Dünya Azərbaycanla Ermənistanın vasitəçilərsiz ilk razılaşmasını alqışladı…
Məlum olduğu kimi, Azərbaycan və Ermənistan Sovet İttifaqı dağılandan və Qarabağ münaqişəsi başlayandan bəri ilk dəfə birgə bəyanat imzalayıb.
Bəyanat heç bir vasitəçi və ya üçüncü tərəf olmadan Azərbaycan və Ermənistanın baş siyasi qurumları, yəni Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası və Ermənistan Respublikası Baş nazirinin Aparatı arasında aparılmış danışıqlar nəticəsində verilib. Onlar əsirlərin dəyişdirilməsinə razılaşıblar. Razılaşmaya görə, 32 erməni hərbçi və 2 azərbaycanlı hərbçini tərəflər müvafiq olaraq azad edəcək.
Ümimiyyətlə, birgə bəyanat aşağıdakı 3 məsələni əhatə edir: 1. Hərbçilər azad olunur. Bəyanatda bu xüsusda deyilir ki, humanizm dəyərlərini rəhbər tutaraq və xoşməramlı addım olaraq, Azərbaycan Respublikası 32 erməni hərbçini azad edir. Ermənistan Respublikası öz növbəsində humanizm dəyərlərini rəhbər tutaraq və xoşməramlı addım olaraq, 2 azərbaycanlı hərbçini azad edir. 2. Qarşılıqlı xoş niyyət. Bu müstəvidə razılaşmaya əsasən, Azərbaycan və Ermənistan bir-birinin namizədliklərini müxtəlif təmsilçilik üzrə dəstəkləyiblər. Bəyanatda deyilir ki, xoş niyyətin təzahürü olaraq, Ermənistan BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasına Tərəf Dövlətlərin 29-cu Konfransına (COP29) ev sahibliyinə öz namizədliyini geri götürür və, Azərbaycanın namizədliyini dəstəkləyir. Xoş niyyətin təzahürü olaraq, Azərbaycan da, Ermənistanın Şərqi Avropa Qrupundan COP-un Büro üzvlüyünə namizədliyini dəstəkləyir. 3. Sülhə hazırlıq. Bu xüsusda birgə bəyanatda deyilir ki, Azərbaycan və Ermənistan regionda çoxdan gözlənilən sülhün əldə olunması üçün tarixi fürsətin yarandığı fikrini bölüşür: “İki ölkə münasibətləri normallaşdırmaq, suverenlik və ərazi bütövlüyü prinsiplərinə hörmət əsasında sülh sazişinə nail olmaq niyyətini bir daha təsdiq edir”. Azərbaycan və Ermənistan qarşılıqlı etimad yaratmaq öhdəliyi götürdüklərini də bəyan ediblər. Bəyanatda deyilir ki, Azərbaycan və Ermənistan yaxın gələcəkdə əlavə etimad quruculuğu tədbirlərinin həyata keçirilməsi üçün müzakirələri davam etdirəcəklər. Tətərflər beynəlxalq ictimaiyyəti iki ölkənin qarşılıqlı etimadın yaradılmasına töhfə verəcək, bütün Cənubi Qafqaz regionuna müsbət təsir göstərəcək səylərini dəstəkləməyə çağırıblar. Artıq dünya miqyasında sözügedən razılaşma alqışlanır. Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi bu xüsusda bildirir: “Azərbaycan Prezidentinin Administrasiyası və Ermənistan baş nazirinin Aparatının birgə açıqlamasında elan edilmiş iki ölkə arasında bəzi konkret əlavə etimad quruculuğu addımların atılması qərarını alqışlayır, etimadı artıran əlavə addımların atılması ilə bağlı müzakirələrin davam etdirilməsi qərarını dəstəkləyirik. Azərbaycan və Ermənistan arasında Cənubi Qafqazda daimi sülh və sabitliyin bərqərar olması üçün ən mühüm hadisələrdən birini təşkil edəcək sülh razılaşmasının ən qısa zamanda imzalanmasını diləyirik”. Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişel Azərbaycanla Ermənistan birgə açıqlamasını alqışlayıb: “Xüsusilə də saxlanılanların azad edilməsi və siyasi dialoqda görünməmiş irəliləyişi alqışlayırıq. Tərəflər arasında ikitərəfli dialoqun qurulması və dərinləşdirilməsi Aİ-nin rəhbərlik etdiyi Brüssel prosesinin əsas məqsədi olub. Son irəliləyiş vacib addımdır. İndi liderləri Ermənistan-Azərbaycan sülh razılaşmasını tez bir zamanda yekunlaşdırmağa çağırıram”. Almaniyanın Azərbaycandakı səfiri Ralf Horlemann Bakı ilə İrəvan arasında əldə olunan birgə açıqlamanı alqışlayaraq Berlin və Brüsselin bu prosesi dəstəklədiyini bildirib: “Biz hər iki ölkə arasında ədalətli və davamlı sülh yolunda mühüm inam yaradan Azərbaycan və Ermənistan tərəfindən atılan bu cəsarətli addımı alqışlayırıq. Almaniya və Avropa İttifaqı bu prosesi dəstəkləyib və bunu davam etdirməyə hazırdır”.
