Yeni kommunikasiya texnologiyaları dövlət idarəetməsinə necə inteqrasiya olunur...
Hazırda Azərbaycanın sosial-iqtisadi həyatında mühüm rol oynayan informasiya kommunikasiya texnologiyaları sahəsi inkişaf səviyyəsinə görə fərqlənir. Ölkəmizdə bu sahə üzrə innovasiya yönümlü fəaliyyətin inkişaf etdirilməsi və gücləndirilməsi istiqamətində davamlı tədbirlər həyata keçirilir.
Bir ümumiləşdirmə aparsaq, dövlət tərəfindən müasir texnologiyaların tətbiqinin təkmilləşdirilməsi, daha informativ cəmiyyətin qurulması üçün daima islahatların aparıldığını görərik. Bu islahatların əsas istiqamətləri isə iqtisadi tədbirlərin səmərəli həyata keçirilməsi ilə təmin olunmalıdır. Əsas istiqamətlər dedikdə: İKT sahəsinin inkişafında dövlət dəstəyinin artırılması, informasiya cəmiyyəti və iqtisadiyyatının təşkilində digər ölkə təcrübələrinin öyrənilməsi və tətbiqi, bu sahədə sahibkarlıq fəaliyyətinin genişləndirilməsi, İKT üzrə innovasiya fəaliyyəti ilə məşğul olan subyektlərə stimullaşdırıcı xarakterli maliyyə ayrılması, eyni zamanda, müxtəlif yeni texnoloji vasitələr və mexanizmlərin hazırlanması istiqamətlərində yardım və s. nəzərdə tutulur. Ən başlıcası isə İKT sahəsi üzrə sahəsində nəzərdə tutulan mühüm tədbirlərin lazımi səviyyədə həyata keçirilməsi və fəaliyyətin səmərəlilik səviyyəsinin artırılması üçün, yüksək nəzəri biliklərə və müəyyən təcrübəyə malik olan kadr hazırlığı səviyyəsinin artırılması mütləqdir.
Vətəndaşlara pensiya hüququnun müdafiəsi üçün məlumatlanmaq imkanı yaradılıb
Artıq neçə ildir ki, bir sıra dövlət orqanlarında, nazirliklərdə əhaliyə internet informasiya ehtiyatları vasitəsilə elektron xidmət göstərilir. Məsələn, sığorta-pensiya sisteminin yenidən qurulmasını buna misal göstərmək olar. Ölkənin ən ucqar kəndlərində belə, pensiya və müavinətlərin ödənilməsi avtomatlaşdırılıb. Ölkə vətəndaşları idarə qapıları döymədən, poçtda növbə gözləmədən, vaxt itirmədən pensiya və müavinətlərini kartları ilə ala bilir. Bunlar həm də şəffaflığın təmin olunmasına xidmət edir. Vətəndaşlara pensiya hüququnun müdafiəsi üçün məlumatlanmaq imkanı yaradılıb. Hər kəs internet vasitəsilə fərdi qaydada alacağı pensiyanı bəri başdan öyrənə bilir. Respublika ərazisində sistemin avtomatlaşdırılması və xüsusi mühafizə olunan "Mərkəzi server"də cəmləşdirilməsi üçün də ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir. Çünki dövlət orqanları ilə ünsiyyətdə, sənədləşdirmədə, qeydiyyata almada, ərizə və arayış vermədə və digər əlaqələrdə süründürməçilik, bürokratik əngəllər aradan qalxdığı üçün vətəndaş əziyyət çəkmir, eyni zamanda, şəffaflıq yaranır.
Azərbaycanda zəruri qanunvericilik bazası mövcud olsa da…
İKT üzrə ekspert İlkin Həsənzadə qəzetimizə bildirdi ki, müasir dövrdə korrupsiyaya qarşı mübarizə yeni mərhələyə qədəm qoyub: “Dövlətin idarəetmə metodları inkişaf etdikcə, bu, anti-korrupsiya siyasətindən də yan keçmir və bu istiqamətdə istifadə edilən metodlar artıq köhnəlmiş və klassik hesab olunur. Aydın məsələdir ki, korrupsiyasız cəmiyyət mövcud deyil, lakin bu, onunla mübarizənin mənasız olması anlamına gəlməməlidir. İnkişaf etmiş dövlətlər bu “bəla” ilə ciddi mübarizə apararaq, onu ən aşağı həddə endirmişlər. Günümüzün reallığıdır ki, internet korrupsiyaya qarşı mübarizə və şəffaflıq siyasətinin tətbiqi üçün əsas elementdir.
Bir pəncərə prinsipinə əsaslanan e-hökumət quruculuğu ölkəmizdə son illərdə sürətlə inkişaf edir. Azərbaycanda elektron hökumət son illərdə sürətlə inkişaf etmiş, bu sahədə qabaqcıl dövlətlərin təcrübəsindən istifadə genişlənib. Beynəlxalq indekslərə əsasən Azərbaycan elektron hökumət imkanlarından istifadəyə görə sıralamada ciddi irəliləyiş əldə etmişdir. E-hökumət prosesləri sadələşdirmək və vaxt itkisinin qarşısını almaqla yanaşı, korrupsiyanın qarşısının alınmasında effektiv vasitədir. Bu, həm vətəndaşların rahatlığını təmin edir, həm də dövlət idarəçiliyini rahatlaşdırır, qurumlar arasında əlaqənin idarə olunmasındamühüm rol oynayır. Bununla bərabər qeyd etmək lazımdır ki, e-hökumət korrupsiyanın qarşısının alınmasında yeganə vasitə deyil. E-hökumətin əsas rolu vətəndaş-məmur əlaqələrini sıfıra endirmək, fərdi yanaşmanı aradan qaldırmaq və korrupsiyanın baş tutma ehtimalını minimallaşdırmaqdır. Azərbaycan Respublikası üzərinə götürdüyü beynəlxalq öhdəliklərə uyğun olaraq bu sahədə mövcud olan normativ-hüquqi bazasını təkmilləşdirir, qabaqcıl dövlətlərin təcrübəsindən maksimum yararlanmağa çalışır. Hesab edirik ki, mövcud problemlərin həll ediləcəyi, bütün dövlət xidmətləri bir pəncərə - elektron hökumət portalına inteqrasiya ediləcəyi və qabaqcıl ölkələrin təcrübələrindən istifadə ediləcəyi təqdirdə elektron dövlət antikorrupsiya siyasətinin effektiv vasitələrindən birinə çevrilə bilər və bu da ölkəmizin beynəlxalq indekslərdə daha yaxşı mövqelərdə yer tutmasına şərait yara bilər. Çünki e-hökumət quruculuğunun təkmilləşdirilməsi bürokratiyanın aradan qaldırılması və bunun məntiqi nəticəsi olaraq şəffaflığın təmin olunmasına təkan verəcək.
Təhlillər göstərir ki, Azərbaycanda zəruri qanunvericilik bazası mövcud olsa da, elektron dövlət quruculuğunda bir sıra problemlər mövcuddur. Problemlərdən biri təlim keçmiş kadr potensialının çatışmazlığı və ucqar ərazilərdə İKT-nin geniş yayılmamasıdır. Məsələn, elektrik, kompüter kimi infrastruktur və avadanlıqlarla təchiz olunmamış ucqar ərazilərdə elektron dövlətin tətbiqi heç kəsə fayda vermir. Elektron dövlətin tətbiqi üçün rəqabətqabiliyyətli, ucuz telekommunikasiya infrastrukturunun yaradılması vacibdir.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
