KÖHNƏ VERSİYA            

Konstitusiya Günü hüquqi dövlət quruculuğunun simvoludur...

Image

Hüquqi dövlət quruculuğunun inkişafını təmin edən əsas mənbə, istinad nöqtəsi Konstitusiyadır. 

Bildiyimiz kimi, 2005-ci ilin 12 noyabrında qəbul edilmiş müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası ölkədə vətəndaş cəmiyyəti quruculuğunun hüquqi əsaslarını yaradıb, ölkədə çoxpartiyalılıq əsasında demokratik parlament seçilibb, siyasi plüralizm, şəxsiyyət, söz, mətbuat, vicdan və sair azadlıqlar bərqərar olunub.

Azərbaycan Respublikasının əsas qanunu - Konstitusiya müstəqil Azərbaycanın keçmiş prezidenti Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə hazırlanıb.

Dövlət müstəqilliyinin bərpa olunduğu ilk illərdə Heydər Əliyevin həyata keçirdiyi əsaslı islahatlar respublikamızı inkişaf yoluna çıxarmaqla yanaşı, qanunların aliliyini təmin edən, hüquqi, dünyəvi dövlət quruculuğuna yol açan yeni milli Konstitusiyanın hazırlanmasına və qəbuluna şərait yaratdı. Heydər Əliyev bu barədə danışarkən bildirirdi: “Biz elə bir layihə hazırlamalı və nəhayət, elə bir Konstitusiya qəbul etməliyik ki, o, müstəqil Azərbaycan Respublikasının demokratik prinsiplər əsasında uzun müddət sabit yaşamasını təmin edən Əsas Qanun, tarixi sənəd olsun. Hakimiyyət bölgüsü – ali icra, qanunvericilik, məhkəmə hakimiyyəti - bunlar hamısı xalqın iradəsinə söykənməli, seçkilər yolu ilə təmin olunmalıdır.

Hazırkı Konstitusiya 12 noyabr 1995-ci ildə ümumxalq referendumu əsasında qəbul edilib. Bu, Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyi bərpa edildikdən sonra ilk Konstitusiyası idi.

Dövlətin Əsas Qanunu 1995-ci il noyabrın 27-də qüvvəyə minib.

Müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası Azərbaycan Respublikasının dövlət quruculuğunun əsaslarını qoyub. Azərbaycanın yeni Konstitusiyası 5 bölmədən, 12 fəsildən və 158 (164) maddədən ibarətdir. Konstitusiyaya əlavə və dəyişikliklər 2002-ci ilin avqustunda, 2009-cu ilin martında və 2016-cı ilin sentyabrında referendum yolu ilə edilib.

Bildirək ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin 1996-cı il 1 noyabr tarixli Fərmanına əsasən hər il noyabrın 12-si ölkəmizdə Konstitusiya Günü kimi qeyd olunur. Eskpertlərə görə, dövlətlər yarandıqca, inkişaf etdikcə müstəqil konstitusiyaların yaradılmasına və qəbul edilməsinə ehtiyac olub. Müstəqillik əldə edənə kimi, yəni SSRİ-nin tərkibində olan zaman Azərbaycanın 1921, 1925, 1936 və 1978-ci illərdə konstitusiyaları qəbul edilib. Lakin bu konstitusiyaların heç biri Azərbaycanın müstəqilliyini ifadə etmirdi. Hazırkı Konstitustiya ilə dövlətimizin müstəqillik rəmzlərindən biridir. 

Vətəndaş cəmiyyəti, hüquqi dövlət quruculuğu istiqamətində 1995-ci ildə qəbul olunan Azərbaycanın ilk Konstitusiyasının rolu nə oldu? Hüququ dövlət quruculuğunun inkişafına əsas qanununuz necə təsir etdi?

