Azərbaycanda iki qorxulu növ cinayət artıb - terrorun maliyyələşdirilməsi və...
Qulamhüseyn Əlibəyli: “Səbəblərdən başlıcası qüvvədə olan qanunvericilikdəki boşluqlardır”
Azərbaycanda maliyyə cinayətlərinin bəzi növlərində artım meylləri var. 2022-ci ildə Maliyyə Monitorinqi Xidmətinin (MMX) hüquq-mühafizə orqanlarına təqdim etdiyi işlərin sayında, həmçinin maliyyə araşdırması məlumatlarından istifadə edilən cinayət işlərinin sayında bu özünü göstərir.
Bununla bağlı verilən məlumata görə, ötən il MMX şübhəli hallara dair Baş Prokurorluğa 46, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinə 16, Daxili İşlər Nazirliyinə 2, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinə 5, Dövlət Gömrük Komitəsinə isə 1 məlumat olmaqla, ümumilikdə hüquq-mühafizə orqanlarına 70 iş barədə məlumat təqdim edib. Bunun isə 20-si monitorinq subyektlərindən, 47-si hüquq mühafizə orqanlarından, 2-si xarici maliyyə monitorinqi orqanından daxil olmuş məlumatların araşdırılması, 1-i isə MMX-nın strateji araşdırması əsasında təqdim edilib. Həmçinin vergidənyayınma cinayəti şübhəsi üzrə Dövlət Vergi Xidmətinə 124 fiziki şəxs barədə spontan qaydada məlumat təqdim edilib. Bundan başqa, ötən il hüquq mühafizə orqanlarından cinayət yolu ilə əldə edilmiş əmlakın leqallaşdırılması ilə bağlı daxil olmuş 43, terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi ilə bağlı daxil olmuş 7 sorğu aidiyyəti üzrə araşdırılaraq müvafiq qaydada qarşı tərəfə təqdim olunub.
Maraqlıdır, bəzi növ maliyyə cinayətlərində artım meyllərinin səbəbləri nə ilə bağlı ola bilər?
“Təsərrüfat, iqtisadi fəaliyyət, sahibkarlıq subyektləri çalışırlar ki, nağdsız yox, nağd hesablaşmalara üstünlük versinlər”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən sabiq millət vəkili, hüquqşünas Qulamhüseyn Əlibəyli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bununla bağlı bir sıra məqamlara toxundu: “Maliyyə xarakterli cinayətlərin və digər əməllərin sayının çoxalmağı müxtəlif amillərdən irəli gəlir. Ancaq bunun səbəblərini ortaya çıxarmaq üçün kompleks araşdırma və tədqiqatların aparılmasına ehtiyac var. Hesab edirəm ki, bununla bağlı konkret ixtisaslaşmış mütəxəssislər məşğul olmalıdır. Fikrimcə, bir neçə amil bu cür cinayətlərin artmasına gətirib çıxara bilir. Bunlardan başlıcası qüvvədə olan qanunvericilikdə olan boşluqlardır. Yəni bütövlükdə maliyyə, təsərrüfat, iqtisadi və sahibkarlıq fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilikdə müəyyən boşluqların olması buna öz təsirini göstərir. O cümlədən, müəyyən nöqsanların, qeyri-dəqiqliklərin olması bəzi işbaz adamları qanundan yan keçməyə sövq edən amillərdən biridir. O baxımdan hesab edirəm ki, bu cür hallar mümkün olan hallardır. Yəni maliyyə xarakterli cinayətlərin artmasında qanunvericilikdəki boşluqlardan istifadə etmək cəhdi mümkün olan səbəblərdən biri kimi nəzərdən keçirilməlidir. İkincisi, xüsusən vergi ilə bağlı olan cinayət əməllərində özünü göstərir. Məsələ ondadır ki, vergilərin, rəsmi dövlət rüsumlarının çoxluğu belə cinayətlərə zəmin yaradır. Bu zaman bəzi sahibkarlar qanunvericilikdəki boşluqlardan istifadə edərək vergidən yayınmağa cəhd edirlər. Vergiyə cəlb olunan məbləğləri az göstərməyə çalışırlar. Fikrimcə, üçüncü səbəb bununla əlaqələndirilə bilər. Ona görə də bir çox hallarda təsərrüfat, iqtisadi fəaliyyət, sahibkarlıq subyektləri çalışırlar ki, nağdsız yox, nağd hesablaşmalara üstünlük versinlər. Çünki nağdsız hesablaşmalar sistemə düşdüyü üçün həmin dəqiqə vergilər və digər rüsumlar ödənilməlidir. Ona görə də nağd hesablaşmalara üstünlük verirlər ki, bu, ümumi sistemə düşməsin və vergiyə cəlb olunmasınlar. Ən nəhayət, qanunvericiliyin tələblərini kifayət qədər bilməmək də buna öz təsirini göstərir. Lazımı qaydada sənədləşdirmə işini aparmamaq da səbəblərdən biri kimi göstərilə bilər”.
Vidadi ORDAHALLI
