BVF Azərbaycanı erməni və gürcülərlə müqayisədə pis yerə qoydu - hansı əsasla?..
Fuad İbrahimov: “Bizdə həmin ölkələrlə müqayisədə aşağı göstərici neft amilinin azalması ilə bağlıdır”
Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) “Dünyanın İqtisadi Mənzərəsi” adlı hesabat dərc edib. Bu hesabatda qarşıdakı beş il ərzində dünya ölkələrinin iqtisadi göstəricilərinin proqnozunu verib.
Hesabatda Cənubi Qafqazın üç ölkəsi barədə də iqtisadi göstəricilər yer alıb. Məlum olub ki, 2028-ci ildə ümumi daxili məhsulun (ÜDM) real artımının ən aşağı səviyyəsi Azərbaycanda olacaq – 2.5 faiz. Ən yüksək göstərici Gürcüstandadır – 5.2 faiz gözlənilir. Ermənistanda isə artımın 4.5 faiz olacağı proqnozlaşdırılır.
Maraqlıdır, Beynəlxalq Valyuta Fondunun bu proqnozu nə qədər realdır? Ekspertlərin bununla bağlı dəyərləndirməsi nədən ibarətdir?
“BVF-nin gələcək üçün statistik proqnozunu Azərbaycanın iqtisadi cəhətdən geriləməsi kimi yox...”
Sözügedən hesabatla bağlı “Bakı-Xəbər”ə açıqlama verən iqtisadçı-ekspert Fuad İbrahimov buna birmənalı prizmadan yanaşmadı: “Ümumiyyətlə, iqtisadi inkişafın dinamikasını şərtləndirən amillərdən biri indeks kimi ümumi daxili məhsulun səviyyəsi götürülür. ÜDM-in formalaşması ümumi istehsalat səviyyəsinin həcmini müəyyən edən rəqəmin indeksindən asılıdır. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, bu gün ÜDM-in gündəlik həyatımızda iştirakı yoxdur. Məsələn, ola bilsin ki, hansısa ölkə milyon tonlarla kimyəvi məhsul istehsal edir və bu da ÜDM-in artmasına səbəb olur. Ancaq reallıqda bu, insanların sosial həyatında hansısa rolu olmur. Yəni, bu, insanların sosial vəziyyətini birbaşa yaxşılaşdırmır və yaxud da dəyişmir. Deməyim odur ki, ÜDM ümumi istehsal olunmuş məhsulun həcminin nəticəsi olaraq məna kəsb edir. Azərbaycanda həmin ölkələrlə müqayisədə aşağı göstərici neft amilinin azalması ilə bağlıdır. Məsələ ondadır ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının drayveri olan karbohidrogen ehtiyatları azalır. Bu da təbiidir və biz bunu gizlətmirik. Ona görə ki, uzun illərdir Azərbaycanda neft hasil olunur. Neft də tükənən sərvətdir. Bu baxımdan 2028-ci ildə hasilatın azalması, karbohidrogen ehtiyatlarının artıq bizim iqtisadiyyatda rolunun tədricən azalması nəticəsində ÜDM azalacaq. Ancaq Ermənistandakı artım etalon sayıla bilməz. Ən azından ona görə ki, hazırda Ermənistanda qeydə alınan artım reeksport hesabınadır. Yəni, Ermənistan sanksiyalar altında olan Rusiyaya xarici məhsulları ötürdüyü üçün bu cür yüksək göstərici əldə edib. Bu isə o deməkdir ki, Ermənistanda iqtisadi artım süni əsaslara söykənir. Bunun dayanıqlı olmağından söhbət gedə bilməz. O üzdən, BVF-nin hesabatı xüsusi əhəmiyyət kəsb etmir. Ona görə ki, statistik məlumatlarla ölkənin istənilən halda, istənilən istiqamətdə mövqelərini dəyişməklə müxtəlif fikirlər formalaşdırmaq olar. Bu səbəbdən BVF-nin gələcək üçün statistik proqnozunu Azərbaycanın iqtisadi cəhətdən geriləməsi kimi yox, sadəcə olaraq mövcud vəziyyətdə bizim aparıcı drayverimiz olan neft amilindən asılılığın azalması konteksində qiymətləndirmək lazımdır”.
Vidadi ORDAHALLI