“Ölkə Konstitusiyasının hüquqi dövlət quruculuğunda rolu çox böyükdür”

Tanınmış hüquqşünas Şəmsəddin Əliyev “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitutsiyanının qəbul edilməsi çox mühüm hadisə idi və bu Konstitutsiya hüquqi dövlət quruculuğunun bir simvoludur, rəmzidir. “Məlumatıma görə, dünyanın 200-ə yaxın ölkəsindən ikisində yazılı Konstitusiya yoxdur. “Xarici ölkələrin dövlət və hüquq tarixində” belə oxumuşam ki,  Konstiusiyası olmayan ölkələr Böyük Britaniya və Yeni Zellandiyadır. Hər ikisi də inkişaf etmiş hüquqi dövlətdirlər, amma Konstitusiyaları yoxdur. Orda da hakimiyyətin bölgüsü prinsiplərinin, hakimiyyətin qollarının-qanunvericilik hakimiyyəti, icra hakimiyyətinin və məhkəmə hakimiyyətinin formalaşdırılması xalqın iradəsi əsasında həyata keçirilir. Bunlar bu tərkibi seçki yolu ilə formalaşdırıblar. Yəni burda prinsiplər var. Hüquqi dövlətlərdə daha çox nəyə önəm verilir?

Məsələn, Azərbaycan Konstitutsiyaya görə, demokratik, hüquqi, unitar, dünyəvi dövlətdir. Mən sadəcə bunun iki kreteryası üzərində dayanacağam. Demokratik, hüquqi dövlətdə hansı dəyərlərə üstünlük verilir, ona toxunacağam. Demokratik və hüquqi dövlətin əsasında hüququn və qanunun alilyi durur. Bir də vətəndaş, insan hüququ və azadlıqlarına üstümlük verilir, insan hüquq və azadlıqları primatlıq təşkil edir. 

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 12-ci maddəsində göstərilir ki, dövlətin ali məqsədi insan hüquq və azadlıqlarının, habelə Azərbaycan vətəndaşlarının layiqli həyat səviyyəsini təmin etməkdən ibarətdir. Bu maddə təsbit olunub. Digər tərəfdən, başqa kreteriyalar da var. Demokratik, hüquqi dövlətlərdə hakimiyyətin budaqlarının formalaşdırılması vətəndaşlar tərəfindən  həyata keçirilir. Onlar həm Milli Məclisin, həm icra hakimiyyətinin, həm də məhkəmə hakimiyyətinin formalaşdırılmasında fəal iştirak edir. Deyək ki, iki hakimiyyətin formalaşdırılması Azərbaycan xalqının iştirakı ilə seçki yolu ilə həyata keçirilir. Amma məhkəmə hakimiyyəti isə Azərbaycan xalqının seçdiyi bilvasitə ölkənin Prezidenti və Milli Məclis tərəfindən gerçəkləşdirilir. Bunun özü də Azərbaycan vətəndaşlarının hakimiyyətin idarə olunmasında fəal iştirakının canlı təzahürüdür”. 

Konstitutsiyanın əsas qanun olduğunu deyən Ş.Əliyevin izahına görə, ona buna görə yüksək hüquqi qüvvəyə malik olan ali akt, əsas qanun deyilir ki,  burada xalqın siyasi iradəsi ifadə olunur. “Burada xalqın siyasi iradəsi əks olunur. Bu yeganə akdır ki, referendum, xalqın ümumi səsverməsi yolu ilə qəbul olunur. Bu xüsusi önəm kəsb edir. Bu ölkədə qəbul olunan bütün normativ hüquqi aktların önündə durur. Birinci Konstitusiya, ondan sonra Prezidentin fərmanları, referendumla qəbul olunmuş aktlar, Milli Məclisin qanunları, Naizrlər Kabinetinin qərarları və mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının qərarları gəlir. Bu baxımdan, hesab edirəm ki, ölkə Konstitutsiyasının hüquqi dövlət quruculuğunda rolu çox böyükdür”. 

