Cümə axşamı günü, 13 mart 2025
     

Əli Məmmədbağıroğlunun “XVII əsr Azərbaycan əlyazma kitabı” çapdan çıxıb

Image

AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun əməkdaşı f.ü.f.d. Əli Məmmıdbağıroğlunun institutun Elmi Şurasının qərarı ilə "Elm və təhsil" nəşriyyatında çap olunmuş "XVII əsr Azərbaycan əlyazma kitabı" adlı əsərində əlyazma kitablarının paleoqrafik və mətnşünaslıq məsələləri işıqlandırılmışdır. Kitabın elmi redaktoru f.e.d. Paşa Kərimov, rəyçiləri f.e.d. professor Azadə Musayeva və f.e.d. professor Kamil Allahyarovdur.

Kitabın "Giriş"ində 32 əlyazma abidəsinin araşdırılmasının nəzərdə tutulduğunu, bu vaxta kimi yazılmıç tədqiqat işlərinin konkret əlyazmalara aid olduğunu, onların paleoqrafik xüsusiyyətləri haqqında ümumi, qısa məlumat verildiyini diqqətə çatdıran müəllif bu kitabda "...əlyazma kitablarının başlıca paleoqrafik xüsusiyyətləri – kağızı, filiqranı, cildi, bədii tərtibatı, köçürülmə tarixi, köçürülmə yeri, kolofonu geniş şəkildə araşdırılmış, onların özündən əvvəlki və sonrakı dövrlərdə köçürülmüş nümunələrindən fərqli olaraq oxşar cəhətlərinin müəyyənləşdirilməsinə diqqət yetirilmişdir".

Kitabın "XVII əsr əlyazma kitablarının paleoqrafik xüsusiyyətləri" adlı I fəslinin I bölümündə "XVII əsrə qədər yaranan Azərbaycan əlyazma kitabı tarixinə bir nəzər" yetirən müəllif əlyazma kitabının yaranması, xəttatlar və katiblər, müxtəlif xətlər, əlyazma nüsxələri, əlyazma kitablarının naqis vəziyyətə düşməsinin səbəbləri haqqında məlumat verən müəllif II bölümdə "Əlyazma kitabının kağızı və filiqranı" barədə söz açır, kağızın meydana gəlməsi, kağızlardakı filliqran nişanlar, kağızdan əvvəl istifadə edilən papirus və perqamentdən, filiqranın kağıza tətbiqinin yaranma zərurətindən danışır və müxtəlif şifrli əlyazmaları nümunə göstərir. Burada bəzi alimlərin fikirləri nəzərə çatdıran tədqiqatçı yazır: "Yüksək bədii tərtibatlı, nəfis sənət əsərləri olan əlyazma kitablarının hazırlanmasında əsas şərtlərdən biri kimi yüksək keyfiyyətli kağızlardan istifadə olunmasıdır. Bu cür kağızlar Bağdad, Buxara, Xorasan, xüsusilə Təbriz, Səmərqənd və Misirdə hazırlanırdı". 

"Əlyazma kitabının köçürülmə tarixi və yeri" adlı III bölümdə müxtəlif əlyazmaları təqdim edən müəllif "Əlyazma kitabının köçürülmə tarixinin aşkar edilməsində mütəxəssislər kitabın xarici görünüşündəki xüsyusiyyətlərə də əsaslanırlar" yazır və böyükölçülü, kiçikölçülü əlyazma kitablarından bəhs edir, xüsusilə böyük şairlərin divanlarının təsvirini verir, möhürlər bahs edir, möhürlərdəki tarixdən əlyazmanın hansı kitabxanada olduğunun müəyyənləşdirilməsin mümkünlüyünü qeyd edir və sonda yazır: "Beləliklə, əlyazma kitablarında köçürülmə tarixi və köçürülmə yeri kimi paleoqrafik xüsusiyyətlərin araşdırılması bir daha göstərir ki, XVII əsrdə Azərbaycan ərazisində mədəniyyətimizə misilsiz töhfələr vermiş müəlliflərin çoxlu sayda dəyərli bədii, elmi əsərləri yaranmışdır".

