KÖHNƏ VERSİYA            

Mərkəzi Asiyaya qlobal maraq artır - regiona giriş qapısı Azərbaycandır...

Image

Qərb ölkələri iqtisadi inkişaf planlarında və infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsində mühüm rol oynayan Mərkəzi Asiya ölkələri ilə qarşılıqlı əlaqələri ardıcıl olaraq genişləndirir. Qeyri-regional dövlətlər tərəfindən Mərkəzi Asiyaya diqqətin artması qlobal iqtisadiyyatda baş verən kəskin dəyişikliklərlə bağlıdır. 

Çin üçün Mərkəzi Asiya ölkələrinin ərazisi Avropaya malların tədarükü üçün cəlbedici marşrutdur. ABŞ və Avropa İttifaqı üçün Mərkəzi Asiya dövlətlərinin əhəmiyyəti iqtisadi inkişafın uzunmüddətli hədəfləri ilə müəyyən edilir. Amma məsələnin daha bir maraqlı tərəfi odur ki, Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əlaqələrini genişləndirmək istəyən ölkələrin Azərbaycana da ehtiyacı artır. Çünki Azərbaycan məhz bu regiona giriş qapısı hesab olunur. Mərkəzi Asiya ölkələrindən idxal və ixrac üçün Azərbaycanın tranzit imkanlarına böyük ehtiyac var. 

Hələlik isə Mərkəzi Asiya ölkələrini öz maraqları orbitinə cəlb etmək üçün regiondankənar dövlətlər geniş alətlərdən istifadə edirlər. Belə ki, son illərdə Mərkəzi Asiya üçün müxtəlif çoxtərəfli formatlar təklif olunur. Rusiya, Çin, ABŞ, Aİ, Almaniya və Hindistan, Fars Körfəzi Ərəb Dövlətləri Əməkdaşlıq Şurası ilə yüksək səviyyəli sammitlər keçirilib. Bu tədbirlər zamanı Mərkəzi Asiya ölkələri ilə enerji və nəqliyyat sektorlarında çoxtərəfli və ikitərəfli infrastruktur layihələrində iştirakın çoxsaylı variantları müzakirə edilib, investisiya əməkdaşlığının genişləndirilməsinə dair razılaşmalar əldə olunub. Aİ və Birləşmiş Ştatlar üçün ən böyük maraq Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutudur (Orta Dəhliz). 2017-ci ildə fəaliyyətə başlayan bu marşrut hazırda Aİ və Çin arasında iqtisadi əlaqələrin inkişafının mühüm hissəsi kimi qiymətləndirilir. 2023-cü ildə onlar arasında ticarət dövriyyəsi 780 milyard dollar təşkil edib. Aİ Orta Dəhliz vasitəsilə tədarük həcmini əhəmiyyətli dərəcədə artırmağı planlaşdırır. Yaxın illərdə Aİ Orta Dəhliz vasitəsilə daşımaların həcmini 20 milyon tona çatdırmaq niyyətindədir. Bu planları həyata keçirmək üçün Brüssel 10 milyard avroya qədər kreditlər veriləcəyini açıqlayıb. Gələcəkdə Brüssel maliyyələşdirmənin həcmini artıracağını bəyan edir. Brüssel Avropa Komissiyası tərəfindən 2021-ci ilin dekabrında işə salınmış “Qlobal Gateway” strategiyası çərçivəsində öz maraqlarını təşviq etmək niyyətindədir. Strategiya, enerji və nəqliyyat sektorları da daxil olmaqla, layihələrin həyata keçirilməsinə yönəlib. Əsas diqqətin nəqliyyat sənayesinin maliyyələşdirilməsinə yönəldilməsi planlaşdırılır. Strategiya çərçivəsində maliyyələşdirmənin prioritet istiqamətləri Orta Dəhlizin əsas iştirakçıları olan Qazaxıstan və Azərbaycanda liman infrastrukturunun, eləcə də avtomobil və dəmir yolu şəbəkələrinin modernləşdirilməsinə yönəlmiş layihələr olacaq. Aİ Qazaxıstan və Azərbaycan arasında Xəzər dənizi vasitəsilə yük daşıyacaq gəmilərin tikintisinə diqqəti artıracaq. Brüsselin Orta Dəhlizə marağı uzunmüddətli iqtisadi planlarla izah olunur. Orta Dəhlizin ötürmə qabiliyyətinin genişləndirilməsi Aİ tərəfindən Mərkəzi Asiyada yerləşən nadir torpaq metal yataqlarına etibarlı çıxışın əldə edilməsi üçün zəruri şərt kimi nəzərdən keçirilir. Məhz bu faktorlar Brüssel üçün xüsusi maraq kəsb edir. Onlara çıxış Rusiya və Çindən tədarükdən asılılığı azaltmağa yönəlmiş addım kimi qiymətləndirilir. Bu ehtiyatlara çıxış, onların işlənilməsi və xammalın Avropaya ixracı ilə bağlı danışıqlar Avropa İttifaqının ali nümayəndəsi Cozep Borrelin bu ilin avqustunda Qazaxıstan və Qırğızıstana səfəri zamanı aparılıb.

