bildiklərini özləri ilə aparıblar. Məqsəd məktəb yararmamaq olub. Onlar ancaq araşdırmalar aparıblar, amma kadr yetişdirməyiblər. O zaman Yüzbaşyan Fəridə Məmmədovaya imkan verərdi ki, alban dilini, qrabarcanı öyrənsin? Fəridə Məmmədova alban dilindən bir mətn, qrabardan bir mənbə  tərcümə etməyib. Bu adam orijinalı tərcümə etməyibsə necə albanşünasdır?"-deyə alim qeyd etdi.

"Belə baş düşmək olar ki, Azərbaycanda albanşünaslığın əsasını elə erməni, gürcü alimləri qoyub. Yoxsa səhv yanaşırıq"-deyə müsabimizdən soruşduqda o bildirdi ki, bu elədir. 

"Azərbaycanın dünya səviyyəsində bir albanşünası olaraq Fəridə Məmmədovanı qəbul edirlərsə, onun albanşünas kimi yetişməsində elmi rəhbəri erməni olub. Yaxud filoloq Voroşil Qukasyan olub. Onun da elmi rəhbəri Şanındzedir. Burada təəccüblü nə var ki? Dövlət səviyyəsində qədim dillərin öyrənilməsinə, bu sahədə kadrların yetişməsinə diqqət ayırmalıdır. Alban dilinin öyrənilməsi bizdə yoxdur. Dünyada ən yaxşı alban dilini bilənlər ermənilər, gürcülər, bir də almanlar və fransızlardır. Onlar da bizə düşməndir.      

Alman dilçisi, albanşünası Jost Gippert erməni şovinistləri ilə əlbir olub albandilli palimpsestləri erməniləşdirməklə məşğuldur. 2023-cü ildə erməni şovinist tədqiqatçıları ilə birlikdə Avropa Şurasının maliyyə vəsaiti ilə "Qafqaz Albaniyası: əl kutabı" çap etdirib, internetdə yayımlayır…

Mənim sahəm qədim dillərdir. Bu sahəyə biganə yanaşmaq olmaz, bu bizim üçün çox vacib bir məsələdir. Müraciət etdiyim bütün dövlət qurumlarından mənə bildirilib ki, bu məsələyə AMEA prezidenti baxır. Rəhbərlik məsələyə baxacağını vəd etsə də, hələ də ortada nəticə yoxdur".

R.Əlizadənin əslində məqsədi qədim dilləri öyrənməkdir, lakin müraciətlərinə baxmayaraq, hələ də ortada bir nəticə yoxdur. Alim yanğı ilə bildirdi ki, bizdə qədim dillər üzrə mütəxəssis yetişdirilmədiyi halda Ermənistanda 20-yə yaxın  mixi yazını bilən mütəxəssis var. 

Ümid etmək olar ki, gənc mütəxəssisin müraciətlərinə müsbət cavab veriləcək və o, dörd qədim dili öyrənmək üçün çalışmağa başlayacaq. Bizim bu gün qədim dilləri öyrənməyə böyük ehtiyacımız var. Çünki tariximizi başlanğıcından araşdırmaq, onu yeni metodologiya ilə yazmaq bizim qarşımızda duran vəzifədir. Bu ən çox da ona görə lazımdır ki, saxtalaşdırılan tariximizi sağlamlaşdıraq, öyrənək, öyrədək. 

İradə SARIYEVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

09.07.2025 / 21:11
Rusiya narahatdır - İranın zənginləşmiş uran qalıqları ABŞ-ın əlinə düşə bilər...

09.07.2025 / 20:54
Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı yeni proseslərə start verilir

09.07.2025 / 20:39
Tramp Ukraynaya hərbi yardımı tam bərpa etdi - bunu yeni siyasi oyun sayanlar da var...

09.07.2025 / 20:25
Trampın yeni qərarı dolların kursunu dəyişdi, manata da təsir ehtimalları var…

09.07.2025 / 20:11
Xəzər dənizinə yeni güclü oyunçu gəlir - Azərbaycan prosesə qəti dəstək verir...

09.07.2025 / 19:54
Tramp Qəzzada sülh yaratdı ki, Nobel mükafatına təqdim olunur?

09.07.2025 / 19:39
Paşinyan Qərblə razılaşıb - ölkədə müxalifət qalmayacaq...

09.07.2025 / 19:25
Xarici media qurumları ilə bağlı Azərbaycanda mühüm qanun proseduru başlayır...

09.07.2025 / 19:10
Trampın 14 dövlətə "xoşbəxtlik məktubları" dünyanı bədbəxt edə bilər....

09.07.2025 / 18:51
Tramp-Rubio görüşündə Qarabağ sülh müzakirəsi - ABŞ-da inanılmaz nikbinlik var...