“Bu vahidlik həm də 44 günlük müharibədə öz nəticəsini verdi”

Ölkəmizdə ənənəvi olaraq qeyd edilən 12 noyabr Konstitusiya Gününün əhəmiyyətini də vurğulayan Ş.Əliyev qeyd etdi ki, bu vətəndaşlarımızın böyük maraqla qarşıladığı, qeyd etdiyi gündür. Ş.Əliyevin fikrincə, müasir dövrdə demokratiyanın inkişafı, qanunçuluğun təminatı, insan hüquq və azadlıqlarının qorunması əsas amillərdən biridir. O, qeyd etdi ki, bizim ölkənin Konstitusiyasında bir fəsil insan hüquq və azalıqları ilə bağlı müddəlar var: “Ayrılmaz, pozulmaz və toxunulmaz prinsiplərə söykənən insan hüquq və azadlqıları  əsas götürülüb. Diqqət edin, bunun özü bəşəri dəyərləri kifayət qədər əhatə edir. Bizim Konstitutsiyada ehtiva edilən, təsbit olunan bu müddəalar öz mənbəyini İkinci Dünya Müharibəsindən sonra 1948-ci il dekabrın 10-da insan hüquq və azadlıqları ilə bağlı qəbul olunan ümum bəyannamədən götürüb. 1966-cı ilin dekabr ayında mülki və siyasi hüquqlar haqqında bir pkat qəbul edlib. Biz əsas mənbəyi bu sənədlərdən götürmüşük. Düzdür, burada BMT nizamnaməsi də əsas rol oynayır. Amma İkinci Dünya müharibəsindən sonra bu iki beynəlxalq pakt insan hüquq və azadlıqları ilə zəngindir. Ölkələrin də əksəriyyətinin Konstitutsiyası öz mənbəyini buradan götürün. Səhv etmirəmsə, hər il dünyada dekabrın 10-u insan hüquq və azadlıqları günü olaraq qeyd olunur. O cümlədən də Azərbaycanda bu gün qeyd edilir. 

Bizim Konstitusiyada demokratik və hüquqi dövlətin anlamına uyğun olan digər müddəlar da təsbit edilib. Bu nədən ibarətdir? İlk növbədə hakimiyyətin mənbəyinin xalq olduğu vurğulanlır. Azərbaycan dövlətinin təməlini təşkil edən Azərbaycan xalqının vahidliyidir müddəası yaranıb. Fikir verirsiz, hakimiyyətin mənbəyi xalqldır, lakin Azərbaycan dövlətinin təməli Azərbaycan xalqının vahidliyi üzərində qərar tutub. Ona görə dövlət möhkəmdir. Bu vahidlik həm də 44 günlük müharibədə öz nəticəsini verdi, bir bayraq, bir komanda altında sıx birləşdik və Zəfər çaldıq. Bu vahidliyi təcəssüm etdirən yeganə şəxs ölkənin Prezidentidir. Gör, nə qədər bir-birilə həmahəng və bağlı olan müddəlar var. Yetər ki, biz Konstitusiyamızdan bütün fəaliyyətimizdə bəhrələnək və istifadə edək”. 

Ş.Əliyev qeyd etdi ki, Konstitutsiyamızın hüquqi anlamı ilə yanaşı mənəvi anlamı da var. O, bildirdi ki,  Konstitutsiyamız özündə böyük bir anlayışı daşıyır və xalqımızın, dövlətimizin vahidliyini, monalitliyini təmin edir. Ş.Əliyev onu da vurğuladı ki, Konstitusiya Günü illərdir, rəsmi dövlət bayramı kimi keçirilir. 

İradə SARIYEVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur. 







VİDEO

Suriya azı 4 yerə bölünür... Əsəd "keçi qiymətinə" satılır - David koridoru gerçəkləşə bilər... - VİDEO

Paşinyan Azərbaycanla kiçik müharibə ssenarisi üzərində işləyir... - VİDEO

Konqresmen Pallone Bakıdan qaçdı və ABŞ da “tünd sirkə kimi partladı”... - VİDEO

Azərbaycanın COP29 uğuru növbəti COP uğuruna səbəb oldu - yeni sədrlik etimadı...