Kitabın "XVII əsr əlyazma kitablarının bədii tərtibatı" adlı II fəslinin I bölümündə "Əlyazma kitabı tərtibatının əsas xüsusiyyətləri"ndən söz açılır. Müəllif professor Cahangir Qəhrəmanovun əlyazma kitablarını bədii tərtibata görə adi, orta və yüksək bədii tərtibatlı olaraq üç yerə ayırdığını qeyd edir, bunlardan danışır və "bədii tərtibat üçün xarakterik olan paleoqrafik xüsusiyyətlərdən (frontispis, başlıqlar, seçdirmələr, sütunlar, vərəqlərin rəngi, əlyazmaların paginasiyası, haşiyə xətləri) ayrı-ayrılıqda əhatəli bəhs edir. 

II bölümdə "Əlyazma kitabının cildi" haqqında, III bölümdə "Əlyazma kitabında kolofon və katibin rolu" barəsində geniş danışılır. Burada müəllif əlyazmalardan misallar verir, fikrini əyaniləşdirir, xəttatlıq, katiblik, münşilik haqqında məlumat verir və yazır: "Üumiyyətlə, əlyazma kitablarının sonunda müəllif və katib tərəfindən yazılmış kolofonun araşdırılması əlyazma kitabının avtoqraf olub-olmaması, mətnin köçürülmə tarixi, yeri, katibi və əlyazma kitabının digər başlıca paleoqrafik xüsusiyyətlərinin müəyyənləşdirilməsində böyük rol oynayır".

Kitabın III fəsli "XVII əsrdə köçürülmüş Füzuli əlyazmalarında mətnşünaslıq məsələləri" adlanır. Müəllif 32 əlyazmadan 11-nin Füzuli əlyazması olduğunu vurğulayır, əlyazmalardan nümunələr verir və tekstoloji müqayisələr aparır. 

Kitabın "Yazılı mənbələrin kataloqlaşdırılması" adlı IV fəslinin I bölümü "Kataloqlaşdırma ilə bağlı ilk nəşrlər və "Əsamiul-kutubi" kataloqu" adlanır, burada əlyazma kitablarının təsvirindən, kataloqların struktur və məzmunca müxtəlifliyindən bəhs edilir, izahlı, tematik və məlumat kataloqları haqqında məlumat verilir. 

"XVII əsrə aid əlyazmaların elmi-paleoqrafik təsviri" adlı II bölümdə 32 əlyazmanın ayrı-ayrılıqda təsviri verilir. 

Kitaba filiqranların şəkilləri, 144 əlyazma kitabının məlumat cədvəli daxil edilmişdir. 

Müəllif "Sösardı" adlı yazısında görkəmli mətnşünaslar olan Əlyazmalar İnstitutunun mərhum əməkdaşlarından f.e.d. Şamil Cəmşidov, sabiq direktorlarımız f.e.d. Cahangir Qəhrəmanov və f.e.d. Məmməd Adilov haqqında ürək sözlərini yazmış, C.Qəhrəmanovun elmi rəhbəri olduğunu, bu mövzunu onun təşəbbüsü ilə tədqiq etdiyini, Ş.Cəmşidov və M.Adilov ilə   müştərək işlərinin olduğunu vurğulamış və müdafiə zamanı Məmməd müəllimin çıxışını da vermişdir.      

Kitabın sonunda zəngin ədəbiyyat siyahısı və rus dilində xülasə verilmişdir.

Kitab mətnşünaslıqla məşğul olmaq istəyən tədqiqatçılar, doktorantlar, tələbələr üçün olduqca dəyərli və maraqlı vəsaitdir. Əli müəllimi bu uğuruna görə təbrik edir, ona yeni müvəffəqiyyətlər arzulayırıq.

