Tiktoker və blogerlər "ordusu" çirkli pulların cəngində...
Akif Nəsirli: “Bloger tanıyıram ki, dəbdəbəli həyat yaşayır, ayda 15-20 min manat pul qazandığını, hətta gün ərzində 1000 manat əldə etdiyini iddia edir”
Çirkli pullar və onun yuyulması məsələsi bütün dünyada diqqət çəkən neqativlərdən biri kimi mövcuddur. Azərbaycanda da bu halın olması qətiyyən istisna edilmir.
Bir sıra ekspertlər bildirirlər ki, dünyanın başqa ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycanda da çirkli pulların yuyulmasında blogerlərdən, tiktokerlərdən, sosial şəbəkə fenomenlərindən istifadə olunur. Ekspertlər deyir ki, əlində çirkli pullar cəmləyən adamlar əvvəllər tikinti sektoru vasitəsilə kirli gəlirlərini “təmizləşdirirdisə” indi əsasən sosial şəbəkə fonemenləri ilə işbirliyinə giriblər. Fikir versəniz görərsiniz ki, sadə bir tiktoker ayda bəzən ağlasığmaz məbləğdə vəsait qazanır. Tiktokda və başqa platformalarda at oynadan “jeton mafiyası” külli miqdarda vəsaiti sosial şəbəkə fəallarının əli ilə yuyur. Araşdırsaq görərik ki, bərkgedən tiktokerlərin, blogerlərin arxasında çirkli pul sahibləri dayanır...
Məsələn, İKT mütəxəssisi Qəşəm Məmmədov mətbuata deyib ki, bəzi fenomenlər işbazlarla əlaqəyə girərək irihəcmli pulların xaricə çıxarılması prosesində iştirak edirlər. Söhbət təbii ki, çirkli pullardan gedir.
“Kirli pullar blogerlər, sosial şəbəkə fenomenləri vasitəsilə yuyulur”
Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri Akif Nəsirli “Bakı-Xəbər”ə şərhində qeyd etdi ki, ümumiyyətlə, çirkli pulların yuyulması prosesi ölkə olaraq Azərbaycan üçün xarakterik prosesdir. O vurğuladı ki, hökumət bunun qarşısını almaq üçün müəyyən tədbirlər görür, amma hələ ki, buna tam olaraq nail olunmayıb. A.Nəsirlinin qənaətinə görə, nə qədər ki ölkədə kölgə iqtisadiyyatı, korrupsiya var, problem də qalacaq. O hesab edir ki, korrupsiyadan mənbəyi məlum olmayan pullar əldə edilir. “Bu səbəbdən də Azərbaycanda çirkli pulların yuyulmasına ehtiyac daha çox duyulur. Ölkəmizdə çirkli pulların yuyulması müxtəlif yollarla həyata keçirilir. Onlardan biri də son illərdə mövcud olan sosial şəbəkələrdir ki, onlardan istifadə edilir. Sosial şəbəkələr, xüsusən də Tik-Tok kazino rolunu oynayır. Guya bu insanlar Tik-tok vasitəsilə oyunlardan, reklamdan böyük vəsait əldə edirlər, həmin vəsaiti də istədikləri ölkələrə köçürə bilirlər. Əslində bu vəsaitlər ölkə daxilində və ölkə xaricində korrupsiya və kölgə iqtisadiyyatı vasitəsilə əldə edilmiş çirkli pullardır. Həmin kirli pullar blogerlər, sosial şəbəkə fenomenləri vasitəsilə yuyulur. Hazırda Türkiyədə, Rusiyada, Gürcüstanda, Azərbaycanda və Ermənistanda bu proses baş verir. Mərkəzi Asiya ölkələrində də bu üsul populyardır”.
A.Nəsirli qeyd edir ki, çirkli pul əldə edənlər onun yuyulmasında müasir texnologiyalardan istifadə edir. A.Nəsirlinin fikrincə, onlar bloger və sosial şəbəkə aktivlərini xüsusi seçirlər və onların bank hesabları üzərindən çirkli pulları yumağa çalışırlar. “Ad çəkmək istəmirəm, amma bloger tanıyıram ki, dəbdəbəli həyat yaşayır, ayda 15-20 min manat pul qazandığını, hətta gün ərzində 1000 manat əldə etdiyini iddia edir. Halbuki 24 saat yayım verən televizyaların reklamlarından heç ayda 5-10 min pul gəlmir. Necə olur ki, bloger günə 1000-1500 manat qazanır? Bloger nə qədər operativ işləsə də, müasir texnologiyaların imkanlarını inteqrasiya etsə də, 24 saat canlı yayımda olan televizya qədər reklam işini həyata keçirə bilməz. Amma blogerlər iddia edirlər ki, guya televizyalardan ayda 30-40 dəfə çox pul qazanırlar. Əlbəttə, bu inandırıcı deyil. Həmin fenomenlərin, blogerlərin əldə etdiyi vəsaitlər əslində kimlərinsə şirkli pullarıdır, onlar da o pulların yuyulmasını həyata kerçirirlər”.
A.Nəsirli qeyd etdi ki, Azərbaycanda buna qarşı mübarizə üsulu yalnız vətəndaşın, sahibkarın, fiziki şəxsin hesabından xaricə pul göndərlməsinə limit qoyulmasıdır. Azərbaycanda da çirkli pulların sosial şəbəkə fenomenləri, blogerlər vasitəsilə yuyulmasına qarşı mübarizə aparılmalı olduğunu deyən A.Nəsirli hesab edir ki, texnoloji vasitələrdən istifadə edib bu hala qarşı mübarizə aparmaq mümkündür. Dünyada internet üzərindən kibercinayətkarlığa qarşı mübarizə metodları olduğunu deyən A.Nəsirli vurğuladı ki, bunu Azərbaycan da istifadə edə bilər.
Leyla QARAXANLI
