Makron bizə düşmənçilik edəcək, özbək və qazax qardaşlarımız buna dözəcək?..
Azər Həsrət: “Orta Asiyanın türk dövlətləri Azərbaycanın yanındadır”
Məlum olduğu kimi, 2 ay əvvəl Fransa prezidenti Emmanuel Makronun Qazaxıstan və Özbəkistana rəsmi səfəri oldu.
Yüksək səviyyəli rəsmi səfər çərçivəsində Fransa bu ölkələrlə bir sıra ikitərəfli müqavilələr imzaladı. Təkcə Fransa ilə Özbəkistan arasında 8 saziş imzalandı. Bunların içində böyük fransız şirkətləri var. Fransanın əsas istəyi Afrikadan qovulduğu üçün uranı Qazaxıstan və Özbəkistandan əldə etməkdir.
O da məlumdur ki, Özbəkistanla Qazaxıstan Azərbaycanla çox yüksək münasibətlərə və əlaqələrə malikdir. Hər üç ölkə Türk Dövlətləri Təşkilatında təmsil olunur. Bu baxımdan, Fransanın son dövrlər Azərbaycana qarşı apardığı düşmənçilik siyasəti davam edərsə, o zaman Qazaxıstanla Özbəkistanın Fransa ilə olan münasibətlərinə, əlaqələrinə yenidən baxması nə dərəcədə mümkündür?
“Bu o demək deyil ki, Qazaxıstan və Özbəkistan bir anda arxasını Azərbaycana çevirib Fransa meylli olacaq”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən siyasi şərhçi Azər Həsrət buna bir neçə aspektdən yanaşdı: “Fransanın Orta Asiya ilə bağlı davranışları, əlbəttə ki, çırpıntılardır. Eyni zamanda özünü təmizə çıxarma cəhdidir. Bu və ya digər şəkildə türk dövlətləri ilə yaxınlaşmağa meylin göstəricisidir. Ancaq Fransa bu gedişlərlə bir şeyi unudur ki, Azərbaycana və qardaş Türkiyəyə münasibətdə sərgilədiyi qeyri-obyektiv davranış istər-istəməz Orta Asiya türk dövlətlərinin də diqqətini çəkməmiş deyil. O baxımdan Makronu Qazaxıstanda da, Özbəkistanda da hörmət və qonaqpərvərliklə qarşılaya bilərlər. Ancaq bu o demək deyil ki, Qazaxıstan və Özbəkistan bir anda arxasını Azərbaycana, Türkiyəyə çevirib Fransa meylli olacaq. Bu, Orta Asiyanın digər türkdilli dövlətlərinə də aiddir. Hesab edirəm ki, bu mümkün deyil. Digər tərəfdən, ümumiyyətlə tarixə nəzər salanda Fransanın Orta Asiyada, hətta müstəmləkəçilik tarixində belə, yeri və rolu olmayıb. Yəni Fransa üçün bu bölgə alışılmış bölgə deyil. Fransa buranın xalqlarını bilmir, tanımır. O cümlədən, onlarla nə cür dil tapacağını anlaya bilmir. O baxımdan özünü boşuna yorur. Orta Asiyanın türk dövlətləri Azərbaycanın yanındadır. Eyni zamanda Türkiyənin yanındadır. Yəni Azərbaycana və Türkiyəyə sərgilənən münasibəti, Orta Asiya türk dövlətləri özlərinə münasibət olaraq görürlər. O baxımdan Makronun nəyəsə ümidlənməsi boşunadır. Azərbaycanla münasibət qurmaq, normal davranmaq istəyirsə, hər şeydən öncə Azərbaycana münasibətdə obyektiv, ədalətli mövqe tutmalıdı. Yəni açıq ermənipərəst mövqedən imtina etməlidilər. Qardaş Türkiyəyə münasibətdə ədalətli davranmalıdılar. Bunu edəcəkləri təqdirdə, əlbəttə ki, Orta Asiya türk dövlətləri də Fransa üçün açıq olacaq. Fransa ilə geniş işbirliyində olacaqlar. Əks təqdirdə edəcəkləri varsa, bunun cavabı olacaq. Necə ki, Azərbaycan Fransa ilə bağlı qlobal səviyyədə lazım olanları edir. İkinci bir tərəfdən də, gələcəkləri varsa, görəcəkləri də var. Ona görə də Makron özünün alayarımçıq liderliyi ilə həvəslənməməlidir”.
Vidadi ORDAHALLI
