Bu ailə dəyəri italyanlarda 70 faizdən çox qalıb - biz "0"-a yaxınlaşırıq...
Azərbaycanda ailə dəyərlərinə gənc nəslin münasibətinin elə də qənaətbəxş olmadığı məlumdur. Təəssüflər olsun ki, bəzi ölkələrlə müqayisədə bizim gənclər ailə dəyərlərindən uzaqlaşmağa, oğul övladlar ailə həyatı qurduqdan sonra valideynləri ilə birgə yaşamamağa meyl göstərirlər.
Düzdür, bunu hamıya şamil etmək olmaz, amma ata-anası ilə bir evdə yaşamaq istəməyən oğulların sayı az deyil. Bu da məyusedicidir. Bu mövzuya toxunmağımız təsadüfi deyil. Avropa Statistika Komitəsinin apardığı bir araşdırma diqqətimizi çəkdi və bu araşdırmada qarşılaşdığımız faktlar bizə öz cəmiyyətimizə baxmağı təlqin etdi.
Avropa Statistika Komitəsinin apardığı araşdırmalar, elan etdiyi rəqəmlərə görə, Cənubi Avropa ölkələrində, xüsusilə də İtaliya, İspaniya, Portuqaliya və Yunanıstanda 20-29 yaşında evlənmiş oğlanların 70 faizdən çoxu ata evində qalıb yaşamağa, ata və anasından ayrılmamağa üstünlük verir. Yəni evləndikdən sonra həyat yoldaşı ilə ayrı bir evə köçmək, ata-anasından kənarda yaşamaq istəmirlər.
Bəli, o ölkələrdə 70 faizdən artıq oğlanlar evləndikdən sonra da ata evində qalmağa, yaşamağa üstünlük verirlər. Amma bizdə, təəssüf ki, bunun əksi özünü göstərir, 21-22 yaşında ailə quran kimi oğlanlar valdeynlərindən “məni ayırın, ayrı ev verin” tələbi irəli sürür və ayrı yaşamağa çalışır, çox vaxt da buna nail olur. Yəni oğlanlar evləndikdən sonra ayrılmağa çalışırlar. Bütövlükdə, gəlin qayınata evinə gəlmir və iki ayağını bir başmağa dirəyib, “biz başqa evdə yaşamalıyıq, lap kirayədə də yaşamağa razıyam, bircə qayınata-qaynanadan uzaq olum” deyir. Bu, cəmiyyətimizə tanış mənzərədir və oğlan evi qız evinə elçi gedən kimi qız valdeynləri “oğlanın ayrı evi var? Qızım ayrı yaşamalıdır” tələbini irəli sürürlər. Amma görürsüzmü, italyanların, portuqalların, ispanların və yunanların 70 faizdən artıq oğlanları evləndikdən sonra da ata ocağını tərk etmir, həyat yoldaşı ilə birgə ata-ana ilə yaşamağa üstünlük verir. Fərqə baxırsız? Əslində, bu tərsinə olmalıdır. Bizim milli adət-ənənələrimizə görə, oğlan evləndikdən sonra da ata ocağında yaşamalıdır, ayrılma, başqa evə köçmə başqa bir mərhələdə baş verməlidir. Amma təəssüf ki, indi belə deyil. Görsənən odur ki, o ölkələrin oğlanları bizim oğlanlara nisbətən ata ocağına, ailə dəyərlərinə daha çox bağlıdırlar.
Sosioloqlar təəssüflə bildirirlər ki, bizim cəmiyyətimizdə mövcud olan bu hal ənənələrimizə, ailə dəyərlərimizə ziddir. Onlar hesab edirlər ki, ölkə televiziyalarında təqdim olunan bəzi verilişlər gəncləri ailə dəyərlərindən qoparmağa köklənib. Ekspertlər qeyd edir ki, bu sahədə ciddi maarifçilik işləri aparılmalıdır və gənc nəslə ailə dəyərlərimiz aşılanmalıdır. Qərbi Avropa ölkələrində və bəzi ölkələrdə maarifçilik işlərinin güclü aparıldığını deyən ekspertlər hesab edir ki, harda ailə dəyərləri güclü şəkildə təbliğ olunursa, orda evlənən oğlanlar ata ocağını tərk etmir və ailəsi ilə birgə yaşamağa üstünlük verir. Sosioloqların sözlərinə görə, bizdə də son on-on beş ilə qədər evlənən oğlanlar ata evində yaşayırdı. Amma son zamanlar, xüsusən də qız ailələrinin təsiri və səhv təbliğat nəticəsində ailə dəyərlərimizə bu şəkildə zədə düşüb.
