KÖHNƏ VERSİYA            

Mərkəzi Asiyaya qlobal maraq artır - regiona giriş qapısı Azərbaycandır...

Image

Qərb ölkələri iqtisadi inkişaf planlarında və infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsində mühüm rol oynayan Mərkəzi Asiya ölkələri ilə qarşılıqlı əlaqələri ardıcıl olaraq genişləndirir. Qeyri-regional dövlətlər tərəfindən Mərkəzi Asiyaya diqqətin artması qlobal iqtisadiyyatda baş verən kəskin dəyişikliklərlə bağlıdır. 

Çin üçün Mərkəzi Asiya ölkələrinin ərazisi Avropaya malların tədarükü üçün cəlbedici marşrutdur. ABŞ və Avropa İttifaqı üçün Mərkəzi Asiya dövlətlərinin əhəmiyyəti iqtisadi inkişafın uzunmüddətli hədəfləri ilə müəyyən edilir. Amma məsələnin daha bir maraqlı tərəfi odur ki, Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əlaqələrini genişləndirmək istəyən ölkələrin Azərbaycana da ehtiyacı artır. Çünki Azərbaycan məhz bu regiona giriş qapısı hesab olunur. Mərkəzi Asiya ölkələrindən idxal və ixrac üçün Azərbaycanın tranzit imkanlarına böyük ehtiyac var. 

Hələlik isə Mərkəzi Asiya ölkələrini öz maraqları orbitinə cəlb etmək üçün regiondankənar dövlətlər geniş alətlərdən istifadə edirlər. Belə ki, son illərdə Mərkəzi Asiya üçün müxtəlif çoxtərəfli formatlar təklif olunur. Rusiya, Çin, ABŞ, Aİ, Almaniya və Hindistan, Fars Körfəzi Ərəb Dövlətləri Əməkdaşlıq Şurası ilə yüksək səviyyəli sammitlər keçirilib. Bu tədbirlər zamanı Mərkəzi Asiya ölkələri ilə enerji və nəqliyyat sektorlarında çoxtərəfli və ikitərəfli infrastruktur layihələrində iştirakın çoxsaylı variantları müzakirə edilib, investisiya əməkdaşlığının genişləndirilməsinə dair razılaşmalar əldə olunub. Aİ və Birləşmiş Ştatlar üçün ən böyük maraq Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutudur (Orta Dəhliz). 2017-ci ildə fəaliyyətə başlayan bu marşrut hazırda Aİ və Çin arasında iqtisadi əlaqələrin inkişafının mühüm hissəsi kimi qiymətləndirilir. 2023-cü ildə onlar arasında ticarət dövriyyəsi 780 milyard dollar təşkil edib. Aİ Orta Dəhliz vasitəsilə tədarük həcmini əhəmiyyətli dərəcədə artırmağı planlaşdırır. Yaxın illərdə Aİ Orta Dəhliz vasitəsilə daşımaların həcmini 20 milyon tona çatdırmaq niyyətindədir. Bu planları həyata keçirmək üçün Brüssel 10 milyard avroya qədər kreditlər veriləcəyini açıqlayıb. Gələcəkdə Brüssel maliyyələşdirmənin həcmini artıracağını bəyan edir. Brüssel Avropa Komissiyası tərəfindən 2021-ci ilin dekabrında işə salınmış “Qlobal Gateway” strategiyası çərçivəsində öz maraqlarını təşviq etmək niyyətindədir. Strategiya, enerji və nəqliyyat sektorları da daxil olmaqla, layihələrin həyata keçirilməsinə yönəlib. Əsas diqqətin nəqliyyat sənayesinin maliyyələşdirilməsinə yönəldilməsi planlaşdırılır. Strategiya çərçivəsində maliyyələşdirmənin prioritet istiqamətləri Orta Dəhlizin əsas iştirakçıları olan Qazaxıstan və Azərbaycanda liman infrastrukturunun, eləcə də avtomobil və dəmir yolu şəbəkələrinin modernləşdirilməsinə yönəlmiş layihələr olacaq. Aİ Qazaxıstan və Azərbaycan arasında Xəzər dənizi vasitəsilə yük daşıyacaq gəmilərin tikintisinə diqqəti artıracaq. Brüsselin Orta Dəhlizə marağı uzunmüddətli iqtisadi planlarla izah olunur. Orta Dəhlizin ötürmə qabiliyyətinin genişləndirilməsi Aİ tərəfindən Mərkəzi Asiyada yerləşən nadir torpaq metal yataqlarına etibarlı çıxışın əldə edilməsi üçün zəruri şərt kimi nəzərdən keçirilir. Məhz bu faktorlar Brüssel üçün xüsusi maraq kəsb edir. Onlara çıxış Rusiya və Çindən tədarükdən asılılığı azaltmağa yönəlmiş addım kimi qiymətləndirilir. Bu ehtiyatlara çıxış, onların işlənilməsi və xammalın Avropaya ixracı ilə bağlı danışıqlar Avropa İttifaqının ali nümayəndəsi Cozep Borrelin bu ilin avqustunda Qazaxıstan və Qırğızıstana səfəri zamanı aparılıb.

