Cümə axşamı günü, 13 fevral 2025
     

İlham Əliyev əsaslı tənqid etdi - Türk dövlətlərinə nə qədər pul lazımdır?..

Image

Fikrət Yusifov: "TDT-nın büdcəsinin formalaşması üçün üzv dövlətlərə ilk öncə üzvlük haqqı kvotası müəyyən olunmalıdır"

Prezident İlham Əliyev noyabrın 6-da Bişkekdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatı Dövlət Başçılarının 11-ci Zirvə görüşündəki çıxışında deyib: 

"Azərbaycan Türk Dövlətləri Təşkilatına maliyyə dəstəyi verəcək. Türk Dövlətləri Təşkilatının mövcud büdcəsi qarşıya qoyduğumuz hədəflərin həyata keçirilməsi üçün yetərli deyildir. Ümid edirəm ki, Azərbaycanın Türk Dövlətləri Təşkilatının Katibliyinə 2 milyon və Ağsaqqallar Şurasına 100 min ABŞ dolları məbləğində maliyyə dəstəyi təşkilatın potensialının daha da güclənməsinə töhfə verəcək".

Prezidentin fikrindən də aydin olur ki, TDT-nin büdcəsi hazırda çox azdır, bu büdcə ilə qarşıya qoyulan hədəflərə çatmaq mümkün deyil.

Ortaya belə bir sula çıxır: TDT-nin büdcəsi nə qədər olmalıdır ki, o, dünyanın ən güclü təşkilatlarından birinə cevrilə bilsin? Digər tərəfdən, türk dovlətlərinin hansı həcmdə büdcə formalaşdırmaq potensıalı var? Yəni hədəflərlə imkanların kəsişdiyi nöqtə təxminən haradadır?

Sualımıza cavabında maliyyə məsələləri üzrə mütəxəssis Fikrət Yusifov bildirdi ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) 3 oktyabr 2009-cu ildə Naxçıvan şəhərində imzalanan Naxçıvan müqaviləsi ilə Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan və Qırğızıstan arasında qurulmuş beynəlxalq təşkilatdır: "Hazırda təşkilatda üç ölkə - Macarstan, Türkmənistan və Şimali Kipr Türk Respublikası müşahidəçi qismindədir.

Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv olan ölkələrin ümumi ərazisi 4 milyon 244 min kvadrat kilometr, əhalisi 160 milyon nəfərdən çox, ümumi daxili məhsulu isə 1 trliyon 100 milyard manat ətrafındadır. Müşahidəçi ölkələrin təşkilata üzvlüyündən sonra bu rəqəmlər daha böyük olacaqdır.

Türk Dövlətləri bu müstəvidə bir araya gəlməklə yaxın və uzaq perspektivlər üçün qarşıya böyük hədəflər qoymağı düşünürlər. Bu hədəflər öz növbəsində təşkilatın büdcəsinin hansı səviyyədə olacağını müəyyən edəcəkdir. Bir araya gələn türkdilli ölkələr sürətlə qütbləşən dünyada öz layiqli yerini tutmaq üçün çox işlər görməli və gecikməməlidirlər. TDT-a üzv olan ölkələrin bir araya gələrək ümumi maraqlara söykənən qlobal layihələri reallaşdırması türkdilli xalqlarımızın normal həyat tərzinin formalaşdırılmasına öz töhfəsini verə bilər. Qərbin nəhəng güclərinin türk dünyasına sərgilədiyi qısqanc və ikili standartlara söykənən münasibəti fonunda beynəlxalq müstəvidə söz sahibi olan bir türk birliyinin mövcudluğu olduqca vacibdir.

TDT-nın büdcəsinin formalaşması üçün üzv dövlətlərə ilk öncə üzvlük haqqı kvotası müəyyən olunmalıdır. Bundan başqa, müxtəlif sahələrdə layihələrin reallaşdırılması üçün birgə İnvestisiya Fondları yaradılmalıdı. Bu fondlarda da üzv ölkələrin paylarına dair ölçülər müəyyən edilməlidi. Artıq təşkilatın yaradılmasından 15 ilə yaxın vaxt ötür, düşünürəm, indi təşkilat çərçivəsində ümumi fayda gətirən layihələrin reallaşdırılmasına start verməyin vaxtı çoxdan çatıb...".