Son illərdə Qərb dövlətləri təbii ehtiyatlara çıxış əldə etmək və onların sonrakı işlənməsinə yönəlmiş müxtəlif mexanizmlərdən istifadə ediblər. Mərkəzi Asiya ölkələrinin qanunvericiliyində qeyri-regional dövlətlərə nadir torpaq metallarının yataqlarına etibarlı çıxış əldə etməyə ümid etməyə imkan verən dəyişikliklərin edilməsinə böyük diqqət yetirilir. Bu xammal uzun müddət Qərbin Mərkəzi Asiyadakı iqtisadi strategiyasının bir hissəsi olub və əsas rol oynayır. Müvafiq olaraq, bu planların həyata keçirilməsi Mərkəzi Asiya ölkələrinin Qərb dövlətlərinin maraqları dairəsinə daha çox cəlb olunmasına gətirib çıxaracaq. Öz növbəsində, Brüsselin Orta Dəhlizi inkişaf etdirmək səyləri Mərkəzi Asiyada dəstəklənir, çünki region dövlətləri Avropa ilə ticarət-iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsində maraqlıdırlar. Mərkəzi Asiya ölkələri qlobal ticarət və iqtisadi zəncirlərin bir hissəsi olmağa ümid edir və bununla da öz iqtisadiyyatlarını gücləndirməyə ümid edirlər. Mərkəzi Asiya dövlətləri üçün regiondankənar aktorların məqsədlərində əhəmiyyətli fərqlər var, lakin onların bir ortaq cəhəti var - Mərkəzi Asiyadan öz maraqları üçün istifadə etmək. Eyni zamanda, Mərkəzi Asiya ölkələrinin iqtisadi imkanları xarici siyasət kursunun xarakterini əvvəlcədən müəyyən edir. Belə ki, Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderləri daha güclü geosiyasi mərkəzlər arasında manevr etmək məcburiyyətində qalırlar, bununla da iqtisadi və siyasi inkişaf məsələlərini həll etməyə çalışırlar. Mərkəzi Asiya ölkələri, ikitərəfli əlaqələrlə yanaşı, çoxtərəfli qarşılıqlı fəaliyyət mexanizmlərindən də istifadə edirlər. Belə ki, 2024-cü ilin avqustunda Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderləri VI Məşvərət Toplantısını keçirdilər və bu görüşdə regional təhlükəsizlik və sabitlik konsepsiyasının hazırlanması təklif olundu. Burada əsas işirakçılardan biri  də məhz Azərbaycan oldu. Bundan əlavə, Mərkəzi Asiyada 2030-cu ilə qədər ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üzrə strateji planın hazırlanması təklifi irəli sürülüb. Bütün Mərkəzi Asiya ölkələri mühüm problemlərlə üzləşdiyindən bu məsələ regionda daha çox əhəmiyyət kəsb edir. Məşvərət Toplantısında Mərkəzi Asiya dövlətlərinin liderlərinin irəli sürdükləri əsas tezis ondan ibarət olub ki, regionun rolu artır və qarşılıqlı əlaqələrin çoxtərəfli və ikitərəfli əsasda inkişaf etdirilməsi zəruridir. Mərkəzi Asiya ölkələri yeni təşəbbüslər irəli sürərək, regiondankənar dövlətlərlə əməkdaşlığa hazır olduqlarını nümayiş etdirərək müstəqillik və birlik nümayiş etdirməyə çalışırlar. Bu prosesdə türk birliyi məsələsi də mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Ramil QULİYEV