Son illərdə Qərb dövlətləri təbii ehtiyatlara çıxış əldə etmək və onların sonrakı işlənməsinə yönəlmiş müxtəlif mexanizmlərdən istifadə ediblər. Mərkəzi Asiya ölkələrinin qanunvericiliyində qeyri-regional dövlətlərə nadir torpaq metallarının yataqlarına etibarlı çıxış əldə etməyə ümid etməyə imkan verən dəyişikliklərin edilməsinə böyük diqqət yetirilir. Bu xammal uzun müddət Qərbin Mərkəzi Asiyadakı iqtisadi strategiyasının bir hissəsi olub və əsas rol oynayır. Müvafiq olaraq, bu planların həyata keçirilməsi Mərkəzi Asiya ölkələrinin Qərb dövlətlərinin maraqları dairəsinə daha çox cəlb olunmasına gətirib çıxaracaq. Öz növbəsində, Brüsselin Orta Dəhlizi inkişaf etdirmək səyləri Mərkəzi Asiyada dəstəklənir, çünki region dövlətləri Avropa ilə ticarət-iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsində maraqlıdırlar. Mərkəzi Asiya ölkələri qlobal ticarət və iqtisadi zəncirlərin bir hissəsi olmağa ümid edir və bununla da öz iqtisadiyyatlarını gücləndirməyə ümid edirlər. Mərkəzi Asiya dövlətləri üçün regiondankənar aktorların məqsədlərində əhəmiyyətli fərqlər var, lakin onların bir ortaq cəhəti var - Mərkəzi Asiyadan öz maraqları üçün istifadə etmək. Eyni zamanda, Mərkəzi Asiya ölkələrinin iqtisadi imkanları xarici siyasət kursunun xarakterini əvvəlcədən müəyyən edir. Belə ki, Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderləri daha güclü geosiyasi mərkəzlər arasında manevr etmək məcburiyyətində qalırlar, bununla da iqtisadi və siyasi inkişaf məsələlərini həll etməyə çalışırlar. Mərkəzi Asiya ölkələri, ikitərəfli əlaqələrlə yanaşı, çoxtərəfli qarşılıqlı fəaliyyət mexanizmlərindən də istifadə edirlər. Belə ki, 2024-cü ilin avqustunda Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderləri VI Məşvərət Toplantısını keçirdilər və bu görüşdə regional təhlükəsizlik və sabitlik konsepsiyasının hazırlanması təklif olundu. Burada əsas işirakçılardan biri  də məhz Azərbaycan oldu. Bundan əlavə, Mərkəzi Asiyada 2030-cu ilə qədər ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üzrə strateji planın hazırlanması təklifi irəli sürülüb. Bütün Mərkəzi Asiya ölkələri mühüm problemlərlə üzləşdiyindən bu məsələ regionda daha çox əhəmiyyət kəsb edir. Məşvərət Toplantısında Mərkəzi Asiya dövlətlərinin liderlərinin irəli sürdükləri əsas tezis ondan ibarət olub ki, regionun rolu artır və qarşılıqlı əlaqələrin çoxtərəfli və ikitərəfli əsasda inkişaf etdirilməsi zəruridir. Mərkəzi Asiya ölkələri yeni təşəbbüslər irəli sürərək, regiondankənar dövlətlərlə əməkdaşlığa hazır olduqlarını nümayiş etdirərək müstəqillik və birlik nümayiş etdirməyə çalışırlar. Bu prosesdə türk birliyi məsələsi də mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Ramil QULİYEV