Ekspertin də fikirlərindən belə anlaşılır ki, TDT-nın hələ konkret büdcəsi yoxdur, təşkilat üzv dövlətlərin ianələri hesabına maliyyələşir. Ona görə də TDT büdcəsi barədə konkret bir rəqəm söyləmək çətindir. Amma analogiya aparmaq mümkündur.

Məsələn, Avropa İttifaqının bu il üçün büdcəsi 189,3 milyard avro təşkil edib. Bu büdcəyə əlavə olaraq, Aİ Komissiyası COVİD-19 epidemiyasının iqtisadi təsirlərinə qarşı hazırladığı bərpa proqramı çərçivəsində üzv ölkələrə 113 milyard avro yardım etməyi nəzərdə tutub. Üst-üstə Aİ-nin builki büdcəsi 302,3 milyard avro təşkil edib. Yəni türk dövlətləri Aİ ölkələri səviyyəsinə qalxmaq üçün ən azı bu məbləğin beşdə biri qədər büdcəyə malik olmalıdır. Çünki Aİ 27 dövləti birləşdirir, TDT isə hələ cəmi 5 üzv dövlətdən ibarətdir. Amma TDT ölkələrinin bir əsas üstünlüyü var ki, beş üzv dövlətdən üçü (Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan) petrol ölkəsidir. Aİ-də isə Norveçdən başqa petrol ölkəsi yoxdur.

Akif NƏSİRLİ



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

13.02.2025 / 21:17
Tramp Paşinyanı həmin səhvinə görə bağışlamaz...

13.02.2025 / 21:02
Xalqının dəstəyini itirən Əsəd, Makron, Trüdo, Paşinyan - Çin televiziyasında xəbərdarlıq...

13.02.2025 / 20:48
Ermənistan Aİ və NATO-ya bir gündə qoşulmayacaq - "ancaq Avropaya göstərməliyik ki..."

13.02.2025 / 20:33
Orta Dəhlizdə yaxın 3 ildə böyük dəyişikliklər olacaq - rəsmi anons verildi...

13.02.2025 / 20:19
Kollektiv Qərb parçalandı - Ukrayna ABŞ-la Tərəfdaşlıq sənədini aldı...

13.02.2025 / 20:04
Xidmət, ya Agentlik - nə fərqi var?...

13.02.2025 / 19:50
Əfqanıstan da Zəngəzur dəhlizindən faydalana biləcək...

13.02.2025 / 19:37
Son 4 il Azərbaycan üçün bu səbəbdən itirilmiş illər sayılır...

13.02.2025 / 19:23
ABŞ-Rusiya gizli razılaşmasının təfərrüatları - Tramp Putinə inandı?..

13.02.2025 / 19:10
Deputat Əhliman Əmiraslanov Sabirabad seçiciləri ilə onlayn qəbul keçirdi - FOTO

13.02.2025 / 19:02
Bələdiyyələrdə təbliğ edilməli hansısa fəaliyyət var ki... Özünə maraqlı ad götürmüş QHT-dən açıqlama...

13.02.2025 / 18:47
Azərbaycanın Afrikaya ticarət və logistika qapısı açılır...

13.02.2025 / 18:42
Antik Likiya - Letoon və Ksantos: Dini mərkəzlər və antik məbədlərin zəngin irsində səyahət

13.02.2025 / 18:32
Dünyada boşluq yaranıb - Türk dövlətləri təşkilatına şans açıldı...

13.02.2025 / 18:25
Fizik alim İsa Əsgərov ölkə Prezidentindən kömək istədi

13.02.2025 / 18:18
Vüqar Rəhimzadə: Azərbaycan-Somali münasibətlərində qarşılıqlı dəstək mühüm istiqamətdir

13.02.2025 / 18:15
ABŞ-ın vitse-prezidenti Paşinyanı tək qəbul etmək istəmədi...

13.02.2025 / 18:02
Çörəkdə siqaret kötüyü? - "Qarabağ" ASC-də qalmaqal...

13.02.2025 / 17:48
Dünyanı bu günə qoyanlar imperialist keçmişi olan ölkələrdir - adlar...

13.02.2025 / 17:35
Azərbaycan indiki yerə 3 amilin gücü ilə gəlib çıxdı...