VİDEO

Türk dövlətlərinin vahid xəritə qərarı Rusiyada təşvişə səbəb oldu... - VİDEO

Paşinyanın yarımçıq saziş təklifi Rusiyada da sərt tənqid edildi - Bu, demaqogiyadır, özünü aldatmaqdır - VİDEO

Stano açıq şəkildə Ermənistanın sülhə mane olmaq siyasətini dəstəklədi... - VİDEO

COP-a bir ay qaldı - Xəzərdə fəlakət artır...

Bələdiyyələrin birləşdirilməsi yaxşı ideyadır - ancaq indiyədək əhalidən toplanmış pulların hesabatı necə veriləcək...

Azərbaycanın dünya üçün 14 təşəbbüsündən biri - "COP atəşkəsi"...

SON XƏBƏRLƏR

12.10.2024 | 20:12
88 yaşlı qadını aldadıb pullarını ələ keçirən dələduz yaxalandı - Nazirlik vətəndaşlara çağırış etdi

12.10.2024 | 19:31
Əliyevlə Putin müharibənin 80 illiyində Bakıya Qəhrəman şəhər adı üzərində razılaşıblar?...

12.10.2024 | 18:46
Çin-Özbəkistan dəmiryolu Türkmənistan və İran üzərindən Türkiyəyə yönəldilir - Azərbaycana bu pisliyin müəllifi kimdir?.

12.10.2024 | 18:29
Zəngəzur sərhəd məntəqələri ilə bağlı Putin - Paşinyan raılaşması prinsipcə Azərbaycanın ziyanına ola bilər...

12.10.2024 | 18:03
ABŞ-nin Cənubi Qafqaz siyasətində paradoks

12.10.2024 | 17:52
Berdimuhəmmədov Məhtimqulu-300 tədbirinə Ermənistan prezidentini də dəvət etdi...

12.10.2024 | 17:26
Azərbaycanda bələdiyyələrin 8 milyonluq borcu necə yaranıb? - Yükü dövlətin üstünə atmaq cəhdləri var…

12.10.2024 | 17:00
İran 4 ərəb ölkəsini təhdid etdi - hədəfə çevriləcəksiz

12.10.2024 | 16:28
Yardımlıda narkokuryer qohumlar saxlandı

12.10.2024 | 16:11
COP29 Azərbaycan Əməliyyat Şirkəti Pre-COP çərçivəsində brifinq keçirib

12.10.2024 | 15:23
XİN üçtərəfli bəyanatı təhrif edən Paşinyanın cavabını verdi - bunları heç kəs unutmayıb...

12.10.2024 | 15:07
Milli Məclis Niderland Parlamentinə bu ölkənin üz qızardan keçmişinı xatırlatdı...

12.10.2024 | 14:58
"Niderland Parlamentində qəbul edilmiş sənədlər açıq-aşkar qərəzlidir" -BƏYANAT

12.10.2024 | 13:30
Qələbənin 80 illiyində Bakının Qəhrəman şəhər adı gec də olsa özünə qaytarılmalıdır....

12.10.2024 | 12:37
Yasamalda mağaza mühafizəçisini hədələyib oğurluq edən şəxs yaxalandı

12.10.2024 | 12:11
Zakir Həsənov Azərbaycan Ordusunun arsenalına daxil edilən yeni silahlardan danışdı

12.10.2024 | 12:05
Müdafiə naziri müşavirə keçirdi - sərhəddə əməliyyat şəraiti təhlil edildi

12.10.2024 | 11:16
Bakının 3 küçəsində hərəkət qismən məhdudlaşdırılıb - sürücülərə XƏBƏRDARLIQ

12.10.2024 | 11:06
Bu gün Azərbaycan kubokunda yeni mövsümə start veriləcək

12.10.2024 | 11:05
Prezident İlham Əliyev İspaniyanın Kralına təbrik məktubu ünvanlayıb

12.10.2024 | 11:00
"Yaprak dökümü"nün "Cevriye"si yeni serialda

12.10.2024 | 10:30
1,2 milyon livanlı qaçqın olub - Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi

12.10.2024 | 10:20
Bu da baş verdi - Tiktok yüzlərlə əməkdaşını süni intellektlə əvəzləyəcək...