VİDEO

Pezeşkian Şahin Mustafayevlə görüşdə səhv etdi, ermənilər isə səhvdən yapışdı... - VİDEO

Türk dövlətlərinin vahid xəritə qərarı Rusiyada təşvişə səbəb oldu... - VİDEO

Paşinyanın yarımçıq saziş təklifi Rusiyada da sərt tənqid edildi - Bu, demaqogiyadır, özünü aldatmaqdır - VİDEO

Ermənilərin bu xəbəri də yalandır - Xankəndidə bircə "genosid abidəsi" də qala bilməz...

COP29-da tarixi ilk yaşandı - su faktoru dünya gündəminə gətirildi...

Fransa Azərbaycanın səfirinə qarşı təzyiqlərə başladı...

SON XƏBƏRLƏR

22.11.2024 | 09:00
"Papa ilə görüşdən sonra özümü xeyirxah hiss edirəm" - Paşinyanın arvadından paylaşım

22.11.2024 | 08:40
Alimlər nazirin "yüksək maaş" sözlərini necə qarşıladı?..

21.11.2024 | 22:49
Putindən Kimə qəribə hədiyyə - 10 min əsgərə qarşılıq Şimali Koreyaya 70 heyvan göndərdi...

21.11.2024 | 22:19
Zaxarovaya mətbuat konfransında zəng gəldi - Ukraynaya raket hücumları ilə bağlı danışma... +VİDEO

21.11.2024 | 21:43
MM Lüksemburq parlamentinin ant-Azərbaycan qətnaməsini tutarlı arqumentlərlə alt-üst etdi

21.11.2024 | 21:19
Ermənilərin Azərbaycanda 30 illik “enerji cinayətləri”nin araşdırılması başladı...

21.11.2024 | 21:03
ABŞ Ukraynaya "mina qadağasını" da götürdü...

21.11.2024 | 20:44
Ermənilərin bu xəbəri də yalandır - Xankəndidə bircə "genosid abidəsi" də qala bilməz...

21.11.2024 | 20:29
COP29-da tarixi ilk yaşandı - su faktoru dünya gündəminə gətirildi...

21.11.2024 | 20:15
COP29-un uğurları Fransanı özündən çıxarır...

21.11.2024 | 20:06
Azərbaycan Milli Dirəniş Təşkilatının Strateji Sənədinin ikinci nəşri yayımlandı

21.11.2024 | 20:01
Aİ-95-lə əlaqəli baş verənlər Azərbaycanın iqlim siyasətinin tərkib hissəsidir...

21.11.2024 | 19:48
Ermənistanda COP29-a qatılmamaq peşmançılığı başladı - çox şey itirilib...

21.11.2024 | 19:37
Urmiyədə vətəndaşlar İran rejiminin terroru dəstəkləyən siyasətlərinə etiraz ediblər

21.11.2024 | 19:34
Bakıda benzin-dizellə işləyən bir avtobus olmayacaq...

21.11.2024 | 19:21
244 milyon manat elm üçün nə deməkdir...

21.11.2024 | 19:07
Leyla Əliyeva COP29 çərçivəsində bəbirlərin mühafizəsinə həsr olunmuş tədbirdə çıxış edib

21.11.2024 | 19:03
BMT məhkəməsi Azərbaycanın iddiasını lüzumsuz yerə bir il uzadır - etnik təmizləmə faktdır...

21.11.2024 | 18:48
G20-nin Ukrayna ilə bağlı yekun sənədi heç nəyi dəyişməyə qadir deyil...

21.11.2024 | 18:41
Leyla Əliyeva COP29 çərçivəsində Qlobal Liderlərin Dialoqunda iştirak edib - FOTO

21.11.2024 | 18:35
“Böyük Qayıdışda” mina problemi - heç bir beynəlxalq dəstək yoxdur, qərəz, ikili standart, erməni barmağı...

21.11.2024 | 18:23
Türkiyə şirkətlərinin azad olunmuş rayonlarda fəaliyyəti barədə şayiələr yayırlar - 4 milyard ayrılıb...

