ABŞ Ukraynanı tək buraxır, Avropa da eyni addımı atsa...

ABŞ Senatı ölkənin oktyabrın 1-dən başlamış cari maliyyə ili üçün müdafiə siyasəti haqqında qanunu dəstəkləyib. Bu qanun cari maliyyə ilində müdafiə üçün rekord 886 milyard dollarlıq büdcə ayrılmasını nəzərdə tutur. Qəbul edilmiş büdcə ötənilkindən 3 faiz çoxdur.

Bu büdcə sənədi hərbi qulluqçuların maaşlarının 5.2 faiz artırılmasını nəzərdə tutur ki, bu da son 20 ildən çox müddətdə ən böyük artımdır. Büdcə layihəsi həm Demokratların, həm də Respublikaçıların əhəmiyyətli dəstəyi nəticəsində qəbul olunub. Nümayəndələr Palatası da  büdcəni qəbul edib. Bundan sonra sənəd imzalanması üçün prezident Co Baydenə təqdim olunacaq. Ağ Evin daha əvvəl bildirdiyi kimi, Amerika lideri Ukraynaya Təhlükəsizliyə Yardım Təşəbbüsü çərçivəsində 800 milyon dollar məbləğində yardımı əhatə edən sənədi də təsdiq edəcək. Bu proqram birbaşa Pentaqonun ehtiyatlarından Ukraynaya bu və ya digər avadanlığın verilməsini deyil, ABŞ Müdafiə Nazirliyinin istehsalçılarla müqavilələr bağlamasını nəzərdə tutur. Yəni həmin məbləğ daha çox ABŞ şirkətlərinin mənafeyinə xidmət edəcək. Büdcə sənədində Ukraynanın Təhlükəsizliyinə Dəstək Təşəbbüsünün 2026-cı ilin sonunadək uzadılacağı və bu məqsədlə Kiyevə 300 milyon dollar veriləcəyi qeyd olunub. Bu, Bayden administrasiyasının Ukraynaya yardım üçün istədiyi 61 milyard dollarla müqayisədə kiçik rəqəmdir. Senatın qəbul etdiyi büdcə qanununda Ukrayna üzrə baş müfəttiş vəzifəsinin yaradılması nəzərdə tutulur. Bu müfəttiş Ukraynanın ABŞ vergiödəyəninin pullarını necə xərclədiyinə nəzarət edəcək. Bütün bunlar o deməkdir ki, ABŞ-ın Ukraynaya maliyyə yardımları kəskin azalır. Əvəllər on milyardlarla ölçülən bu yardımlar indi bir neçə 100 milyon dollara kimi kəskin azalır. Ekspertlər qeyd edir ki, bu hal Ukraynanın Rusiyaya qarşı savaşına təsir edəcək. Artıq cəbhədə vəziyyətin dəyişməsi də bütün bunların göstəricisi hesab olunur. Belə ki, ruslar yenidən təşəbbüsü ələ alıb, Ukraynanı məhvə sürükləyirlər.  Rusiya Prezidenti Vladimir Putin keçirdiyi illik mətbuat konfransında isə bildirib ki, yalnız biz öz məqsədimizə çatanda Ukraynada sülh olacaq. Onun sözlərinə görə, Rusiyanın Ukraynada keçirdiyi xüsusi hərbi əməliyyatın məqsədi dəyişməyib: “Biz Ukraynada öz məqsədimizə çatanda sülh olacaq. Məqsədimiz isə dəyişilməyib. Bu, əvvəlki kimi, Ukraynanın denasifikasiya və demilitirizasiyasıdır”. Rusiya prezidenti ölkədə səfərbərliyin ikinci dalğasının olub-olmayacağına da aydınlıq gətirib: “Bizdə qismən səfərbərlik oldu. Həmin səfərbərlik çərçivəsində 300 min nəfər orduya çağırıldı. Həmin insanlar möhtəşəm döyüşürlər. Onlardan 14 nəfəri Rusiya qəhrəmanı adını alıb”. Putin bildirib ki, səfərbərlikdən əlavə, ölkə vətəndaşları könüllü şəkildə də orduya yazılırlar və onların sayı 500 mini keçib. Ona görə də hazırda səfərbərliyin ikinci dalğasına ehtiyac yoxdur. Heç şübhəsiz, Ukraynada sülh danışıqlarını əngəlləyən, bu ölkənin cəbhədə Rusiyaya uduzmasını şərtləndirən başlıca səbəb ABŞ-ın Kiyevi tədricən yalnız qoymasıdır. Qeyd edək ki, Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin ABŞ-dan daha çox hərbi yardım almaq üçün Vaşinqtona səfəri də istənilən nəticəni verməyib.  

