Sülh uzanır - Ermənistan Batumi müqaviləsinin şərtlərini yerinə yetirməli olacaq...
Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanmasının uzadılmasının Ermənistan üçün daha böyük fəsadlara gətirib çıxaracağına dair bu ölkədə etiraflar artır. Burada vurğulanır ki, məsələnin uzanması, xüsusən də sərhədlərin müəyyən edilməməsi indiki halda Ermənistandan başqa heç kimə zərər etmir.
Ermənistanın “Qraparak” nəşri bunlar fonunda yazır: “Bu günlərdə Ermənistanın xüsusi tapşırıqlar üzrə səfiri Edmon Marukyan “24 news” nəşrinə verdiyi müsahibədə “Vətəndaş Müqaviləsi” Partiyasının bir sıra tezisləri ilə çıxış edib. Marukyan bildirib ki, Ermənistanda ləğv edilmiş Qarabağdakı qondarma qurumun heç bir “institutu” fəaliyyət göstərməyəcək, bu, milli təhlükəsizlik məsələsidir. Bu bir faktdır ki, Azərbaycan otuz il ardıcıl olaraq, addım-addım irəliləyərək öz məqsədinə çatdı - nəhayət, Qarabağı nəzarət altına aldı, indi isə İlham Əliyev İrəvan, Göyçə və Zəngəzurdan danışır. Bəs Ermənistanın indiki hakimiyyəti nə edir? “Qarabağ”ın müxtəlif “strukturları”nı ləğv edir, parlamentdə müxalifətlə mübarizə aparır və onları ittiham edir, “Qarabağ hakimiyyəti”ni Qarabağı təhvil verməkdə günahlandırır, hətta “artsax” sözünü lüğətimizdən çıxarırlar. Marukyanın bu açıqlaması da təsadüfi deyildi. Bu, Nikol Paşinyan hakimiyyətinin bugünkü məğlubiyyət tezislərindən biridir”. Erməni politoloq Suren Surenyants isə vurğulayır ki, Ermənistan hakimiyyəti bu gedişlə ölkə üzərində nəzarəti itirəcək: “Ermənistan hakimiyyəti israrla Brüssel platformasına nail olmağa çalışır, halbuki, Azərbaycan bu formata marağını itirib. Brüssel platforması Avropa İttifaqının Azərbaycanın enerji resurslarından əhəmiyyətli dərəcədə asılılığı kontekstində Ermənistanın maraqlarına xidmət etməyəcək. Və bu asılılığı çox aydın şəkildə Almaniya xarici işlər naziri Berbok İrəvanda keçirdiyi mətbuat konfransında alman jurnalistin Azərbaycana qarşı sanksiyalarla bağlı sualına cavab verərkən nümayiş etdirdi, Bakıya qarşı heç bir sanksiyaların olmayacağını bildirdi”. Politoloqun fikrincə, Nikol Paşinyanın təklif etdiyi “Dünyanın kəsişməsi” ideyası regionda gerçəkləşməyəcək: “Paşinyan 2022-ci ildən başlayaraq ardıcıl olaraq 9 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatın 9-cu bəndini müzakirə etməkdən yayınmağa çalışır. 9-cu bəndə əsasən, regionda bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələri blokdan çıxarılmalı, Ermənistan Azərbaycanın qərb rayonları ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqələrinin təhlükəsizliyinə təminat verməlidir, nəqliyyat əlaqələrinə nəzarət isə Rusiya Sərhəd Xidmətində olmalıdır. 