Ukraynanı yarı yolda qoyurlar - Ermənistan nəticə çıxarmalıdır...

Postsovet məkanında Qərbin geosiyasi ambisiyaları üzündən ciddi əziyyət çəkən ölkələrdən biri də Ukraynadır. Qərbin fəal dəstəyi və təhriki ilə Rusiyaya qarşı savaşa başlayan Ukraynanı ABŞ və Avropa artıq yarı yolda qoymaqdadır. Belə ki, Ukraynaya maliyyə dəstəyi azalır, hərbi yardımlar vəd edilən həcmlərdə çatdırılmır. Uzaqmənzilli silahların verilməsindən isə bəzi hallarda ümumiyyətlə imtina edilir.

Yaxın Şərqdə başlanan müharibə isə Qərbin əsas diqqətini İsrail üzərində cəmləşdirməsi ilə müşayiət olunur. Bu halda Ukraynanın tədricən arxa plana keçməsi qeydə alınır. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin baş komandanı Valeri Zalujnı “The Economist” jurnalına müsahibəsində bildirir ki, Ukrayna ordusunun hücumları dalana dirənib. Onun sözlərinə görə, hücumları genişləndirmək və Rusiya ordusunun müdafiə xəttini yara bilmək üçün yeni texnologiyalar lazımdır, əks halda Ukrayna qoşunları cəbhədə irəliləyişə nail ola bilməyəcək. Komandan onu da əlavə edib ki, Ukrayna ordusunun ilk uğursuz əks-hücum əməliyyatından sonra o, bəzi ordu komandirlərini dəyişib və bir sıra briqadaların hərbçilərini ön cəbhəyə göndərib, lakin heç bir nəticə əldə olunmayıb. O bildirir ki, Ukrayna ilə Rusiya arasında münaqişənin hazırkı mərhələsi döyüşlərin statik və uzun sürməsi ilə xarakterizə olunan mövqe müharibəsidir. Onun sözlərinə görə, münaqişənin xarakterini manevr müharibəsinə doğru dəyişmək üçün Ukrayna bir sıra texnologiya və imkanlara, o cümlədən hava qüvvələri və radioelektron müharibədən tutmuş batareyaya qarşı mübarizəyə və mina partlayıcı avadanlıqlara qədər, sərmayə qoymalıdır. Zalujnı qeyd edib ki, indiki müharibədə hava məkanına nəzarət həlledicidir. Lakin Qərb bu məsələlərdə artıq Ukraynanın yanında yer almır. Açıq görünür ki, Qərb 2008-ci ildə Gürcüstanda olduğu kimi, indi də Ukraynanı meydanda tək qoyub. Bu vəziyyətdə Rusiya müharibəyə başlayarkən qarşısına qoyduğu hədəflərə nail ola bilməsə də, əməliyyatları dayandırmaq fikrində deyil. Ukrayna isə müharibənin fəsadlarını və şokunu yaşamaqdadır. Qərbin təhriki ilə müharibəyə sövq edilən ölkə hazırda ağır durumla qarşı-qarşıyadır. Ortada Qərbin vəd etdiyi hərbi, maliyyə dəstəyinin azalması halları var, torpaqları da azad olunmayıb. Rusiya isə bu şəraitdə yeni hücumlara hazırlaşır. Zalujnı da etiraf edib ki, Ukrayna qüvvələri döyüş meydanında gözlənilən uğurlara nail ola bilməyib və heç bir irəliləyiş baş verməyib. Kreml buna cavab olaraq bildirib ki, Ukrayna qələbə şansının olmadığını nə qədər tez başa düşsə, münaqişənin həlli yollarını bir o qədər tez tapmaq mümkün olacaq. Bu şəraitdə "New York Times" qəzeti yazır ki, bir çox ukraynalı, xüsusən də cəbhə xəttində olanlar fiziki və psixoloji yorğunluq yaşayırlar. Onlar müharibənin uzun sürəcəyinə inanırlar və artıq hər kəndin müharibədə həlak olmuş şəxslərin dəfn olunduğu qəbirləri var. May ayından başlayaraq oktyabr ayına qədər ukraynalıların hökumətə inamı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb, 74%-dən 39%-ə düşüb. Nəşr qeyd edir ki, Ukrayna vətəndaşları özlərini güvənsiz hiss edir və pessimistliyə qapılıblar. Onlar qəzəblərini korrupsiyaya və Ukraynanı səmərəsiz şəkildə silahla təmin edən Qərb müttəfiqlərinə yönəldirlər. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin yay əks-hücumunun uğursuzluğu da əhali arasında bədbinliyin artmasına səbəb olub. Avropa İttifaqının xarici siyasət və təhlükəsizlik məsələləri üzrə ali nümayəndəsi Cozep Borrell də etiraf edir ki, Qərbin Ukraynaya yardımı azalır: “Biz Ukraynaya dəstəklə bağlı həmrəylimizi qorumalıyıq. Üzvlük statusunun verilməsi, hərbi, humanitar və maliyyə yardımları, eyni zamanda, Aİ ölkələri ilə Ukrayna arasında ikitərəfli kanallar vasitəsilə yardımlar, təhlükəsizlik zəmanətinin verilməsi bizim işimizin vacib elementləridir. Bu yardımlar Ukraynaya Rusiyanın müharibəsinə qarşı dayanmaq və öz ərazilərini azad etmək imkanı verir. Rusiyanın itkiləri var, ancaq Rusiya yenidən güclənə bilər”.