"Bakı-Xəbər" youtube kanalına ABŞ ermənilərindən hədə zəngi: "Kanalınızı yenə bağlatdıq"...

Azərbaycanda ekoloji fəallar təqib olunur? - BBC-nin qərəzli yanlışı…

SON XƏBƏRLƏR

05.12.2024 | 14:21
Suyu süzülən BAKI...

05.12.2024 | 14:18
Yunus Oğuzdan Qarabağ Universitetinə dəyərli hədiyyə- ÖZƏL

05.12.2024 | 14:03
Rabitə və informasiya texnologiyaları sahəsi işçiləri “Tərəqqi” medalı ilə təltif edildi

05.12.2024 | 14:02
Prezident Azərbaycan Könüllülərinin VII Həmrəylik Forumunun iştirakçılarına müraciət ünvanladı

05.12.2024 | 13:25
Bakıda Ermənistandan zorla çıxarılmış azərbaycanlıların geri qayıtmasının hüquqi əsasları mövzusunda panel sessiyası keçirildi

05.12.2024 | 13:11
ABŞ-nin Qazaxıstandakı səfiri istefa verdi

05.12.2024 | 12:30
"Ermənistan Azərbaycan mədəni irsinin vəziyyətinin araşdırılması üçün UNESCO-nun missiya göndərməsinə icazə vermir" - Əziz Ələkbərov

05.12.2024 | 12:00
Türkiyənin 30 vilayətində PKK-ya qarşı əməliyyat keçirilib

05.12.2024 | 11:53
“Ermənistandan zorla çıxarılan azərbaycanlılar üçün ədalətin təmin edilməsi” mövzusunda ikinci beynəlxalq konfransın açılışı olub

05.12.2024 | 11:47
Qərbi Azərbaycan İcmasının fəxri üzvlük sertifikatları təqdim edildi

05.12.2024 | 11:30
"Real" biabırçı antirekordunu yenə təkrarladı...

05.12.2024 | 11:10
Bu ölkədə böhran bitmir - Prezident müdafiə nazirinin istefasını qəbul edib

05.12.2024 | 11:05
Bu, torpaq deyil, insan haqları məsələsidir - Mövlud Çavuşoğlu

05.12.2024 | 11:02
Prezident İlham Əliyev Tailand Kralına məktub göndərib

05.12.2024 | 11:00
"Hazırda “Böyük Qayıdışa dair Dövlət Proqramı” uğurla icra edilir" - İlham Əliyev

05.12.2024 | 10:47
Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Uşaqlarının VI Ümumrespublika Forumunun iştirakçılarına müraciət ünvanlayıb

05.12.2024 | 10:20
Bir gündə cinayət törətməkdə şübhəli bilinən 26 nəfər saxlanılıb

05.12.2024 | 10:16
Sabah Bakı Təşəbbüs Qrupu Sen Martin adasına həsr olunmuş beynəlxalq konfrans keçirəcək

05.12.2024 | 10:15
"Ermənistan Qərbi azərbaycanlıların hüquqlarının bərpası istiqamətində addımlar atmalıdır" - Prezident

05.12.2024 | 10:10
ABŞ bu ölkəyə xəbərdarlıq etdi

05.12.2024 | 10:05
Prezident: "Ermənistanın sürətlə silahlanması dayanıqlı sülhün əldə olunmasını əngəlləyir"

05.12.2024 | 10:05
Olimpiya Oyunları ilk dəfə Afrika ölkəsində keçirilə bilər

05.12.2024 | 10:00
Qərbi Azərbaycan həqiqətlərinin təbliği sahəsində fərqlənən bir qrup şəxs təltif edilib - SİYAHI

05.12.2024 | 09:50
"Ermənistan Azərbaycan xalqının əsrlər boyu öz dədə-baba torpaqlarında yaşaması faktını hər vəchlə danmağa çalışır"

05.12.2024 | 09:40
Prezident İlham Əliyev beynəlxalq konfransın iştirakçılarına müraciət ünvanladı...

