Müəmmalı şəkildə vurulmuş təyyarə ilə bağlı yeni şübhələr yaradılır... Dəhşət...
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Aktaudakı təyyarə qəzası versiyaları ilə bağlı Azərbaycan və Qazaxıstanın Xarici İşlər nazirlikləri ilə heç bir danışıq aparmayıb. Belə bir açıqlama ilə Rusiyanın Xarici İşlər Nazirliyi çıxış edib. Qurum onu da bildirir ki, bu xüsusda yayılan məlumatlar məqsədyönlüdür və müəyyən qüvvələr tərəfindən həyata keçirilir:
“NATO ölkələrində olan xarici agentlərin təşəbbüsü ilə sosial şəbəkələrdə Rusiya XİN-in Mərkəzi Aparatının yüksək vəzifəli əməkdaşlarının guya Azərbaycan və Qazaxıstan XİN nümayəndələri ilə 2024-cü il dekabrın 25-də Aktau şəhərində baş vermiş təyyarə qəzasının versiyaları ilə bağlı danışıqlar aparması barədə feyk məlumat yayılır. Adıçəkilən ölkələrin XİN rəhbərləri ilə bu barədə heç bir danışıq aparılmayıb. Aydındır ki, bu cür qərəzli dezinformasiyanın arxasında siyasi sifariş dayanır. İnsanların faciəsi üzərində piar etmək cəhdlərini ləyaqətsiz və qəbuledilməz hesab edirik”.
Rusiyanın belə yanaşması əslində olduqca təəccüblüdür, axı, Kreml hər iki tərəf, xüsusən də Azərbaycanla baş verən insident səbəbindən davamlı əlaqə saxlamalı idi ki, əsl həqiqətlərin üzə çıxmasına nail olsun. Əvəzində tamam fərqli münasibət sərgilənir. Halbuki, cavab verilməli olan xeyli sayda suallar var. Əsas müəmmalı məqamlardan biri Ukraynanın PUA hücumlarına baxmayaraq, Çeçenistanın niyə hava sahəsini bağlamaması ilə bağlıdır. İkinci tərəfdən, Çeçenistan bu ay ərzində bir neçə dəfə Ukraynanın dron hücumuna məruz qalıb. Hər dəfə hücumlarla bağlı rəsmi açıqlama verilib. Bu dəfə isə məsələyə sanki heç nə olmamış kimi yanaşıldı. Həmçinin nə Çeçenistan, nə də Rusiya təyyarənin Rusiya ərazisindəki aeroportlara enməsinə icazə verib. Bu fonda ekspertlər o qənatə gəlirlər ki, müəyyən qüvvələr nəqliyyat vasitəsinin Xəzər dənizinə düşməsinə zəmin hazırlayıb. Təyyarənin GPS sisteminin sıradan çıxarılması müəmmalı və şübhəli məqamdır. Qeyd edək ki, hadisədən sonra prezident Ilham Əliyevin tapşırığı ilə təyyarə qəzasının səbəblərinin araşdırılması üçün baş nazir Əli Əsədovun rəhbərliyi ilə Dövlət Komissiyası yaradılıb. Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev hökumət komissiyası və Baş Prokurorluğa digər səlahiyyətli orqanlarla birlikdə Aktau yaxınlığında baş verən təyyarə qəzasının hərtərəfli və obyektiv araşdırılmasını təmin etməyi tapşırıb. Bunlar fonunda Rusiyanın əməkdaşlıq əvəzinə qəzəbli bəyanatlarla çıxış etməsi anlaşılan deyil. Əslində, belə yanaşmanın yanlış olduğunu Rusiyada da etiraf edənlərin sayı az deyil. Məsələn, rusiyalı politoloq Sergey Markov bildirir ki, Kremlin indiki yanaşmasından istifadə edən güclü siyasi qüvvələr indi təyyarə qəzasından sui-istifadə edərək Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətləri kəskin şəkildə pisləşdirməyə çalışır.