21.11.2024 | 18:21
COP29-da “Yaşıl Dünya Naminə İnklüzivlik” mövzusunda yan tədbir keçirildi

21.11.2024 | 18:15
"COP29-da Paris Sazişinin əsas sahələri üzrə razılığa gəlmək vacibdir" - Britaniya nümayəndəsi

21.11.2024 | 18:09
İqlimlə bağlı məlumatları düzgün təqdim etməyən ölkələr də var - BMT layihə hazırlayıb...

21.11.2024 | 17:56
Azərbaycanda yerli istehsal avtobusları ilə bağlı mübahisə gedir - tələbat var?

21.11.2024 | 17:43
Fransanın bəzi dövlətləri COP-dan çəkindirməsi rəsmi bəyan olundu...

21.11.2024 | 17:30
Fransa Azərbaycanın səfirinə qarşı təzyiqlərə başladı...

21.11.2024 | 17:18
COP29 turizmlə bağlı tarixdə ilkə imza atdı...

21.11.2024 | 17:06
Nüvə müharibəsi başlasa Rusiya bu ölkələri vuracaq - dövlət televiziyası bir-bir açıqladı...

21.11.2024 | 16:59
"Bütün tərəflərin COP29-da əhəmiyyətli nəticələrə nail olmaq üçün konstruktiv işləməsi vacibdir" - Annalena Berbok

21.11.2024 | 16:33
Dövlət Tərcümə Mərkəzi və Dövlət Dil Komissiyası yanında Monitorinq Mərkəzi ləğv edildi

21.11.2024 | 16:31
"Əminəm ki, COP29-da razılaşmaya nail olunacaq" - BMT Baş katibi

21.11.2024 | 16:24
Leyla Əliyeva COP29 çərçivəsində nadir canlıların mühafizəsinə həsr olunan panel müzakirələrində iştirak edib - FOTO

21.11.2024 | 16:17
Rusiyanın Cənubi Kipri vuracağı iddia edildi - Kremlin təbligatçısı ruslara xəbərdarlıq etdi

21.11.2024 | 16:05
YAP bundan sonra da Azərbaycanın yeni zirvələr fəth etməsinə mühüm töhfələr verəcək

21.11.2024 | 16:04
"COP29 əla təşkil olunub" - Zaxarova

21.11.2024 | 15:51
"Cəmi bir qəpik sosial sığorta ödənişi olan şəxsə minimum pensiya ödənilir" - Sahil Babayev

21.11.2024 | 15:38
BMT Baş katibi G20 liderlərini COP29-da maliyyə məqsədinin təmin edilməsi üçün göstəriş verməyə çağırdı

21.11.2024 | 15:24
ABŞ nümayəndəsi Su üzrə Bakı Dialoqu təşəbbüsünün əhəmiyyətindən danışdı...

21.11.2024 | 15:17
"Bakıda yeni iddialı iqlim maliyyəsi məqsədinə dair razılaşma əldə etməliyik" - Quterreş

21.11.2024 | 15:10
"Paris Sazişinə əsaslanan beynəlxalq əməkdaşlıq iqlimlə mübarizə üçün zəruridir" - BMT Baş katibi

21.11.2024 | 14:50
COP29-da meşələr üçün iqlim maliyyəsinin artırılması məsələsi müzakirə edilib

21.11.2024 | 14:43
"Sivilizasiyamızın gələcəyini indi etdiklərimiz və ya etmədiklərimiz müəyyənləşdirəcək" - BMT rəsmisi

21.11.2024 | 14:25
"Çin və ABŞ-ın NDC-ləri qlobal istiləşməni 1,5 dərəcədə məhdudlaşdırmaq hədəfinə uyğun gəlmir"

21.11.2024 | 13:58
Kərim Vəliyev Pakistanın Quru Qoşunları komandanı ilə görüşdü

21.11.2024 | 13:56
COP29-da Kiçik ada dövlətlərinin və icmaların ekosistemləri müzakirə edildi

21.11.2024 | 13:45
"Su məsələləri üzrə Bakı Dialoqu gələcək COP-larda davamlı şəkildə keçirilməlidir" - BMT-nin xüsusi nümayəndəsi

21.11.2024 | 13:43
COP29 çərçivəsində aqroərzaq sistemlərinin dayanıqlığına nail olunması mövzusunda panel müzakirə keçirilib

21.11.2024 | 13:29
BMT rəsmisi Azərbaycanın iqlim dəyişmələrinə qarşı tədbirlərini yüksək qiymətləndirdi