12.10.2024 | 10:15
Rusiya Ukraynanın şərqində “Şahid” dronları istehsal edəcək?

12.10.2024 | 10:06
ABŞ Dövlət Departamentindən QƏRAR - Səudiyyə Ərəbistanına 1 milyard dollarlıq silah satılacaq

12.10.2024 | 10:00
Bahalaşma Çini də "vurdu" - benzinin qiyməti yenə bahalaşdı...

12.10.2024 | 09:26
İndiyədək verilmiş "Halal" sertifikatlar ləğv olunur(?)

12.10.2024 | 09:19
“Boeing”-dən ŞOK QƏRAR - 17 000 iş yeri ixtisar edilir

12.10.2024 | 09:12
İsveç və Danimarka mediası COP29 barədə yazır

12.10.2024 | 09:06
Masallıda "Mercedes" piyadanı vurub öldürdü

12.10.2024 | 09:03
Türkiyə və Almaniya millilərindən kritik qələbə

12.10.2024 | 08:43
Universitetlərimiz bu gündədir - dünyanın ilk min universiteti arasında yoxuq…

12.10.2024 | 00:30
Niderland hakimiyyəti açıq şəkildə erməni terrorçuların müdafiəsinə qalxdı - Rəsmi Bakıdan sərt açıqlama...

11.10.2024 | 22:53
Sabiq nazir Oqtay Şirəliyev cərimələndi - səbəb...

11.10.2024 | 22:16
Daha bir hərbi komissar həbs edildi

11.10.2024 | 21:12
Zaxarova Ermənistanın imzadan necə imtina etdiyini təfərrüatları ilə bilir, ancaq demədi...

11.10.2024 | 20:57
COP29-a çamur atmayan "bircə Amerika pastoru" qalmışdı - Cimin də dərdi "Qarabağ imiş"...

11.10.2024 | 20:42
İran nüvə doktrinasını dəyişir - nüvə silahı ilk hansı ölkəyə tətbiq oluna bilər...

11.10.2024 | 20:27
Harris Trampdan cəmi 7 səs öndədir - lakin həlledici 93 səs hələ sahibini axtarır...

11.10.2024 | 20:14
COP-a bir ay qaldı - Xəzərdə fəlakət artır...

11.10.2024 | 20:00
"Moskvada gizli üçtərəfli Əliyev-Putin-Paşinyan görüşü" - "BRİCS-də konkret razılaşma olacaq"...

11.10.2024 | 19:51
Ermənistan 2-ci Qəzza, ya 2-ci Suriya ola bilər - 2 ölkənin Ermənistanı hərblə əzəcəyindən danışılır...

11.10.2024 | 19:47
"Vətənimdir Qərbi Azərbaycan" adlı rəsm müsabiqəsinin yekun sərgisi keçirildi

11.10.2024 | 19:40
ICESCO nümayəndə heyəti Ağdam şəhərinə səfər edib

11.10.2024 | 19:37
Türkiyə Gənclər və İdman Nazirliyinin nümayəndə heyəti ölkəmizdə səfərdə olub

11.10.2024 | 19:25
COP29-da Azərbaycanın əsas missiyası budur - İfrata varanlara düz yol göstərildi...

11.10.2024 | 19:15
Prezident İlham Əliyev Tunis Prezidentini təbrik etdi

11.10.2024 | 18:56
Əliyev iqlimlə bağlı qlobal çağırış etdi - “Bəşərin xilası naminə birləşək”...

11.10.2024 | 18:41
Rusiya-Ermənistan gizli oyununa daha bir sübut - ortada 16 milyard dollar qazanc var...

11.10.2024 | 18:27
COP-a qarşı antitəbliğata qoşulmuş media orqanlarına son mesaj verildi - bacarmazsınız...

11.10.2024 | 18:20
Bakı həbsxanasında saxlanan separatçıların həbs müddəti uzadıldı

11.10.2024 | 18:12
5 ailə üzvünü qətl edən azərbaycanlı barədə məhkəmə hökmü və hüquqçu rəyi - "xəstə imiş"...

