Gənc rejissorlar Agentliyin kino müsabiqəsinə üsyan etdilər - "tapşırılmış layihələrə şans verilib"...

30 ildən çoxdur ki, Azərbaycan kinosu inkişafdan dayanıb, onu inkişaf etdirməyə qadir olan gənclərə isə şans verilimir. Kino mütəxəssisləri arasında bu fikirdə olanlar çoxdur. 

Kinoya dövlət qayğısı var, maliyyə ayrılır, yeni filmlərin çəkilməsi üçün ssenari müsabiqələri elan edilir, layihələrin qəbulu həyata keçirilir. Amma bir qayda olaraq həmişə narazılıq olur. Hər dəfə film müsabiqələrinin nəticələri açıqlandıqdan sonra kütləvi narazılıqlar baş qaldırır. Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyi (ARKA) tərəfindən bu ilin 18 iyul tarixində elan olunmuş film layihələri müsabiqəsinin nəticələri də elan olunduqdan sonra ciddi narazılıq yarandı. Müsabiqəyə layihə təqdim edən, lakin kənarda qalan gənclər deyirlər ki, bu müsbiqədə də dəyərli layihələrə fikir verilməyib, ekspertlər öncədən onlara tapşırılan layihələrə şans veriblər. Nəticədə istedadlı gənclərin əksəriyyətinin layihəsi kənarda qalıb. 

ARKA-nın müsabiqəsinin nəticələrindən narazı qalan gənclərin fikirlərini öyrəndik. 

Rafiq Hacıyev: “Apellyasiya komissiyasına müraciət etmişəm” 

“Tapşırılan layihələrə şans verdilər” fikrini mətbuata açıqlayan gənc rejissor Rafiq Hacıyev “Bakı-Xəbər”ə “bildiyim qədər, bu, ARKA-nın ilk müsabiqəsidir. Zatən, ARKA yeni yaranan qurumdur. İlk müsabiqədə belə bir halın baş verməsi bizi çox üzdü. Orada mənə verilən suallar obyektiv deyildi,  deyərdm ki, absurd suallar idi. Hətta hiss edirdim ki, mənə atmaca xarakterli suallar verilir. Yersiz müqayisələri və sairi nəzərdə tuturam. Ümumiyyətlə, filmdə hansısa bir məqamla maraqlananda onun əsası olmalıdır. Məncə,  “bu mənim xoşuma gəlmir” deyə bilməzlər. Hər şeyin izahı olmalıdır. Yəni nəyə görə bu burada olmalı deyil məsələsi əsaslandırılmalıdır. Nəyə görə ssenaridə müəyyən məqam işləmir, nəyə görə bu xarakter səhv yazılıb və sair. Bunu deməyib, “məncə, bu belədir, o elədir” demək bir az qeyri-peşəkarlıqdır.  Mənə verilən suallardan belə məlum oldu ki, layihəm “Proyekt 2602”-nın ssenarisini heç münsiflər oxumayıblar. Bu da başqa bir problemdir”-deyə bildirdi. 

O qeyd etdi ki, müsabiqənin nəticələrindən narazı olanlar az deyil və onlar da orada qərəzli münasibətlə üzləşiblər. “Arif İsmayılov adlı bir iştirakçı vardı, amma hansı filmlə iştirak etdiyi yadımda deyil. O da mənə yazmışdı ki, nəticələrdən narazı qalıb. Dedi ki, məndə də sənin probleminə oxşar problemlər vardı. Pitçinqdə o da münsiflərin laqeydliyi ilə üzləşib. Deyim ki, pitçinqdə mənə və digər layihə müəlliflərinə laqeyd münasibət göstərilib. Elvin Abdulla da çox narazı qalıb. “Hər şey aydındır, indi də keçək suallara” deyib onun da təqdimatını yarıda saxlamışdılar. Halbuki, hər bir iştirakçıya öz təqdimatını sona qədər həyata keçirmək üçün vaxt verilməlidir. Məndə də o cür oldu. Çox vacib sənədlər vardı, onları göstərəcəkdim. Düzdür, biz onların hamısını əvvəlcədən göndərmişdik, elə bilirdim ki, seçim komissiyası pitçinqdən əvvəl bütün sənədlərlə tanış olacaq. Amma tanış olmadılar. Eşitmişəm ki, başqa adamlar da narazı qalıb, amma onları tanımıram. 

