Anklav kəndlərimizin qaytarılması an məsələsinə çevrilir...
Faktdır ki, bu gün Cənubi Qafqaz regionundan kənar bəzi qüvvələr Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh prosesinə maneələr yaratmağa çalışırlar. Bilindiyi kimi, hazırda sülh sazişi ətrafında danışıqlar davam etdirilir. Azərbaycan öz təkliflərini Ermənistana təqdim edib.
Görünən odur ki, Ermənistan da sülhdə maraqlıdır və bu məsələdə Azərbaycana qarşı getməyin fəsadlarını yaxşı başa düşür. Sadəcə, müəyyən güclərin, məsələn, Fransanın əlində alət olduğundan hələ də sülh üçün əməli addımlar atmaqda qətiyyət nümayiş etdirə bilmir.
Lakin erməni ekspert dairələri və mediası diqqəti ona yönəldir ki, Azərbaycan istənilən halda məqsədinə çatacaq. Məsələn, Ermənistanın “Qraparak” nəşri yazır ki, baş nazir Nikol Paşinyan Prezident İlham Əliyevlə ilin sonuna kimi sülh müqaviləsi imzalayacağına əmindir. Nəşr qeyd edib ki, bu günlərdə Ermənistan parlamentinə gələn Paşinyan Azərbaycanla sülhün və münasibətlərin tənzimlənməsinin üç əsas prinsipinin artıq razılaşdırıldığını bəyan edib: “Bu bəndlərə əsasən, Ermənistan və Azərbaycan Ermənistan ərazisinin 29 min 800 kvadrat kilometr, Azərbaycanın ərazisinin 86 min 600 kvadrat kilometr olduğunu başa düşərək, bir-birinin ərazi bütövlüyünü qarşılıqlı olaraq tanıyırlar. Tərəflər Almatı Bəyannaməsi əsasında (Sovet İttifaqı dövründə Ermənistan və Azərbaycan arasında mövcud olan sərhədlərlə) delimitasiya aparmağa razılaşırlar, regional kommunikasiyalar tərəflərin suveren yurisdiksiyası əsasında açılır və regional kommunikasiyalar qarşılıqlılıq, bərabərlik əsasında fəaliyyət göstərir. Paşinyanın sözlərinə görə, tərəflərin hər biri öz ərazisində sərhəd gömrük nəzarətini və kommunikasiyaların təhlükəsizliyini təmin etməlidir. Bunun üçün Ermənistan Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin tərkibində kommunikasiyanın təhlükəsizliyini təmin etməli olan xüsusi bölmə yaradılır və bu məqsədlə 2024-cü il üçün Milli Təhlükəsizlik Xidmətinə ayrılacaq dövlət vəsaiti xeyli artıb. Paşinyanın partiyasından olan deputat Armen Xaçatryanın sözlərinə görə, sülh sazişi birinin digəri ilə heç bir probleminin olmamasına zəmanət deməkdir. Sadəcə zəmanət? Bəs bu zəmanəti Ermənistana kim verəcək? Deputat Qaqik Melkonyan deyir ki, heç kim. Məlumdur ki, Ermənistandakı anklavlar da Bakının tələblərinə daxildir. İlham Əliyev İrəvandan 8 kənd tələb edir. Bu məsələdə Rusiya yenə Ermənistanı müdafiə etməyəcək. Paşinyanın ideoloqu, Ermənistan parlamentinin “Vətəndaş Müqaviləsi” fraksiyasının deputatı Hakop Aslanyanın sözlərinə görə, son 300 ildə Rusiya erməni xalqına qarşı yalnız düşmənçilik edib. Sonra da təəccüblənirlər ki, Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Ermənistanın Moskvadakı yeni səfiri vəzifəsinə namizəd Qurgen Arsenyanın təyin olunmasına niyə razılıq vermir? Ermənistan Arsenyanın namizədliyi qəti şəkildə rədd ediləcəyi təqdirdə Hakop Aslanyanı səfir kimi irəli sürsə, daha düzgün hərəkət edəcək. Ermənistan və Rusiya diplomatik qarşıdurma içindədir. Rusiya Ermənistanın “Vətəndaş Müqaviləsi” fraksiyasının üzvü Qurgen Arsenyanı Rusiyaya səfir təyin etməsi ilə razılaşmır. Arsenyan əmin edir ki, heç bir problem yoxdur və onun təyinatı baş tutacaq. Lakin onun təyinatı məsələsinin artıq ictimai müzakirə obyektinə çevrilməsi göstərir ki, müttəfiq və dost hesab edilən ölkələr arasında problem var”. Hesab edilir ki, bu şəraitdə Azərbaycan daha tez müddətdə anklav kəndləri geri qaytara biləcək.
Bu arada erməni mediası Azərbaycanın Ermənistan ərazisində hələ də işğalda qalan kəndləri ilə bağlı Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin rəhbəri Armen Abazyana sual ünvanlayıb. Abazyan suala cavabdan yayınıb və heç bir açıqlama verməyib. Erməni mediasının yazdığına görə, Ermənistan rəhbərliyi anklavların Azərbaycana qaytarılması haqda müzakirələr aparır. Rəsmi İrəvan hələlik bunların hansı kəndlər olduğunu və Azərbaycana hansı prinsiplə veriləcəyini dəqiqləşdirməyib. Xatırladaq ki, Qazaxın 7, Naxçıvanın isə 1 kəndi işğaldadır. Bunun sərhədlərin müəyyən edilməsi zamanı Azərbaycana qaytarılması gözlənilir. Rusiya baş nazirinin müavini, Cənubi Qafqazda iqtisadi və nəqliyyat kommunikasiyalarının açılması ilə bağlı Üçtərəfli işçi qrupun həmsədri Aleksey Overçuk bildirib ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında sərhədin delimitasiyası ikitərəfli məsələdir və kənar qüvvələr buna qarışmamalıdır. Onun sözlərinə görə, sərhədlərin delimitasiyası ilə bağlı işçi qrupun həmsədrləri Ermənistan və Azərbaycanın baş nazirlərinin müavinləridir: “Rusiyanın bu prosesdə iştirakına və roluna gəlincə, biz hər zaman dəstək verməyə hazırıq. Biz həmişə dəstək verməyə və sənədləri, o cümlədən Rusiyada tarixən mövcud olan kartoqrafik sənədləri təqdim etməyə hazırıq”. Xatırladaq ki, Ermənistandakı Azərbaycan anklavlarının ümumi ərazisi 120 kvadratkilometrdən çoxdur. Belə ki, Yuxarı Əskipara kəndi 8,6, Aşağı Əskipara 9,1, Bağanis Ayrım 40, Bərxudarlı 10,1, Sofulu 22, Qızıl Hacılı 11, Xeyrimli 4,1, Kərki kəndi isə 19,2 kvadratkilometr əraziyə malikdir. Ümumilikdə, Qazax rayonunun 7 kəndinin və Naxçıvanın bir kəndinin ümumi sahəsi 124,1 kvadratkilometrdir. Sofulu və Bərxudarlı kəndləri ölkəmizin nəzarətinə keçəcəyi halda Azərbaycan İrəvan–Tiflis magistralına nəzarət edəcək. Kərki kəndi də qaytarıldığı halda İrəvan–Zəngəzur yolu Azərbaycanın nəzarətinə keçəcək.
Tahir TAĞIYEV