Xatırladaq ki, Zelenski həm ABŞ Prezidenti Co Bayden, həmçinin Senat və Nümayəndələr Palatasının liderləri ilə görüşüb. O, ABŞ-da Konqresin maneəsi ilə üzləşən 61.4 milyard dollarlıq yardım planı üçün danışıqlar aparıb. Lakin Konqresdə Respublikaçılar Ukraynaya yardım ayrılmasına skeptik yanaşır. Nümayəndələr Palatasının spikeri Mayk Conson Zelenski ilə görüşdən sonra deyib ki, Bayden administrasiyası heç bir nəzarət olmadan, qalib gəlmək üçün aydın strategiya olmadan milyardlarla əlavə dollar istəyir. Onun sözlərinə görə, Respublikaçılar Meksika ilə sərhəddə təhlükəsizliyin artırılmasını, Ukraynanın qələbəsi üçün aydın strategiya və Kiyevə silah tədarükünə nəzarət tələb edirlər. Conson Meksika ilə sərhəddə təhlükəsizlik tədbirlərinin olmaması səbəbindən narkotik və insan alveri ilə bağlı cinayətlərin sayının artmasına görə ABŞ prezidenti Co Baydenin siyasətini tənqid edib. Ağ Evdə Zelenski ilə görüşən Bayden bu fonda xəbərdarlıq edib ki, Ukraynaya əlavə hərbi yardım göstərməsələr, Rusiyaya "Milad hədiyyəsi" verəcəklər. Buna rəğmən, bəzi respublikaçılar, xüsusən də keçmiş prezident Donald Trampla ən yaxın əlaqələri olanlar daha çox yardımın əleyhinədirlər. Onlar deyirlər ki, hər hansı əlavə pul ölkə daxilində immiqrasiya siyasətinə edilən dəyişikliklərlə birləşdirilməlidir. Respublikaçı senator Ron Conson deyib: "Mən bilirəm ki, hamı Ukraynanın qalib gəlməsini istəyir. Mən bunu sadəcə olaraq kartlarda görmürəm". ABŞ prezidentinin milli təhlükəsizlik müşaviri Ceyk Sallivan isə qeyd edir ki, gələn ilin yanvarından ABŞ Konqresi bu məqsədlər üçün əlavə büdcə ayırmalarını təsdiqləməkdən imtina edərsə, ABŞ administrasiyası Ukraynaya yeni silah paketləri göndərmək imkanını itirəcək. Onun sözlərinə görə, qanunvericilər Baydenin tələb etdiyi vəsaitləri təsdiqləməsələr, dekabrın sonunda ABŞ Ukraynaya silah sistemləri göndərmək üçün artıq resurs toplaya bilməyəcək: “Beləliklə, yanvar ayından etibarən bizim artıq Ukraynaya silah göndərmək və sonra öz ehtiyatlarımızı artırmaq üçün vəsaitimiz olmayacaq”. Bu şəraitdə Zelenski daha çox Avropadan yardım almağa çalışır. Amma artıq bir sıra Avropa ölkələri də Ukraynaya yardımları azaldır.

Tahir TAĞIYEV