09.07.2025 / 18:36
Dünya Kilsə Şurasının Paşinyana qarşı erməni kilsəsi ilə "xristian həmrəyliyi"...

09.07.2025 / 18:23
Azərbaycan və BƏƏ arasında Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq Sazişi imzalandı

09.07.2025 / 18:19
Azərbaycanın xaricdəki səfirləri Xankəndidə

09.07.2025 / 18:16
PKK-çıların tərksilah olunması prosesi başladı – ilk olaraq Süleymaniyyədə...

09.07.2025 / 18:07
Milli mətbuatın 150 illik sərəncamı ölkə boyu necə icra olunur...

09.07.2025 / 18:05
Prezident İlham Əliyevin Əbu-Dabidə BƏƏ Prezidenti ilə görüşü olub

09.07.2025 / 17:53
Hindistan erməni "soyqırımını" tanısa, Azərbaycandan xəbərdarlıq ala bilər...

09.07.2025 / 17:39
Sanballı sənətkarlar yüngül şou ifaçılarla eyni teleproqramlardan imtina edir...

09.07.2025 / 17:26
Naxçıvan Konstitusiyasında islahatlar hüquqi dövlət quruculuğunda önəmli yer tutur...

09.07.2025 / 17:17
Trampın Putini hədələyən səs yazısı ortaya çıxdı - “Moskvanı bombalayaram”

09.07.2025 / 17:03
“İki sahil” 34 yaşını qeyd edir

09.07.2025 / 17:01
Formula 1 2026-cı il təqvimində dəyişiklik edib

09.07.2025 / 16:58
QDF-in təşəbbüsü ilə növbəti “Qarabağ Gecəsi” xeyriyyə konserti keçirilib

09.07.2025 / 16:45
Əhliman Əmiraslanovun təşəbbüsü ilə Sabirabadda hüquqi yardım göstərildi - FOTO

09.07.2025 / 16:37
Avropa NATO-Rusiya müharibəsinə hazırlaşır – qitənin ən böyük limanında hərbi gəmilər üçün yer ayrılır...

09.07.2025 / 16:19
Makron bu dəfə də Britaniyada arvadından “şillə yedi”...

09.07.2025 / 15:53
"Moskva “Sputnik Azərbaycan” rəhbərlərinin həbsi işi üzrə Bakı ilə təmasları davam etdirir" – Rusiya XİN

09.07.2025 / 15:16
Zaxarova rusiyalıların Ermənistana girişinin qadağan edilməsinə münasibət bildirdi

09.07.2025 / 14:55
Prezident İlham Əliyev Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə səfər edib - FOTO

09.07.2025 / 14:43
Sumqayıtda quldurluq edən şəxs saxlandı

09.07.2025 / 14:23
Azərbaycan XİN İranın İrəvandakı səfirinə sərt cavab verdi...

09.07.2025 / 14:09
84 min dollar vəsaiti ölkədən çıxaran şirkətə 17 dollara yaxın cərimə kəsildi...

09.07.2025 / 13:54
Bu il 6 minə yaxın keçmiş məcburi köçkün bu kəndlərə qayıdacaq...

09.07.2025 / 13:45
Prezident İlham Əliyevin Şeyx Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan ilə görüşü olacaq

09.07.2025 / 13:36
Qəzzada hərbi əməliyyatlar bərpa olunmayacaq - Tramp HƏMAS-a söz verdi

09.07.2025 / 13:23
DİN avtobus dayanacaqlarını zəbt edən sürücülərə xəbərdarlıq etdi

09.07.2025 / 13:11
Türkiyənin turizm mərkəzi : “Akdeniz’in İncisi” Mersin...

09.07.2025 / 13:10
Завтра может быть сенсация! Встреча И.Алиева и Н.Пашиняна - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

09.07.2025 / 12:57
Azərbaycanda xərçəng xəstələrinin sayı artıb

09.07.2025 / 12:46
Duyğulara sənətlə toxunuş”: Gəncədə kimsəsiz uşaqlara art-terapiya dəstəyi

09.07.2025 / 12:43
Tramp Putinə “kiçik bir sürpriz” hazırlayır – çox məyus oldum...

09.07.2025 / 12:17
Sabah Əbu-Dabidə Prezident Əliyevlə Paşinyan arasında görüş keçiriləcək...

09.07.2025 / 12:09
Azərbaycan ECO-da birləşdirici regional güc mərkəzinə çevrilir

09.07.2025 / 12:00
"PKK mövcudluğunu bitirib" - Abdullah Öcalan çağırış etdi!

09.07.2025 / 11:35
Hakan Fidan və Yaşar Gülər Pakistanda - bu mühüm məsələlər müzakirə olunacaq

09.07.2025 / 11:28
Ermənistanda poliqonda partlayış olub - TƏCİLİ

09.07.2025 / 11:25
Baş nazir idi, indi bankda məsləhətçi işləyəcək...

