Roma Papası Qafqazda sülh prosesinə real təsir göstərə bilərmi...
Tural İrfan: “Azərbaycanın tam qalib olduğu bir vaxtda verilmiş bu bəyanat gecikmiş də hesab oluna bilər”
Roma Katolik Kilsəsinin rəhbəri Papa Fransisk Azərbaycanla Ermənistan arasındakı sülh prosesinin əhəmiyyətini qeyd edib. Katoliklərin ruhani lideri Milad bayramı günündə Vatikanın Müqəddəs Pyotr meydanında ənənəvi “Urbi et Orbi” (“Romaya və dünyaya”) bayramı xeyir-duasını oxuyub, çıxış edib və təbrikini çatdırıb.
Çıxışında Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh prosesindən danışan Roma Papası vurğulayıb:
“Qoy, Ermənistanla Azərbaycan arasında yekun sülh günü yaxınlaşsın. Bu sülh prosesini dəstəkləmək üçün humanitar təşəbbüslərin davam etdirilməsi, köçkünlərin qanuni və təhlükəsiz şəkildə öz evlərinə qayıtması, hər bir icmanın dini adət-ənənələrinə və ibadət yerlərinə qarşılıqlı hörmətin olması vacibdir”.
Papanın bu mövqeyi bütün münaqişə dövrü ilə müqayisədə dəyişilibmi? Sülh prosesinə təsiri ola bilərmi?
İlahiyyatçı Tural İrfan “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, siyasi proseslərə müdaxiləsi baxımından Roma Papasını təkcə din xadimi kimi deyil, həm də siyasi xadim kimi qiymətləndirmək lazımdır: “Tək Roma Papası yox, ondan əvvəlkilər də dünyada, xristian aləmində baş verən məsələlərlə bağlı əhəmiyyətli rola malikdirlər. Roma Papası Fransiskin bu ərəfədə belə bir bəyanat verməsi zahirən anlaşılan məsələdir. Ancaq ondan əvvəlki Roma Papaları da oxşar bəyanatlar səsləndiriblər. Buna baxmayaraq, əməli şəkildə onun müsbət tərəfləri öz təsdiqini tapmadı. Çünki bu, quru sözdən ibarət olmamalı idi. Roma Papasının xristian dövlətlərinə Vatikan dini lideri kimi öz təsir imkanları var. Məlumdur ki, bundan bir qədər əvvəl Ermənistan Tavuş bölgəsinin keşişi sərt bir bəyanat verdi. Revanşa səsləndi və Qarabağın nə vaxtsa qayıdacağının müjdəsini verdi. Yaxşı olardı ki, Roma Papası sülhə çağırışdan əvvəl bununla bağlı bir fikir bildirərdi. Bu kimi məsələlərə münasibət bildirməmək, Azərbaycanın qalib və haqlı olduğunu bildikdən sonra belə bəyanatlar vermək o qədər də effektiv olmaya bilər. Amma o öz din xadimliyini göstərmək üçün, guya sülh tərəfdarı olduğunu sübut etmək səbəbilə sülhə bir addım qalanda bu çağırışı etdi. Təbii ki, Roma Papası və digər din xadimləri Ermənistan bizim dini abidələrimizi, kilsələrimizi dağıdanda, erməni kilsələrinə çevirəndə heç bir etiraz etməmişdi. Səbəb də xristian təəssübkeşliyi idi. Ancaq hər bir halda bu kimi bəyanatları, zahirən də olsa, müsbət qiymətləndirməliyik. Onun arxasında duran siyasi çalarları da heç zaman unutmamalıyıq. Təəssüf ki, xristian aləminin rəhbəri hesab olunan Roma Papası bu kimi bəyanatlar versə də, bizim müsəlman aləminin böyük dini liderlərindən, İraqda yaşayan və Roma Papasının yaxın dostu olan Sistanidən belə bəyanatlar görmədik. Bu prizmadan yanaşdıqda, Roma Papasının zahirən də olsa verdiyi bəyanat alqışa layiqdir. Ancaq yenə də qeyd edirəm ki, digər tərəflər də var ki, onlar həm siyasi, həm də dini lider hesab olundaqları üçün siyasi proseslərə uyğun çağırışlar edirlər. Münaqişənin qızğın vaxtında, hətta 30 il ərzində Roma Papaları heç bir kəskin bəyanat vermədilərsə, biz belə bir nəticəyə gəlirik ki, Azərbaycanın tam qalib olduğu bir vaxtda verilmiş bu bəyanat gecikmiş də hesab oluna bilər”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