11.10.2024 | 18:00
Bələdiyyələrin birləşdirilməsi yaxşı ideyadır - ancaq indiyədək əhalidən toplanmış pulların hesabatı necə veriləcək...

11.10.2024 | 17:46
Hamburq Dayanıqlı İnkişaf Forumuna Ermənistan yox, Azərbaycan dəvət olunmalı idi - 2-li standart...

11.10.2024 | 17:32
COP-un “ana məqsədi” açıldı - “Kollektiv kəmiyyət hədəfi” nədir...

11.10.2024 | 17:30
Vergi ödəyicilərinin sayı 5,9 faiz artıb

11.10.2024 | 17:18
Son dünya turnirlərində gənc idmançılarımızın möhtəşəm nəticələri...

11.10.2024 | 17:15
Azərbaycanın dünya üçün 14 təşəbbüsündən biri - "COP atəşkəsi"...

11.10.2024 | 17:02
Azərbaycan "İqlim Troykası" ölkələrinin 1.5 dərəcəlik missiyasının "Yol xəritəsini" cızdı...

11.10.2024 | 16:50
"Ermənistan konstitusiyası Azərbaycanla sülhə həqiqi sadiqliyini əks etdirməlidir" - Elçin Əmirbəyov

11.10.2024 | 16:37
Almaniyadan Gürcüstana xəbərdarlıq - Amerikalılar Ukraynada da çevriliş etdi və bu sonda müharibəyə gətirib çıxardı

11.10.2024 | 16:30
Braziliya prezidenti COP29-da iştirak etmək üçün Azərbaycana gələcək

11.10.2024 | 16:29
Alptekin Cihangir İşbilirin kitabı çapdan çıxdı

11.10.2024 | 16:20
İran gizli şəkildə ilk nüvə sınağını keçirib - Simnandakı zəlzələ ilə başlı şok iddia...

11.10.2024 | 16:10
“Müasir mediada yeni trendlər: informasiya təhlükəsizliyi və peşəkarlıq meyarları” mövzusunda konfrans keçirildi - FOTO

11.10.2024 | 16:06
Dini Komitəyə erkən və qohumlararası nikaha nəzarət səlahiyyəti verildi

11.10.2024 | 15:51
Mədəniyyət naziri Adil Kərimli Naxçıvanda vətəndaşların müraciətlərini dinləyib

11.10.2024 | 15:48
Köçəryanın 7 milyonluq əmlakı əlindən alınır, sabiq baş qərargah rəisi Davtyan da "ilişdi"...

11.10.2024 | 15:33
Şəhidlik zirvəsindən boylanan igid

11.10.2024 | 15:17
Saatlıda 16 yaşı tamam olmamış qızla evlənən gəncə cinayət işi açıldı...

11.10.2024 | 15:11
“Azərbaycan xalqının əyilməz ruhunu Qarabağa və Şərqi Zəngəzura qayıdan soydaşlarımızın timsalında görürük” - Vüqar Rəhimzadə

11.10.2024 | 15:09
Leyla və Arzu Əliyevalar Qəbələdə gənclərin ekoloji düşərgəsinin qonağı oldu - FOTO

11.10.2024 | 14:53
Mingəçevirdə diş poliklinikasından oğurluq edən şəxs kameraya yaxalandı

11.10.2024 | 14:41
“Bakcell”in baş icraçı direktoru “INMerge” İnnovasiya Sammitində çıxış edib - FOTO

11.10.2024 | 14:28
1100-dək bələdiyyənin dövlətə 8 milyon manata yaxın borcu yaranıb...

11.10.2024 | 14:05
COP29-da Bakının adını daşıyacaq 8 Bəyannamə və öhdəliklər olacaq...

11.10.2024 | 13:48
Azərbaycan COP tarixində bir ilkə imza atdı - qlobal atəşkəs təşəbbüsü...

11.10.2024 | 13:26
Prokurorluq Qazaxda tələbələrin zəhərlənməsi ilə bağlı araşdırmalara başladı

11.10.2024 | 13:14
Mədəniyyət naziri Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrında olub

11.10.2024 | 13:06
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib - aidiyyəti qurumlara tapşırıqlar verilib

XƏBƏR ARXİVİ

«    Oktyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031