Borrell vurğulayıb ki, buna görə də yeganə həll yolu Ukraynaya yardımı davam etdirmək və bu ölkəyə dəstəklə bağlı həmrəyliyi qoruyub saxlamaqdır: “Hər iki müharibənin səbəbləri və nəticələri fərqlidir, ancaq gəlin səmimi olaq ki, Yaxın Şərqdəki böhran artıq bizim Ukrayna siyasətimizə davamlı təsir göstərir. Avropada müşahidə olunan ikili standartlar səbəbindən Ukraynaya beynəlxalq dəstək zəifləyə bilər. Cənubdakı qlobal ölkələr Ukraynada baş verənləri – bu müharibəni qlobal məsələ kimi deyil, regional məsələ kimi görür. Onlar düşünür ki, bu, Qərb dünyasının problemidir və hesab edirlər ki, biz bu problemi qısa zamanda həll etməliyik, çünki onlar bu müharibənin nəticələrini yaşamaq istəmir". Borrell onu da bildirib ki, Yaxın Şərqdəki müharibə və Ukraynadakı müharibə ilə bağlı həm də Avropada fikir ayrılığı var. Qərbin azalan dəstəyi fonunda Rusiya bəyan edir ki, müharibənin dayanması üçün Qərb Ukraynaya silah tədarükünü dayandırmalı, rəsmi Kiyev NATO və Avropa İttifaqına üzv olmaqdan imtina etməli və bununla bağlı öhdəlik götürməlidir. Kiyev yeni ərazi reallıqlarını tanımalı, yəni işğal altında olan və “referendum” yolu ilə Rusiyaya birləşdirilən ərazilərdən imtina etməli, eləcə də rus dili Ukraynanın həmin ərazilərində dövlət dili statusu almalıdır. Ukrayna Qərbin səbatsızılığı üzündən Rusiyanın diqtəsini qəbul etməyə məcbur edilir. İndi Qərbdə Koreya modeli əsasında Ukraynanın bölünməsidən bəhs edilir. Bütün bunlar Ukraynanın düşdüyü indiki durumun qonşu Gürcüstanı xatırlatdığını deməyə əsas verir. Baş verənlərdən dərs çıxarmalı olan ölkələrdən biri isə Ermənistandır. İrəvan Kremli hərbi müttəfiqlik anlaşmasını yerinə yetirməməkdə və Ermənistana Azərbaycanla müharibədə dəstək verməməkdə suçlayır. Belə qənaətə gəlinib ki, Rusiya Ermənistanı Azərbaycandan müdafiə etməyi bacarmırsa və yaxud bunu etmək istəmirsə, onda belə hərbi müttəfiqə ehtiyac yoxdur. Qərb də Ermənistanı bu məsələdə şirnikləndirir. Amma Gürcüstan və Ukrayna təcrübəsi Qərbin Ermənistanı da yarı yolda qoyacağını göstərir.

Tahir TAĞIYEV