Qalib olan layihələrin müəlliflərinə uğurlar, müvəffəqqiyyətlər diləyirəm. Biz kino adamıyıq və əsas istəyimiz odur ki, Azərbaycanda kino çəkilsin. Onun tərəfdarıyıq ki, yaxşı kino çəkilsin. Mənim problemim kiminsə layihəsinin keçməsi deyil, mənim layihəmin və mənim layihəm kimi yaxşı layihələrin keçməməsidir”-deyə R.Hacıyev qeyd etdi. 

Bu müsabiqədə bu cür halların hansı səbəbdən baş verdiyini bilmədiyini deyən müsahibimiz qeyd etdi ki, bunun izahını yalnız ARKA verə bilər. Onun öz layihəsinə - “Proyekt 2602”-yə gəlincə, müsahibimiz qeyd etdi ki, bu layihə neçə illərdir sosial şəbəkələrdə təqdim olunur, bu haqda çoxlarının xəbəri var. “Hər kəsə uğurlar arzu edirəm, hər kəsə böyük hörmətim var. Hazırda bizim ölkədə “Proyekt 2602” dünya səviyyəsinə çıxa biləcək bir layihədir. Bəlkə başqa belə layihələr   də var, amma görməmişəm. 

Məncə, bu bizlər üçün şansdır ki,  Azərbaycan kinosunu, Qarabağ həqiqətlərini dünyaya çatdıraq, öz bacarığımızı, öz folklorumuzu göstərək, təqdim edək. Layihəmizin bütün bu üstünlükləri ola-ola, nədənsə, bizim layihə seçimədi. Artıq bu baş verirsə, bu məndə qəribə suallar yaradır. Necə ola bilər ki, bu boyda layihə keçməsin? Ssenari ilə bağlı ABŞ-ın   “Metro Goldwyn Mayer” kimi dünya çaplı şirkət bizə rəy yazıb. Bizim prodüserimiz Hollivuddandır.  O, ssenarini oxudu və çox bəyəndi, bizimlə birgə işləməyə razılaşdı. Bütün bunları bilə-bilə necə bu layihə keçməyib, bu mənə  çox maraqlıdır”. 

R.Hacıyev qeyd etdi ki, məsələni yarıda buraxmayacaq və pozulmuş hüquqlarının bərpası üçün lazımı instansiyalara üz tutacaq: “Apellyasiya komissiyasına müraciət etmişəm. Əgər orada şikayətimə baxılmasa, layihəmin hansı səbəbdən keçməməsi ilə bağlı əsaslı izah verilməsə məsələni hüquqi müstəviyə daşıyacağam. Deyiblər ki, sənəd yığımı ayın 7-də başa çatır. Mən də nəticələri gözləyirəm, görək şikayətlərimizə obyektiv baxılacaqmı? Nəticədən asılı olaraq addımlar atılacaq”.

R.Hacıyev həmçinin məsələ ilə bağlı Mədəniyyət Nazirliyinə də müraciət edəcəyini vurğuladı.

Elvin Abdulla: “Apellyasiyanın qərarından sonra bu mövzu haqda...”

Digər gənc kinorejissor  Elvin Abdulla isə bildirdi ki, hələ ARKA-nın məlum  müsabiqəsi,   pitçinqi haqda  detallı açıqlama verməyi uyğun görmür: “Biz apellyasiyaya müraciət etmişik. Apellyasiyanın qərarından sonra bu mövzu haqda geniş və detallı məlumat verəcəyik”. 

Məsələ ilə bağlı Mədəniyyət Nazirliyinə də müraciət etdik, nazirlikdən bildirdilər ki,  müsabiqəni   ARKA keçirib. Qeyd etdilər ki, dekabrın 2-də Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyinin (ARKA) təşkilatçılığı ilə keçirilən film layihələri müsabiqəsinin yekunlarına həsr edilmiş brifinq keçirilib. Nizami Kino Mərkəzində təşkil olunan tədbirdə müsabiqənin seçim komissiyasının üzvləri kinodramaturq İlqar Fəhmi, teatrşünas Aydın Talıbzadə və rejissor Fehruz Şamiyev iştirak ediblər və burada müsabiqə haqda ətraflı məlumat verilib. 