Lalə Mehralı: “Vəziyyət o həddə çatıb ki...”
Sağlam Cəmiyyət Hərəkatının eksperti Lalə Mehralı “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Əslində, ailə böyükləri ilə yaşamaq istəməməyin səbəbi qızlarımızla bağlıdır. Onlar bu barədə gələcək həyat yoldaşlarına təzyiq göstərirlər. Əksər vaxtlarda qızlar evlilikdən sonra yaşamaq istədiyi sərbəstliyi, rahatlığı tək yaşamaqda görür. Evləndiyi şəxsin kimliyi, şəxsiyyəti, mənəviyyatı o qədər də əhəmiyyətli deyil, qazancı, ayrıca evi, maşını olsun yetər. İndi gənc qızlar öz aralarında maşını, fərdi evi olmayan biri ilə sevgili olan, nişanlanan qıza axmaq kimi baxırlar.
Vəziyyət o həddə çatıb ki, hətta rayonlarda, kəndlərdə belə ömründə Bakıda olmayan, coğrafi cəhətdən paytaxtın ölkənin hansı istiqamətində yerləşdiyini bilməyən qızlar elçisinə Bakıda ev şərti qoyur. Vaxt vardı, qızlar elçi gələnin savadına, ağlına, şəxsiyyətinə dəyər verirdi, mənəviyyatını, insanlığını ölçüb-biçirdi, indi cibinin qalınlığı, maşınının böyüklüyü, Bakıda evinin varlığı əhəmiyyət daşıyır”-deyə bildirdi.
O hesab edir ki, bizim ailə quran oğlanların ata evində yaşamaq istəməməsi, daha doğrusu, evləndiyi qızın təkidi ilə ailəsindən uzaqlaşması gəlin-qaynana faktoru ilə də əlaqəlidir: “Təbii ki, burda bizdəki milli qayınana-gəlin faktoru da rol oynayır. Bizim formalaşmış qayınana obrazımız necədir? Gəlinə zülm edən, yola getməyən, münaqişə yaşayan... Əslində belə olmasa belə, alt şüurumuza yazılan obraz belədir. Qızlar ona görə çəkinir, qorxur, birlikdə yaşamağın mümkün olmayacağını düşünür. Amma hər ana öz qızına nümunə olsa, öz gəlininə qayınana yox, ana olsa qızlardakı bu qorxu da yox olar”.
Fatimə Hacıbəyli: “Bizdə gənc oğlanlar ailə qurduqdan sonra əsasən ayrı yaşamağa üstünlük verirlər, bu da mənfi haldır”
“Vəfa” Sosial İctimai Birliyinin sədri Fatimə Hacıbəylinin fikrincə də, bu məsələdə Qərbi Avropa ölkələrindən gerdə qalmağımız təəssüfedicidir. “Çox təəssüf ki, bizdə gənc oğlanlar ailə qurduqdan sonra əsasən ayrı yaşamağa üstünlük verirlər, bu da mənfi haldır. Burada qız ailələrinin, yeni gəlinlərin təsiri aydın özünü göstərir. Düzü, Portuqaliyada, İtaliyada, İspaniyada və Yunanıstanda ailə quran oğlanların 70 faizinin ailəsi ilə birgə yaşaması faktı mənim üçün yenidir. Əslində, biz həmişə düşünürük ki, bizim ailə dəyərlərimiz daha etibarlı şəkildə qorunur.
Təəssüf ki, bizim ailə dəyərlərimiz indiki səviyyəyə düşüb. Burada qız ailələrinin və bəzi oğlan ailələrinin məsuliyyəti az deyil. Analar qızlarına ərinin ata evində yaşamalı olduğunu təlqin etməlidir. Adət-ənənələrimizin, ailə dəyərlərimizin zədələnməsi yolverilməzdir. Bu məsələdə Qərbi Avropa ölkələrindən geridə qaldığımızdan təəssüflənirəm. Əslində biz xalq olaraq həmişə öz ailə dəyərlərimizin monolitliyi ilə başqa xalqlardan fərqlənmişik, uzun əsrlər nümunə olmuşuq. İstərdim ki, gənc ailələr müstəqil yaşamağa tələsməsinlər, ailə içində bişsinlər, yaşamağı, həyatı öyrənsinlər”-deyə müsahibimiz qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
