Azərbaycan ekoloji problemlərə qarşı İKT texnologiyalarını da bacarıqla tətbiq edir...
Dünyanın inkişaf etmiş bütün ölkələrində yeni texnologiyaların tətbiqi sahəsinin inkişaf etdirilməsi istiqamətində ardıcıl və davamlı addımlar atılır. İnformasiya kommunikasiya texnologiyalarından səmərəli istifadə müasir dövrdə ölkələrin iqtisadi rəqabət qabiliyyətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.
Azərbaycanın sosial-iqtisadi həyatında mühüm rol oynayan bu sahə inkişaf səviyyəsinə görə bir çox ölkələrdən fərqlənir. Elmi-texniki inkişaf müharibələrin metoduna da təsirsiz ötüşmür. Mütəxəssislər bildirir ki, gələcəkdə müharibələr dövlətlərin nizami orduları arasında deyil, müasir İKT vasitələri ilə silahlanmış, yüksək hazırlıq görmüş, əsas məqsədi qarşı tərəfin informasiya resurslarını ələ keçirmək və ya nəzarətdə saxlamaq olan xüsusi qruplar arasında aparılacaq.
Məhz İKT texnologiyaları inkişafı şərtləndirəndir
İnsanların həyat tərzində özünəməxsus yerə sahib olan informasiya və kommunikasiya texnologiyaları artıq cəmiyyətin inkişafında xüsusi rola da malikdir və məhz inkişafa da təsir göstərən vacib amillərdən sayılır. Bu baxımdan da informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının təsir dairəsi istər dövlət strukturlarını, istər vətəndaş cəmiyyəti institutlarını, istər iqtisadi sahələri, istər sosial sahələri, istər elm və təhsili, istər mədəniyyəti və istərsə ətraf mühitin qorunması sahələrini əhatə edir. Əvvəlki dövrlərdən fərli olaraq, hazırda dünyamızı ümumiyyətlə, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları olmadan təsəvvür belə etmək mümkün deyil. Əvvəla ona görə ki, bütün dünya davamlı olaraq inkişafdadır və bu inkişaf məhz informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sayəsində davam edir. Elə bu səbəbdəndir ki, bütün sahələri əhatə edən, eləcə də bütün sahələrə siraət edən informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiq dərəcəsi hər bir ölkənin, hər bir cəmiyyətin elmi, iqtisadi potensialının göstəricisi hesab olunur. Məhz informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiq dərəcəsi ilə ölkələrin inkişafının hansı həddə olduğu barədə qənaətə gəlinir. Çünki məhz bu texnologiyalar inkişafı şərtləndirəndir.
Ətraf mühitin qorunmasında yeni texnologiyaların tətbiqi önəmli əhəmiyyət kəsb edir
Müasir dövrdə dövlət və ölkə üçün vacib əhəmiyyət kəsb edən sahələrdən biri də İKT-nin dövrün tələblərinə cavab verməsidir. O cümlədən, ətraf mühitin qorunmasında İKT texnologiyalarının tətbiqi ekoloji baxımdan daha məqsədəuyğundur. Çünki iqlim dəyişikliyinin əsas səbəbi yer kürəsindəki dinamik proseslər, günəş radiasiyasının intensivliyinin dəyişməsi və s. kimi xarici təsirlərlə yanaşı insanın düzgün olmayan fəaliyyətidir. Günəşdə baş verən dəyişikliklər nəticəsində qlobal istiləşmə problemi yaranır. Bütün dağıdıcı daşqınlar, güclü zəlzələlər, istilik dalğaları, şiddətli quraqlıqlar, nəhəng fırtınalar və iqlim dəyişikliyinə ən çox səbəb olan emissiyalar bu problemlərə aiddir. Bu çirklənmənin böyük hissəsi, yalnız bir neçə ölkənin, xüsusilə də ABŞ və Çinin payına düşür. Ətraf mühitin çirklənməsi ilə əlaqədar cəmiyyətin üzləşdiyi problemlər, həmin problemlərin həllində qlobal çağırışlar və İKT-nin tətbiqi vacibdir. İKT iqlim dəyişikliyi haqqında məlumatlılığın artırılmasında, insanlara onun təsirini azaltmağın yollarını öyrətməkdə, eləcə də onun təsirlərinə uyğunlaşmaq üçün insan resurslarının formalaşdırılmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu istiqamətlərə daha effektiv avadanlıq və şəbəkələr tətbiq etməklə İKT sektorunun özündə emissiyaların azaldılması, digər sahələrdə enerji səmərəliliyinin təmin edilməsi yolları, bütün dünyada İKT əsaslı hava və ətraf mühitin monitorinqi sistemlərinin tətbiqi, inkişaf etmiş və etməkdə olan ölkələrə iqlim dəyişikliyinin mənfi təsirlərinə uyğunlaşma və s. daxildir.
Elektriklə işləyən avtomobillərə maraq getdikcə artır
Sözügedən məsələ ilə fikirlərini “Bakı-Xəbər”lə bölüşən iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Firdovsi Şahbazov hesab edir ki, Azərbaycan ərtaf mühitin qorunmasında İKT texnologiyalarından səmərəli istifadə edir: “Bunun ən bariz göstəricilərindən biri də “yaşıl enerji”nin tətbiqi istiqamətində görülən işlərdir. Azərbaycan elektrik avtomobillərini gömrük rüsumlarından və ƏDV-dən azad edilib. İlbəil ölkədə elektriklə işləyən avtomobillərə maraq və onların idxalda sayı artır. Elektriklə işləyən avtomobillərin artması atmosferə atılan karbon emissiyasının azalması deməkdir. Ölkəmizdə energetika sahəsində bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsi prioritet vəzifə olaraq irəli sürülüb və 2030-cu ilədək elektrik enerjisinin qoyuluş gücündə bərpaolunan enerjinin payının 30 faizə çatdırılması hədəf kimi müəyyənləşdirilib. Azərbaycan üç əsas enerji şirkəti ilə anlaşma memorandumu və müvafiq müqavilələr imzalayıb. Onlara uyğun olaraq həm quruda, həm də dənizdə 25 qiqavat bərpaolunan günəş və külək enerjisi istehsal ediləcək. Bu həcmin 10 qiqavatı “Masdar” şirkəti, 12 qiqavatı “Fortescue” şirkəti tərəfindən istehsal olunacaq. “ACWA Power” şirkəti isə 2,5 qiqavat enerjinin istehsalı üzrə öhdəlik götürüb. Bu, həqiqətən də çox böyük potensialdır. Ənənəvi enerji ixracatçısı olan Azərbaycan son illərdə “yaşıl enerji”yə keçidlə bağlı fəal iş aparır. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının, həmçinin Naxçıvanın “yaşıl enerji zonası” elan edilməsi və bu istiqamətdə atılan addımlar beynəlxalq arenada və inkişaf etmiş ölkələr ilə münasibətlərdə əlavə müsbət impuls və stimul qazandıra bilər. Düz bir il əvvəl 230 MVt gücündə Qaradağ Günəş Elektrik Stansiyasının işə düşməsi Azərbaycanın bu sahəyə necə böyük önəm verməsinin əyani sübutudur”.
Vidadi ORDAHALLI
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