Sona XƏYAL



VİDEO

Küçə və səkilərə qanunsuz qırmızı lent çəkən mağaza sahibləri cəzalanacaq... - VİDEO

Trampın 44 günlük müharibəsinin nəticələri... - VİDEO

Azərbaycanda siyasi partiyalar niyə bu günə qaldı... - VİDEO

Beynəlxalq İtkinlər üzrə Komissiyanın Azərbaycan hesabatında nələr var...

Rəfail Xələfova qarşı “7 milyonu mənimsəyib, azadlıqda gəzir” ittihamı səsləndi - nazirlikdə maliyyə qalmaqalı uzanır...

Məhkəmədə Vardanyanın yeni cinayətləri açılır - “şəxsi ordular”...

SON XƏBƏRLƏR

12.03.2025 / 23:05
Naxçıvanda icra başçısına yeni müavin təyin edildi

12.03.2025 / 22:24
ABŞ senatoru Rusiyanı sərt sanksiyalarla hədələdi - Amerikanın təklifini qəbul etməsələr...

12.03.2025 / 21:56
Ukrayna Türkiyəyə ümid bəsləyir

12.03.2025 / 21:26
Albaniya Prezidenti Bakıya gəldi - FOTO

12.03.2025 / 21:20
Beynəlxalq İtkinlər üzrə Komissiyanın Azərbaycan hesabatında nələr var...

12.03.2025 / 21:04
Rəfail Xələfova qarşı “7 milyonu mənimsəyib, azadlıqda gəzir” ittihamı səsləndi - nazirlikdə maliyyə qalmaqalı uzanır...

12.03.2025 / 20:49
Ukrayna müharibəsində 30 günlük atəşkəs baş tutsa kimə faydalıdır...

12.03.2025 / 20:35
Avroittifaq missiyası Ermənistanı aktiv şəkildə Azərbaycana qarşı müharibəyə hazırlaşdırır...

12.03.2025 / 20:20
Azərbaycan İbrahim sazişlərində - Ermənistan böyük xofa düşüb...

12.03.2025 / 20:07
“Sazişdən əvvəl Köçəryan və Sarkisyan Bakıya verilsin” tələbi qoyuldu...

12.03.2025 / 19:53
Tramp Si Çinpinin ayağına gedəcək?..

12.03.2025 / 19:39
Bakı, Moskva, Astana və Daşkənd enerji kvarteti yaradıldı...

12.03.2025 / 19:33
BDU ilk dəfə QS reytinqində iki müxtəlif ixtisas üzrə yer alıb

12.03.2025 / 19:25
İsveçrə parlamenti 6 ayda 2-ci “Dağlıq Qarabağ qətnaməsi” qəbul etdi...

12.03.2025 / 19:12
Azərbaycan-Şimali Makedoniya əlaqələri ölkəmizin Balkan yarımadasında mövqelərini gücləndirir

12.03.2025 / 18:58
Suriyada olanlara görə Türkiyəyə açıq ittihamlar başladı - həm də hansı dövlətdən?

12.03.2025 / 18:45
Bakıda 6 minə yaxın iş yeri bağlanıb - maraqlı səbəblər var...

12.03.2025 / 18:37
Ceyhun Bayramov iranlı həmkarı ilə regional məsələləri müzakirə etdi

12.03.2025 / 18:31
Tramp “dünya sülhünə” görə 16-cı yeri tutdu - Fələstin sülhü “dünya sülhünə” aid deyil?...

12.03.2025 / 18:17
Ərdoğan Avropaya yeni tezislə yanaşmağa başlayır - "dəyişən dünya və Türkiyənin rolu"...

12.03.2025 / 18:03
Universitetlərdə ixtisas islahatları başladı - komissiya işləyir...

12.03.2025 / 18:01
Prezident İlham Əliyev İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının Baş katibini qəbul edib - YENİLƏNDİ

12.03.2025 / 17:50
Məhkəmədə Vardanyanın yeni cinayətləri açılır - “şəxsi ordular”...