Avropa İttifaqının xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Jozep Borrel Azərbaycanla Ermənistan arasında əldə olunmuş razılığı alqışlayıb, bunu mühüm siyasi addım adlandırıb: “Aİ Ermənistan və Azərbaycanın saxlanılanların qarşılıqlı azadlığa buraxılması və digər etimad tədbirlərinin elan edilməsi ilə bağlı birgə açıqlamasını alqışlayır, bu, mühüm siyasi addımdır. Regionda sülh üçün tarixi şansın olması barədə həmfikirik və bu səyləri dəstəkləməkdə qərarlıyıq”. ABŞ da Azərbaycan və Ermənistanın bu addımlarını alqışlayır. Dövlət Departamentinin rəsmi nümayəndəsi Metyu Millerin müvafiq mövzulu bəyanatında bu xüsisda bildirilib: “Birləşmiş Ştatlar Ermənistan və Azərbaycanın iki azərbaycanlı və otuz iki erməni saxlanılanın azad edilməsi barədə açıqlamasını alqışlayır. Bu öhdəlik tərəflərin sülh müqaviləsi prosesini yekunlaşdırmaq və münasibətləri normallaşdırmaq üzərində işlədiyi bir vaxtda mühüm etimadın möhkəmləndirilməsi tədbiridir. Biz Azərbaycan prezidenti Əliyevi və Ermənistanın baş naziri Paşinyanı Cənubi Qafqaz xalqları üçün daha dinc və firavan gələcəyə zəmin yaratmaq yönündə birgə səylərinə görə alqışlayırıq. Birləşmiş Ştatlar davamlı və ləyaqətli sülhə nail olmaq üçün səyləri güclü şəkildə dəstəkləməyə davam edəcək”. Sadə insanlar da prosesi dəstəkləyir. Bu fonda sosial mediada çoxlu müsbət reaksiyalar paylaşılmaqdadır. Sosial medianın sadə azərbaycanlı və erməni istifadəçiləri “sülh, sülh”, “alqışlanır” kimi şərhlər paylaşıblar. Beynəlxalq Böhran Qrupu isə diqqəti ona yönəldir ki, bu, Bakı və İrəvan arasında Brüssel, Vaşinqton və Moskvanın iştirakı olmadan əldə edilmiş ilk razılaşmadır: "Ən önəmlisi, bu göstərir ki, Bakı və İrəvan danışıb razılaşa bilir, bu, növbəti danışıqların olacağına, hətta bəlkə də, tədricən sülh razılaşmasının əldə ediləcəyinə və iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşacağına ümid verir”. Siyasi təhlilçi Fuad Şahbazov hesab edir ki, bu razılaşma Qərbin təsirinin Azərbaycan və Ermənistan arasındakı sülh prosesində tənəzzülə uğradığı bir vaxtda əldə edilib. O xatırladıb ki, Bakı Ermənistan və Azərbaycan arasında vasitəçisiz, ikitərfli sülh danışıqlarına üstünlük verir. Gürcü politoloq Simon Kopadzenin sözlərinə görə, bu xəbər günün ən möhtəşəm xəbəridir: “Əsirlərin dəyişdirilməsi sülhə doğru ciddi addımlar atıldığını sübut edir. Bu addımı sadəcə alqışmaq yaraşar”. Hesab edilir ki, Azərbaycan öz ərazilərində artıq suverenliyini təsdiq edib, Ermənistan da ərazilərimizin bütövlüyünü tanıdığını bəyan etdiyindən, dövlətlərarası münasibətlərin sülh və əməkaşlığa keçilməsi üçün yeni imkanlar yaranıb. İkitərəfli danışıqlarla razılaşmanın əldə olunması ölkələrimiz arasında sülh danışıqları prosesində də kənar iştirakçıların iştirakı olmadan razılaşmalara nail olunacağına inamı artırır.
Nahid SALAYEV