13.02.2025 / 17:24
Ukrayna ilə bağlı ABŞ-Rusiya danışıqları başladı, Avropa kənarda qaldı – alman siyasətçi üsyan etdi…

13.02.2025 / 17:12
Çin şirkətləri Azərbaycanda həm də bu fəaliyyət növünə çox maraq göstərirlər....

13.02.2025 / 17:04
Ukraynada Poroşenkoya sanksiya tətbiq edildi - “Şokalad kralı”nın tərəfdarları Ali Radanın tribunasını ələ keçirdi

13.02.2025 / 16:52
Qəzzalıların taleyi varlı ərəb ölkələrinin ümidinə qaldı - Trampın hədələrinə qarşı Misir və İordaniyaya dəstək verməsələr...

13.02.2025 / 16:29
Azərbaycan QHT-ləri Trampa müraciət etdi - USAID-in Azərbaycandakı cinayətləri araşdırılsın…

13.02.2025 / 16:14
Azərbaycanın valyuta ehtiyatları xarici dövlət borcunu təqribən 14 dəfə üstələdi...

13.02.2025 / 16:01
İkili diplom proqramı üzrə Rəhbər Komitənin növbəti görüşü keçirilib

13.02.2025 / 15:59
Putin Suriya ilə münasibətlərin inkişafı üçün yeni strategiya hazırlayır

13.02.2025 / 15:57
Paşinyanla Köçəryanın oğlu dilləşdi - "Sənin atan..."

13.02.2025 / 15:55
“İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi İdarə Heyətinə yeni sədr təyin edildi

13.02.2025 / 15:37
Avtomobildən və bankomatdan oğurluq edənlər saxlandı

13.02.2025 / 15:31
Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin hərbi qulluqçuları təltif edildi

13.02.2025 / 15:26
Maqsud İbrahimbəyovun 90 illiyi qeyd ediləcək - SƏRƏNCAM

13.02.2025 / 15:11
Turan İnformasiya Agentliyi fəaliyyətini dayandırır

13.02.2025 / 13:56
Azərbaycan "Sputnik Azərbaycan" və "BBC"nin redaksiyalarının işində tənzimləmələr edəcək

13.02.2025 / 13:32
Bakıda velosiped yoluna girən avtomobil sürücüsü məsuliyyətə cəlb edildi

13.02.2025 / 13:23
"Məqsədimiz liderlərimizin qoyduğu ənənəyə sadiq qalmaqdır"- Birol Akgün

13.02.2025 / 13:10
Россия должна признать свое поражение - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

13.02.2025 / 13:03
"Bu gün dünya miqyasında Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin bənzəri və nümunəsi yoxdur" - Prezident

13.02.2025 / 12:21
Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin yaradılmasından 13 il ötür

13.02.2025 / 12:06
“Fənərbağça” və “Qalatasaray”ın Avropa sınağı

13.02.2025 / 11:46
"Sahibkarlara güclü dəstək verilməlidir, süni maneələr aradan qaldırılmalıdır" - İlham Əliyev

13.02.2025 / 11:39
Ərdoğan Pakistandadır

13.02.2025 / 11:33
Azərbaycan Ermənistana qarşı arbitraj işi üzrə iddia sənədini Daimi Arbitraj Məhkəməsinə təqdim edib

13.02.2025 / 11:30
Türkiyənin yeni səfiri Prezident İlham Əliyevin qəbulunda... - FOTO/YENİLƏNDİ

13.02.2025 / 11:03
Ukrayna müharibəsi dayandırılır. Bəs qalib kimdir? - CANLI

13.02.2025 / 10:52
"Biz qüdrətli dövlət qururuq, belə dövlətin vətəndaşı isə vergi ödəməkdən qürur duymalıdır" - Prezident

13.02.2025 / 10:35
Prezident İlham Əliyev Paraqvayın yeni səfirini qəbul edib - FOTO/YENİLƏNDİ

13.02.2025 / 10:25
Prezident İlham Əliyev Belarusun yeni səfirinin etimadnaməsini qəbul etdi - FOTO/YENİLƏNDİ

13.02.2025 / 10:20
Ceyhun Bayramov Münhenə gedib

13.02.2025 / 10:15
"Mercedes"in vurduğu piyada xəstəxanada ölüb...