21.11.2024 | 13:28
Nazir müavini bioloji müxtəlifliyin qlobal səviyyədə azalması səbəblərindən danışdı

21.11.2024 | 13:17
Su üzrə Bakı Dialoqu təşəbbüsünə dair niyyət protokolu imzalandı

21.11.2024 | 13:03
Против Армении должен быть создан международный религиозный трибунал - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

21.11.2024 | 12:53
BDU “İnterdisiplinar Elm Reytinqi”ndə dünya üzrə TOP-250-də yer alıb

21.11.2024 | 12:51
Muxtar Babayev hər kəsi ilk Su Bəyannaməsinə qoşulmağa çağırdı...

21.11.2024 | 12:40
Hökümət şəhid ailəsi üzvləri ilə bağlı yeni qaydanı təsdiqləyib - hansı yeniliklər var?

21.11.2024 | 12:40
"Su ilə bağlı məsələlərin həlli üçün BMT strukturları arasında əməkdaşlıq gücləndirilməlidir" - Britaniyadan baxış

21.11.2024 | 12:28
UNEP: "119 ölkə biomüxtəliflik üzrə milli hədəflərini təqdim edib"

21.11.2024 | 12:16
Qobustan Günəş Elektrik Stansiyasının tikintisini aparacaq xarici investor bəlli oldu...

21.11.2024 | 11:51
COP29: Yaşıl iqtisadiyyata əmək bazarında ədalətli keçidlə bağlı müzakirələr davam etdirilib

21.11.2024 | 11:43
COP29 çərçivəsində biomüxtəlifliyin, su ehtiyatlarının və iqlimin qarşılıqlı əlaqəsi mövzusunda yüksək səviyyəli dəyirmi masa keçirilib

21.11.2024 | 11:30
7 yaşı var, İT şirkətindən iş təklif aldı

21.11.2024 | 11:10
On ayda 21 milyard kubmetrdən çox təbii qaz ixrac edilib - DGK

21.11.2024 | 11:05
Ölkəmizdə "yaşıl texnologiya" əsasında iki yeni data mərkəzi tikiləcək

21.11.2024 | 11:02
Sülh üçün Ərdoğan planı və Putinin yeni nüvə doktrini. Dünya təhlükədə... - CANLI

21.11.2024 | 11:00
Uyğunlaşma xüsusi tədbirlər və adekvat maliyyə tələb edir - nazir müavini

21.11.2024 | 10:40
Azərbaycan idmançısı Avropa üçüncüsü olub

21.11.2024 | 10:15
Xətaidə yolu keçən 59 yaşlı qadını maşın vurub

21.11.2024 | 10:10
Türkiyədə bir neçə polisi yaralayan 11 şübhəli saxlanılıb

21.11.2024 | 10:10
"Titanik"in aktyorları 27 il sonra bir arada...

21.11.2024 | 10:05
Bu ölkə "Hizbullah"ı terror təşkilatı elan etdi

21.11.2024 | 10:00
"Su və iqlimə uyğunlaşma mövzuları əsas müzakirə mövzularıdır" - Jason Morrison

21.11.2024 | 09:30
Şotlandiya parlamentindən COP29-un sülh çağırışına dəstək QƏTNAMƏSİ

21.11.2024 | 09:26
Onkoloji xəstələrə ayrılmış 60 milyon manat əsas 2 istiqamətdə sərf olunacaq...

21.11.2024 | 09:20
Alman klubu bu futbolçu üçün 120 milyon avro transfer qiyməti qoyub

21.11.2024 | 09:10
Husilər Türkiyə gəmisinə hücum edib - Ankaradan AÇIQLAMA

21.11.2024 | 09:06
Hacıqabulda 18 yaşlı gənc yol qəzasında ölüb

21.11.2024 | 09:00
Antonio Quterreş Azərbaycana gəlib

21.11.2024 | 08:38
Maliyyə naziri bağçaların maliyyəsi ilə bağlı əslində nə demək istədi - dövlət bağçalarının taleyi....

21.11.2024 | 00:13
Ukrayna bu dəfə Rusiyanı İngiltərənin “Storm Shadow” raketlərilə vurdu...

XƏBƏR ARXİVİ

«    Noyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930