05.12.2024 | 09:30
Bu gün Culfanın bəzi kəndlərində qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

05.12.2024 | 09:24
İpoteka ilə mənzil almaq istəyənlərə daha bir yaxşı şans açıldı....

05.12.2024 | 09:15
Bayden iclasda yuxuya getdi - Afrika liderlərinə 1 milyard dollar söz verdikdən sonra...

05.12.2024 | 09:11
Bakıda “Qayıdış hüququ: Ermənistandan zorla çıxarılmış azərbaycanlılar üçün ədalətin təşviqi” konfransı başlayıb

05.12.2024 | 09:10
OPEC+ nazirləri bu gün toplanır - gələn il üçün neft hasilatı müzakirə olunacaq

05.12.2024 | 09:05
Roma Papası üçün yeni “Mercedes”

05.12.2024 | 09:00
Təhlükəsizlik təmin olunarsa, qaçqınlar Hələbə qayıdacaqlar - türkiyəli nazirdən AÇIQLAMA

05.12.2024 | 08:53
“Mançester Siti” və “Çelsi”dən qələbə, “Liverpul” xal itirdi

05.12.2024 | 08:48
Qobustanda zəlzələ olub

05.12.2024 | 08:40
Soydaşlarımızın Rusiyadan vətənə dollar göndərməsi çətinləşə bilər...

05.12.2024 | 00:59
Fransa parlamenti hökuməti devirdi... Makrona da "istefa ver" mesajı göndərildi - indi növbə sənindir...

04.12.2024 | 23:57
Rəsmi Bakı Qərb ölkələri səfirlərinin bəyanatına sərt cavab verdi...

04.12.2024 | 22:16
"Beynəlxalq Demokratlar Birliyi Azərbaycanın beynəlxalq platformada qarşılaşdığı vəziyyətlərə qarşı da bir platforma olacaq" - Cahit Bağçı

04.12.2024 | 21:37
Gürcüstana bütün təzyiqlər bir “mərkəzdən” idarə olunur...

04.12.2024 | 21:22
Faşist Njdenin İrəvandakı heykəlinin götürülməsi məsələsi BMT-də qaldırıldı...

04.12.2024 | 21:08
İran Suriyaya qoşun yeridir - Əsədlərin ölkəsinin pay-puş edildiyi təsdiqlənir...

04.12.2024 | 20:55
Suriyadan böyük erməni köçü İrəvanı təşvişə salıb...

04.12.2024 | 20:41
Ermənistan boşalır - məsuliyyəti öz hakimiyyətləri daşıyır...

04.12.2024 | 20:27
Qafqaz yanacaq - Qərbin Gürcüstan və Ermənistan planları baş tutsa...

04.12.2024 | 20:14
Nazirliklərin İctimai Şuralarını inhisara almış QHT-nin xarici casusluqları açılır...

04.12.2024 | 20:09
Ceyhun Bayramov Azərbaycan-Ermənistan normallaşmasını Avrokomissiyanın vitse-prezidenti ilə müzakirə etdi

04.12.2024 | 20:00
Gürcüstan azərbaycanlılarını hakimiyyətə qarşı qaldıran xüsusi missionerlər işləyir...

04.12.2024 | 19:47
İrəvan yola gəlmir, Rusiya Ermənistanı AİB-dən qovmalı olacaq...

04.12.2024 | 19:34
Qaz təhlükəsizliyi qaydalarına səhlənkar münasibət hələ davam edir, fəsadlar da artır...

04.12.2024 | 19:20
"Erməni njdeizmi" BMT-də sarsıdıcı zərbə aldı...

04.12.2024 | 19:11
İmaməddin Xəlilov dünyanın ən yaxşı kişi parataekvondoçusu seçilib!