Bununla yanaşı, rus tərəfinin günahını açıq şəkildə bəyan edənlər Rusiyanın cəsarət göstərib Azərbaycandan üzr istəməsinin vacibliyini də xüsusi qabardırlar. Rusiyalı politoloq isə baş verənlərə görə konkret suallara cavab verilməsini tələb edir: “Azərbaycana məxsus təyyarə qəzası ilə bağlı bir neçə sual açıq qalır. Uçuş Dağıstan ərazisi üzərindən, Xəzər dənizi boyunca keçir, sonra Kizlyar yaxınlığında təyyarə Qroznıya, şimala dönür. Təyyarə Dağıstanın böyük və kifayət qədər komfortlu Kaspiysk (Mahaçqala) hava limanı üzərində uçur. Bundan əlavə, Terek və Sunji boyunca təyyarə Qroznıya enməyə gedir. Qroznı hava limanı tez-tez baş verən və qəfil yaranan dumanları ilə tanınır. Dronlar səhər saat 5 radələrində Qroznıya hücum edir. Burada bir neçə sual yaranır: Mahaçqaladakı dispetçerlər niyə təyyarənin döyüş bölgəsinə daxil olmasına icazə veriblər? Niyə təyyarə nəinki yaxınlıqda, praktiki olaraq Qroznının eniş zonasında olan Mahaçqalaya enməyib? Qroznı səmasında hava hücumundan müdafiə sistemlərindən istifadə etməklə hava döyüşü getdiyi halda niyə hamı yalnız Çeçenistanı günahlandırır? Yoxsa döyüş getmirdi?”. Keçmiş rusiyalı deputat, politoloq Dmitri Çernışevski məsələni bir qədər də konkretləşdirir: “Təyyarənin niyə Aktauya uçmasında heç bir sirr yoxdur. Təyyarənin Rusiya HHM qüvvələri tərəfindən vurulduğunu fərz etsək, o zaman məntiqli sual yaranır: o niyə Aktauya uçdu, ruslar onu niyə yaxın yerə endirmədilər? Məhz buna görə enişə imkan yaratmayıblar: təyyarənin dənizdə batacağını, pilotların bu işin öhdəsindən gələ bilməyəcəyini güman edərək, onu Xəzərə yönləndirdilər. Təyyarə olmadıqda istənilən versiyadan yapışmaq olar: balon partlayışı, quş dəstəsi… Və sonra gəl bunun əksini sübut et! Daha sonra batmış təyyarənin qalıqlarını tamamilə partladacaq və bütün izləri aradan qaldıracaq bir növ sualtı ekspedisiya təşkil edilə bilərdi. Buna “suda itmə” deyilir. Təyyarənin niyə Aktauya uçması heç də sirr deyil. Bu sirr deyil. Cavab çox sadədir: onlar mülki təyyarəni quruda vurduqlarını bilirdi və izləri suda boğmaq istəyirdilər”. digər ekspert Arkadi Dubnov da qeyd edir ki, təyyarənin Rusiyanın Hava Hücumundan Müdafiə sistemlərinin müdaxiləsi nəticəsində qəzaya uğramasına heç bir şübhə qalmır. O bildirib ki, bu səbəbdən Bakı Moskvanın hadisəyə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürəcəyini və kompensasiya ödəyəcəyini gözləyir: "Dəhşətli qəzanın başvermə səbəbinin Rusiyanın HHM sistemlərinin işi olduğuna heç bir şübhə yoxdur. Hədəfləmə zamanı identifikasiya səhvinin olub-olmadığı və “Pantsir-S1” raketinin təyyarəni Ukrayna PUA-sı hesab edərək vurması, yaxud PUA-nı məhv edən raketin qəlpələrinin təyyarəyə dəydiyi aydın deyil. Rusiyanın aviasiya hakimiyyəti və Çeçenistandakı regional hakimiyyət bundan xəbərdar idimi? Bunu yalnız artıq tapılmış "qara qutular”ın məlumatlarının hərtərəfli öyrənilməsindən sonra demək olar".
Samirə SƏFƏROVA