12.03.2025 / 17:40
Milli dəb sənayesinin inkişafına həsr olunan dəyirmi masa keçirilib

12.03.2025 / 17:38
Azərbaycan ədliyyəsinə "minus" gələ bilər...(?) - Hakim Xaxaleva Rusiyaya təslim edilmədi...

12.03.2025 / 17:33
"Çətin anlarımızda Azərbaycan özünü etibarlı tərəfdaş kimi sübut etdi" - Rosen Plevneliyev

12.03.2025 / 17:25
Ermənistanın Avropa ilə “balıq ticarətində” böyük sual yaranıb - dənizi, okeanı olmayan ölkə...

12.03.2025 / 17:19
Xankəndidə erməni separatçılarının qondarma "hökumət evi" də sökülür - VİDEO

12.03.2025 / 17:10
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib, 100-ə yaxın müraciətə baxılıb

12.03.2025 / 17:06
“Bakcell” “Müasir Marketinqin Əsasları Azərbaycan Nəşri”nə qoşulub

12.03.2025 / 16:55
Putinlə Tramp martın 14-də görüşəcək - Kremlə yaxın mənbə açıqladı…

12.03.2025 / 16:50
"Azərbaycan üzərinə cəsarətli öhdəlik götürərək COP29 tədbirinə ev sahibliyi edib" - Eka Tkeşelaşvili

12.03.2025 / 16:44
Daxili Qoşunların yaranmasının növbəti ildönümü qeyd edildi - FOTO

12.03.2025 / 16:40
"Xll Bakı Qlobal Forumu iştirakçıların Azərbaycanı tanıması üçün gözəl fürsətdir" - Latviyanın sabiq Prezidenti

12.03.2025 / 16:36
"Builki forum xüsusilə əhəmiyyətli olacaq, çünki dünya genişmiqyaslı dəyişikliklərlə üzləşib" - İsmail Serageldin

12.03.2025 / 16:21
“Ermənistanın ABŞ üçün heç bir dəyəri yoxdur”

12.03.2025 / 15:47
Bakı və İrəvan bir-birinə qarşı beynəlxalq müstəvidə qaldırılan iddiaları geri götürməyi müzakirə edir - Mirzoyan açıqladı

12.03.2025 / 15:30
"Balkan yarımadası dövlətləri ilə əlaqələrin genişlənməsi əsas hədəflərdəndir" - Vüqar Rəhimzadə

12.03.2025 / 15:20
Rusiya Kurskda sürətlə irəliləyir - Suca şəhərini də geri aldılar…

12.03.2025 / 15:04
Nəsimidə ev və mağaza soyuldu - saxlananlar var...

12.03.2025 / 14:52
Küçə və səkilərə qanunsuz qırmızı lent çəkən mağaza sahibləri cəzalanacaq... - VİDEO

12.03.2025 / 14:48
Məhkəmə Saakaşviliyə 9 il iş kəsdi...

12.03.2025 / 14:35
"Azərbaycanda nikahdankənar doğumların artması cəmiyyəti narahat etməlidir" - Komitə rəsmisi

12.03.2025 / 14:26
Bakıda oğurluq və dələduzluqda şübhəli bilinən şəxslər saxlanılıb

12.03.2025 / 14:10
Boşanmaların təşəbbüskarlarının 70 faizi qadınlardır – Dövlət Komitəsi açıqladı...

12.03.2025 / 13:56
“Razılaşma ABŞ-ın şərtləri ilə deyil, bizim şərtlərimizlə olacaq”

12.03.2025 / 13:55
“ABŞ Rusiyanı danışıqlar masasına oturmağa məcbur edəcək”

12.03.2025 / 13:51
ABŞ PUA-ların yaradılmasında kömək üçün Ukraynaya müraciət etdi

12.03.2025 / 13:48
Lavrov fon der Leyeni "fürer Ursula" adlandırdı

12.03.2025 / 13:47
Putin yenə cığallıq edir

12.03.2025 / 13:46
İstədiyinizi edin: İran danışıqları rədd edir

12.03.2025 / 13:10
Неужели перепалка Трампа и Зеленского была постановкой? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