Qeyd edək ki, ARKA-nın mətbuat üçün yaydığı məlumatda “ARKA film layihələrinin seçiminə müdaxilə etmir” fikri əks olunub.

ARKA-dan bildirilib ki, müsabiqəyə, tələbə filmləri də daxil olmaqla, ümumilikdə 100-dən artıq layihə təqdim edilib. “Kinematoqrafın müxtəlif istiqamətlərini təmsil edən yeddi nəfərdən ibarət (İlqar Fəhmi, Fikrin Bəktaşi, Fehruz Şamiyev, Aydın Talıbzadə, Azər Quliyev, Murad Hüseynov, Rasim Həsənov) Seçim komissiyası tərəfindən müsabiqənin ikinci mərhələsi ilə bağlı yekun iclasda 30 layihənin müdafiəsi üçün müəlliflərin pitçinqə dəvət olunmasına qərar verilib. İclasın bütün gedişinin (səs qeydləri də daxil) katiblik tərəfindən protokolu tərtib olunaraq arxivləşdirilib. 23-24 noyabr tarixlərində Azərbaycan Dövlət Film Fondunda müsabiqənin pitçinq mərhələsi təşkil olunub. Bu mərhələdə Seçim komissiyasının üzvləri və Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən yaradılmış kinematoqrafiya, rəqəmsal və digər audiovizual əsərlərin məzmununun qiymətləndirilməsi üzrə Ekspert şurasının nümayəndələri ilə birlikdə (televiziya rəhbərlərinin “Zoom” vasitəsilə qatılımı da təmin olunub) iştirakçıların layihələrini dinləyiblər. Nəticədə 11 layihə (“Kapitan və Xəzər dənizi”, “Nargin”, “Ölüm axtaran qadın”, “Kür – çaylar anası”, “Narqız”, “Sözün varsa, de”, “Günəşdə də ləkələr olur”, “Qorqud və Zəhra”, “Xəzinə”, “Daş”, “Erkən hisslər”) və tələbə filmləri layihələri Ekspert şurasının yekun iclasına təqdim edilib.

Ekspert şurasının son iclasında səsvermə nəticəsində 11 qalib layihədən ikisi (“Qorqud və Zəhra”, “Sözün varsa, de” ) səs çoxluğu ilə ssenarinin inkişaf proqramına yönləndirilib. “Borc”, “Arılar və qəbirlər” film layihələrinin isə təkmilləşdirmə və ssenarinin inkişaf proqramına cəlb olunduqdan sonra istehsala buraxılması tövsiyə edilib.

Ekspert şurasının əsasnaməsinə uyğun olaraq səs çoxluğu ilə seçilən layihələr Seçim komissiyasının və Ekspert şurasının müstəqil qərarı kimi qiymətləndirilməlidir. ARKA bu prosesə müdaxilə etmir. Bildiririk ki, müvafiq qaydalara, Ekspert şurasının yekun rəyinə əsasən, ARKA qalib olmuş layihələrə və onların maliyyələşməsinə dair yekun qərar qəbul edir. Film layihələri ARKA-nın iqtisadi cəhətdən əsaslandırmasından sonra istehsala buraxılacaq”. Bunlar ARKA-nın yaydığı məlumatda əsk olunub. 

ARKA-dan, həmçinin, “Müsabiqənin hər hansı mərhələsi ilə bağlı narazılığı olan iştirakçılar Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən yaradılmış Apellyasiya komissiyasına müraciət edə bilərlər. Film layihələri müsabiqəsində Apellyasiya komissiyası təcrübəsi ilk dəfə tətbiq olunur.

Komissiyaya 9 nəfər yerli və xarici peşəkar kinematoqrafçıdan ibarət heyət cəlb edilib”-deyə bildirilib.

Təəssüflər olsun ki, gənc kinematoqrafların  narazılığı ilə bağlı ARKA-dan mövqe öyrənə bilmədik. Ümid edirik ki, ARKA tezliklə məsələyə aydınlıq gətirəcək.

İradə SARIYEVA