9-cu bənd Ermənistan ərazisindən eksterritorial dəhlizin mövcudluğunu nəzərdə tutmur, lakin bu, Ermənistan ərazisindən keçən adi marşrut da demək deyil. Başqa sözlə, bu bəndə əsasən, Ermənistan vasitəsilə əlaqə eksterritorial dəhlizlə adi yol arasında bir növ ara variantdır”. Bununla yanaşı, Surenyants qeyd edib ki, Ermənistan hakimiyyəti nəyin bahasına olursa olsun, bu bənddən qurtulmaq qərarına gəlib: “Paşinyan bu maddənin müzakirəsindən qaçmaq üçün Qərbin “ötürməsi” ilə Qarabağla bağlı “plankanı” aşağı salmağa başladı. Məntiq belə idi: Qərbi Zəngəzuru xilas etmək üçün Qarabağı qurban vermək və Ermənistanın cənub bölgəsindən eksterritorial dəhlizin açılmasının qarşısını almaq. Amma müharibədə məğlub olmuş ölkə bir məsələdə güzəştə getməklə öz yazılı öhdəliyindən qaça bilməz. Sonrakı hadisələr də göstərdi ki, Qarabağ itirildikdən sonra Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı söhbətlər nəinki səngimədi, əksinə, Türkiyə bu gündəmi daha fəal şəkildə təbliğ etməyə başladı. Əgər Azərbaycan dəhliz məsələsində indi daha barışdırıcı ritorikaya riayət etməyə başlayıbsa, Türkiyə daha sərt mövqe tutur. Nəzərə alaq ki, Ankara daha geniş diplomatik resursa malikdir”.
Ekspertin qənaətinə görə, hazırda Paşinyan “Dünyanın kəsişməsi” ideyası ilə 10 noyabr bəyanatının 9-cu bəndini sıradan çıxarmaq istəyir: “Bu, sadəlövh yanaşmadır və reallıqdan uzaqdır. Layihənin mümkünlüyünü qiymətləndirmək üçün digər regional oyunçuların maraqlarına və gündəliyinə baxmaq lazımdır: Türkiyə və Azərbaycana “Dünyanın kəsişməsi” yox, Zəngəzur dəhlizi lazımdır”. Politoloq bildirib ki, Ermənistanın təhlükəsizliyi əsas regional aktorların siyasətindən və onlar arasında olan münasibətlərdən asılıdır: “İndi Ermənistanla Azərbaycan arasında münaqişənin regionallaşması var: mövcud ziddiyyətlərinə baxmayaraq, 3 regional ölkə - Rusiya, Türkiyə və İran arasında konsensus mövcuddur ki, regional məsələləri regional oyunçular həll etməlidir. Bunun fonunda Makron və ya Şoltsdan hansı gözləntilərimiz ola bilər? Geosiyasi reallıqlar demokratiya və digər illüziyalar haqqında danışmaqla müəyyən edilmir”. Surenyants iddia edib ki, İlham Əliyev Ermənistanın ərazisini 10 min kvadratkilometr hesab edir: “1918-ci il Batumi müqaviləsində Ermənistanın ərazisi 10 min kvadratkilometr idi. Əliyev məhz belə “sıxılmış” Ermənistanla sülh bağlamağa hazırdır”. Azərbaycan isə hələ də Ermənistana sülh əlini uzatmaqdadır. Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov bu fonda qeyd edir: “Azərbaycan torpaqlarının 30 ildən sonra işğalının başa çatması və bu torpaqlarda suverenliyimizin bərpası Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşması ilə bağlı yeni perspektivlər açır. Bir-birinin suverenliyinin, ərazi bütövlüyünün və sərhədlərinin toxunulmazlığının qarşılıqlı tanınması və hörmət əsasında bu normallaşma yalnız Azərbaycana və Ermənistana xidmət etməyəcək, bu, həmçinin region və onun sərhədləri xaricində istifadə olunmamış əməkdaşlıq imkanlarının açılmasını təmin edəcək. Fürsətdən istifadə edib Azərbaycanın sülh gündəliyini bir daha vurğulayıram. Biz qarşı tərəfdən də konstruktiv yanaşma və qarşılıqlı addımlar gözləyirik. Biz ümid edirik ki, bu xüsusi şans bir daha itirilməyəcək”.
Samirə SƏFƏROVA