12.03.2025 / 12:51
"DOST” mərkəzlərində göstərilən xidmətlərin siyahısı təsdiqləndi

12.03.2025 / 12:48
Prezident Hava daşımaları üzrə rəsmiyyətin sadələşdirilməsinə dair Dövlət Proqramını təsdiqləyib

12.03.2025 / 12:28
Abşeronda 2 nəfərdən narkotik vasitə aşkar edildi, saxlananlar var

12.03.2025 / 12:16
“ABŞ Rusiyanı danışıqlar masasına oturmağa məcbur edəcək”

12.03.2025 / 12:00
Prezident İlham Əliyev BMT Baş katibinin müavinini qəbul edib - YENİLƏNDİ

12.03.2025 / 11:55
Balet ustası Tamilla Şirəliyeva vəfat edib

12.03.2025 / 11:45
Tusk Ankaraya rəsmi səfər gedir

12.03.2025 / 11:43
Prezident İlham Əliyev BMT-nin Cenevrədəki ofisinin baş direktorunu qəbul edib

12.03.2025 / 11:43
Sergey Narışkinlə Con Ratkliff arasında telefon danışığı olub

12.03.2025 / 11:42
USAID rəhbərliyi quruma aid bütün sənədləri məhv edir

12.03.2025 / 11:39
Rusiya atəşkəsə “naz” eləməyə başladı

12.03.2025 / 11:37
Azərbaycan və Şimali Makedoniya diplomatik pasportlara malik şəxslərin vizadan azad edilməsi haqqında saziş imzalayıb

12.03.2025 / 11:14
Prezident İlham Əliyev Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin həmsədrlərini və İdarə Heyətinin üzvlərini qəbul edib - FOTO

12.03.2025 / 11:12
Rusiya yenidən Odessaya hücum etdi

12.03.2025 / 11:08
ABŞ - Ukrayna danışıqları o demək deyil ki, Tramp Zelenskiyə münasibətini tam dəyişib

12.03.2025 / 11:04
Moskvanın Ruben Vardanyan biabırçılığının üstü açılır - CANLI

12.03.2025 / 11:04
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi indiyədək həll olunmamış qalsaydı, bilirsiniz nələr olardı?!..... Dağlıq Qarabağ modeli və Ukrayna modeli....

12.03.2025 / 10:32
Baş nazirdən uşaq müəssisələri ilə bağlı mühüm QƏRAR

12.03.2025 / 10:28
Tramp Zelenskini “yola salır” – Avropa liderləri də Ağ Ev sahibinin qarşısında ağ bayraq qaldırdılar...

12.03.2025 / 10:20
"Atletiko" "Real"a, "Arsenal" PSV-yə qarşı

12.03.2025 / 10:14
Pakistanda əməliyyat - 155 sərnişin azad edildi, 30 ekstremist öldürüldü

12.03.2025 / 10:06
Mirzə Qədim İrəvaninin 200 illiyinə həsr olunan "Cənnət yuxusu" filminin premyerası keçirilib

12.03.2025 / 10:01
Bu gün Lökbatan ərazisində qaz olmayacaq

12.03.2025 / 09:35
Tərtərdə 2 "Jiquli" toqquşub, sürücü hadisə yerində ölüb

12.03.2025 / 09:26
İlon Maskdan Donald Trampa 100 milyon dollarlıq sürpriz..

12.03.2025 / 09:17
Daxili Qoşunların yaradılmasından 33 il ötür

12.03.2025 / 09:11
"Həqiqətin vaxtı çatıb” - Zelenskidən sülh və müharibə açıqlaması

12.03.2025 / 09:06
"Barselona", "İnter", PSJ və Bavariya" 1/4 finalda

12.03.2025 / 08:59
“Dərnəgül” taxta bazarında güclü yanğın olub - FHN məlumat yaydı

Azərbaycan-Şimali Makedoniya əlaqələri ölkəmizin Balkan yarımadasında mövqelərini gücləndirir

XƏBƏR ARXİVİ