Banklar 800 milyon mənfəət götürüblər - kredit faizləri qalxa-qalxa gedir...
Firdovsi Şahbazov: “Bunun başlıca səbəbi bank sektorunda rəqabət mühitinin olmaması ilə bağlıdır”
Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bankların 2024-ci ilin ilk 9 ayı üçün maliyyə hesabatları açıqlanıb. Maliyyə hesabatını açıqlayan banklar arasında yalnız bir bank zərərlə işləyib. Yerdə qalan bütün banklar gəlirlə işləyib və onların xalis gəliri artıb. Belə ki, banklar 800 milyon manatdan çox xalis mənfəət əldə edib.
Bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 7 faizdə çoxdur. Ən yüksək mənfəəti dövlət bankı olan “Beynəlxalq Bank” əldə edib. Bu bankın ilin ilk 9 ayı ərzində xalis mənfəəti 235 milyon 85 min manat olub. Digər bankların da mənfəətləri milyonlarla ölçülür.
Burada diqqəti çəkən məqam odur ki, bir belə xalis mənfəətə rəğmən bu il ərzində banklar verdikləri kreditlərin faiz dərəcəsini aşağı salmadılar. Məsələn, 20 min manat krediti 3 ilə 19 faizlə təklif edirlər. Bu isə o deməkdir ki, vətəndaş krediti qaytarmaq üçün 27 min manatdan çox vəsait ödəməlidir.
Maraqlıdır, xalis mənfəətin artmasına rəğmən, banklar kredit faizlərini niyə aşağı salmaqda maraqlı deyillər?
“Bankların mənfəəti artdıqca, onlar əhalini faizlə daha da soymağa can atırlar”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Firdovsi Şahbazov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bunun səbəbini bir sıra amillərlə əlaqələndirdi: “Bunun başlıca səbəbi bank sektorunda rəqabət mühitinin olmaması ilə bağlıdır. Bəlli sayda banklar var ki, dolayı şəkildə bir-biri ilə sövdələşərək yüksək faizlərlə kreditlər verirlər. Əhali də kredit götürməyə məcburdur. Biri kreditlə ev alır, digəri avtomobil alır, başqa birisi məişət əşyaları alır və s. Bu zaman məcburdular ki, banka müraciət etsinlər, əmlaklarını girov qoysunlar. Bankların mənfəəti artdıqca, əhalini faizlə daha da soymağa can atırlar. Ümumiyyətlə, bizdə bank faizlərinin yüksək olması bütün dövrlər üçün əsas narazılıq yaradan səbəb olub. Faizlərin yüksək olması dəfələrlə yüksək səviyyədə deyilsə də, kommersiya bankları kredit faizlərini ciddi şəkildə aşağı salmaqda maraqlı görünmürlər. Bir sıra tədbirlərin görülməsi belə bu sahədə vəziyyəti dəyişməyib. Bütün bunlar da onu göstərir ki, banklar məqsədyönlü şəkildə əhalini soymaqla məşğuldurlar. Bu onu göstərir ki, banklar sahibkarlığın inkişafında, fiziki şəxslərin ucuz kredit resursları əldə etməsində maraqlı deyillər. Əslində, faizlərin yüksək olması banklara qısamüddətli gəlir gətirsə də, strateji baxımdan bankların maraqlarına uyğun deyil. Buna baxmayaraq, yenə də onlar öz işindədir”.
Vidadi ORDAHALLI