13.02.2025 / 10:15
Zaqatalada keçmiş məhkumdan 4 kiloqram marixuana götürülüb

13.02.2025 / 10:13
Daha bir ölkə USAİD-i "topa tutdu"

13.02.2025 / 10:11
Ərəbistanlı xanım Burak Özçivitlə yanaşı oturmaq üçün 1 milyon dollar ödəyib - ŞOK İDDİA!

13.02.2025 / 09:42
Fransada restorana qumbara atılıb, 12 nəfər xəsarət alıb

13.02.2025 / 09:42
ABŞ Dövlət katibi bu gün Münhenə gedəcək

13.02.2025 / 09:32
Bu ərazilərdə qaz olmayacaq - xəbərdarlıq

13.02.2025 / 09:29
"Naxçıvana Mehridən dar bir cığırın əvəzində bütün Dağlıq Qarabağ Ermənistana..."(?)...

13.02.2025 / 09:23
Repetitorluğun kökü yalnız bir şərtlə kəsilə bilər... Nazirin fikri şübhə doğurur...

13.02.2025 / 08:40
Yüz milyonlarla "meyvə pulunu" ölkəyə qaytarmayan bankların adı niyə çəkilmir...

13.02.2025 / 00:15
Ukrayna-Rusiya müharibəsini dayandıracaq qərar – Tramp açıqladı: “Putinlə razılaşdıq”

12.02.2025 / 22:18
Putinlə Tramp arasında ilk təmas - saat yarımlıq telefon söhbətində nələr müzakirə edilib?

12.02.2025 / 21:28
Yerli istehsala qayğı olsa, 47 ton İran kartofuna pul verib küçələrə tökmərik....

12.02.2025 / 21:06
Avropanın “5-ci kolon”una qarşı "ölüm müharibəsi" başladı - ölkənin hədəfi...

12.02.2025 / 20:51
4 hərbi rus gəmisinin müşayiətilə Suriyadan tonlarla qızıl, eksponatlar qaçırıldı...

12.02.2025 / 20:35
Paşinyan Rusiyanı bu prosesdən çıxardı - Moskvanın “səsi də çıxmadı”...

12.02.2025 / 20:23
Spiker Simonyan qondarma "DQR"-in "son prezidenti" Şahramanyanı təhqir etdi...

12.02.2025 / 20:16
Rusiyanın xatirinə Türkiyənin də üstünə gedirdilər - həmin deputatların(?) səsi çıxmır...

12.02.2025 / 20:02
Rəqəmsal manatın camaata hansı praktik faydaları olacaq...

12.02.2025 / 19:48
Ermənistan parlamenti Rusiya əleyhinə qanun qəbul etdi...

12.02.2025 / 19:35
Qarabağda bu cinayətləri törədənlərə "siyasi məhbus" adı vermək istəyirlər...

12.02.2025 / 19:34
III MDB Oyunlarının Azərbaycanda keçirilməsi üzrə yaradılmış Təşkilat Komitəsinin ilk iclası keçirildi - FOTO

12.02.2025 / 19:20
Azərbaycan Afrikada yeni müttəfiqlik əlaqələri qurur - Somali...

12.02.2025 / 19:06
Berdiməhəmmədov axır bildiyini etdi - kəmərin Azərbaycandan çəkilməsini pozdu...

12.02.2025 / 18:51
Makron Paşinyana tapşırıq verdi - "Moskvanı sülh danışığından uzaqlaşdır..."

12.02.2025 / 18:37
"Azərbaycan 3 aydır İrəvanın saziş təklifinə cavab vermir" - şantaj cəhdinin pərdəarxası...

12.02.2025 / 18:24
Ərdoğan Qəzzanın bərpası üçün Netanyahudan 100 milyard tələb etdi...

12.02.2025 / 18:14
Prezident Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyinə sədr təyin etdi

12.02.2025 / 18:10
Bakıda erməni əsilli şəxslərin məhkəməsinə ləkə yaxmaq cəhdləri səngimir...

12.02.2025 / 18:07
Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti Dövlət Agentliyinə çevrildi

12.02.2025 / 17:56
“Azərbaycanın “bespilotniklərini” vurmaq üçün İrəvana silah verin - Trampa müraciət edildi...

Dünyada boşluq yaranıb - Türk dövlətləri təşkilatına şans açıldı...

XƏBƏR ARXİVİ

Fevral
B.eÇ.aÇC.aCŞB
272829303112345678910111213141516171819202122232425262728123456789