09.07.2025 / 11:20
Gənclər üçün “Ekoloji Texnologiyalar və Sosial Sahibkarlıq” düşərgəsi keçiriləcək

09.07.2025 / 11:12
Şəmkirdə "KİA" aşıb, ölən və xəsarət alanlar var

09.07.2025 / 11:05
Yol polisi skuter, moped və velosiped sürücülərinə çağırış etdi

09.07.2025 / 11:03
ABŞ-dan bizimlə bağlı mühüm bəyanat - CANLI

09.07.2025 / 11:02
Diplomatik xidmət orqanlarının rəhbərləri Xankəndiyə gediblər

09.07.2025 / 10:38
BAMF-ın baş ofisində növbəti təlim keçirilib

09.07.2025 / 10:34
Axtarışda olan 90 nəfər saxlanılıb - polisdən AÇIQLAMA

09.07.2025 / 10:22
Dünya bazarında neftimiz bahalaşdı - 75 dolları ötüb...

09.07.2025 / 10:18
İsrail Suriyada 11-ci hərbi bazasını qurub

09.07.2025 / 10:12
Qarabağa getmək istəyənlər, bu xəbəri mütləq oxuyun!

09.07.2025 / 10:08
28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qəbul edildi - Dövlət Xidməti

09.07.2025 / 10:04
Yevlaxda itkin düşən kişinin meyiti kanaldan tapıldı

09.07.2025 / 10:01
Türkiyənin ilk iqlim qanunu təsdiqləndi

09.07.2025 / 09:38
"Peşə bayramınız mübarək!" - Ceyhun Bayramovdan təbrik mesajı

09.07.2025 / 09:28
Tramp ticarət tariflərinin qüvvəyə minməsini yenə təxirə saldı

09.07.2025 / 09:18
Ağdam-Füzuli yolunda "Ford" aşıb, 20 nəfər xəsarət alıb

09.07.2025 / 09:13
Bu gün Naxçıvan şəhərinin bəzi əraziləri susuz qalacaq

09.07.2025 / 09:11
Naxçıvan diyarı xalçaçılıq məktəbinin tarixi səhifələri...

09.07.2025 / 09:05
Berlin məhəkəməsi Almaniya hökümətini şoka saldı - 13 nəfərlik əfqan ailəyə viza veriləcək!

09.07.2025 / 09:01
Çempionlar Liqasında yeni mövsümə start verildi - NƏTİCƏLƏR

09.07.2025 / 08:35
Borcu qaytara bilməsən, dövlət sənin borcunu bağlayacaq - yeni qanun...

08.07.2025 / 23:15
Fransada Azərbaycan səfirliyinə hücum etmiş radikal ermənilərin cəzası daha da ağırlaşdırıldı

08.07.2025 / 22:34
"ABŞ Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin tezliklə əldə olunacağına ümid edir" – Rubio

08.07.2025 / 21:15
Fransızlar Makronu vaxtından qabaq yola salmağa hazırlaşır...

08.07.2025 / 20:59
Ermənistan öz ərazisini hansı dövlətlərin sui-istifadəsinə verə bilər?..

08.07.2025 / 20:44
Ukrayna kəşfiyyatı Ermənistanı çətinə saldı - ölkə özünü Azərbaycanın qarşısında təmizə çıxarmağa çalışır...

08.07.2025 / 20:30
ABŞ Zəngəzur dəhlizini nəzarətə götürür - Rusiya ilə geosiyasi mübarizənin nəticəsi...

08.07.2025 / 20:15
Trampın cavab məktubu Gürcüstanla gərginliyi artırdı - Azərbaycana ehtiyac daha da artdı...

08.07.2025 / 20:01
Paşinyan kilsəyə özü rəhbərlik edəcək, iddia açıq deyildi - katolikos əks blok yaradır...

08.07.2025 / 19:46
Rusiya Azərbaycana sanksiyalar hazırlayır? - Aranı gərginləşdirmək istəyənlərin yeni cəhdləri...

08.07.2025 / 19:32
“İsrailin növbəti hədəfi Türkiyə” - ABŞ-dan mesajın ünvanı...

08.07.2025 / 19:17
Xankəndinin tarixində ilk hadisə - heç sovet dövründə də bu yox idi...

08.07.2025 / 19:10
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslər və hüquqi varislər ifadə verdi - FOTO

08.07.2025 / 19:03
BRICS Rusiyanın tərəfində Ukrayna müharibəsinə rəsmən qoşuldu...

Naxçıvan Konstitusiyasında islahatlar hüquqi dövlət quruculuğunda önəmli yer tutur...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910