04.12.2024 | 19:11
Antalyanı Santa Klausun izi ilə kəşf edin

04.12.2024 | 18:59
“44 gün – Tarixi zəfər” adlı kitabın III cildinin növbəti təqdimatı keçirilib - FOTO

04.12.2024 | 18:44
Azərbaycanın COP29 uğuru növbəti COP uğuruna səbəb oldu - yeni sədrlik etimadı...

04.12.2024 | 18:35
"Bakı-Xəbər" youtube kanalına ABŞ ermənilərindən hədə zəngi: "Kanalınızı yenə bağlatdıq"...

04.12.2024 | 18:31
Erməni katolikosu Qaregin italyan şəhər merilə xarici işlər naziri kimi danışdı...

04.12.2024 | 18:17
Məktəbliləri siyasi aksiyalara cəlb etmək Qərbdən gələn texnologiyadır...

04.12.2024 | 18:04
Azad rayonlarda yaşıl enerji istehsalı “ekoloji inqilabın” mühüm mərhələsidir...

04.12.2024 | 17:50
Azərbaycanda ekoloji fəallar təqib olunur? - BBC-nin qərəzli yanlışı…

04.12.2024 | 17:37
Qərbi azərbaycanlılarla bağlı BMT-də tarixi müzakirə keçirildi...

04.12.2024 | 17:25
ABŞ-dan Əsədə ilginc təklif - İrandan uzaqlaş, sanksiyaları ləğv edək...

04.12.2024 | 17:18
Bakıda məktəbli yoldaşını yaralayan şagird saxlandı

04.12.2024 | 17:14
Konstitusiya Məhkəməsi hakimiyyətin və müxalifətin müraciətlərini rədd etdi - sonra nə olacaq?..

04.12.2024 | 17:03
Nazir Vilayət Eyvazov Balakəndə növbəti vətəndaş qəbulu və sıra baxışı keçirib - FOTO

04.12.2024 | 16:55
“Baydenin oğlu ilə bağlı qərarı amerikasayağı demokratiyanın növbəti təzahürüdür” - Vüqar Rəhimzadə

04.12.2024 | 16:50
Ukraynanın Əsədə qarşı Suriyaya əsgər göndərdiyi iddia edildi...

04.12.2024 | 16:37
İxrac pulunu ölkəyə qaytarmayan daha bir neçə nəfər həbs edildi

04.12.2024 | 16:30
Zəfər şəhidlərinə ehtiram...

04.12.2024 | 16:14
Şuşaya köçən daha 48 ailəyə evlərin açarları təqdim olundu

04.12.2024 | 16:06
"İrəvanın BCM-də iştirakı Rusiya ilə münasibətlərə zərər vurur" - Zaxarova

04.12.2024 | 15:50
Fransızların 63 faizi Makronun istefasını istəyir - hökumət getsə, o da getməlidir....

04.12.2024 | 15:27
Üç vəzifəli şəxs barəsində inzibati tənbeh tədbiri tətbiq olunub - DİN

04.12.2024 | 15:00
Emoməli Rəhmon Prezident İlham Əliyevə zəng edib

04.12.2024 | 14:20
İran Suriyaya ordu göndərə bilər...

04.12.2024 | 13:52
Minalarla mübarizəyə sərf olunan milli maliyyənin miqdarına görə Azərbaycan birinci yerdədir...

04.12.2024 | 13:36
Dələduzluqda şübhəli bilinən 5 nəfər saxlandı

04.12.2024 | 13:20
Rüşvət alarkən yaxalanan bələdiyyə sədri məhkəmə qarşısına çıxarılır...

04.12.2024 | 13:07
Messi və komanda yoldaşları Bakıya gəlir...

04.12.2024 | 12:53
"Azərbaycan “Rio-Trio” təşəbbüsünün məqsədlərini konkret nəticələrə çevirməyə sadiqdir" – Muxtar Babayev

04.12.2024 | 12:40
Macar nazir Avropanın iç üzünü açdı - Gürcüstanda müxalifət qalib gəlsəydi...

XƏBƏR ARXİVİ

«    Dekabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031