Azərbaycanda qızıl istehsalının artımı qədər qiymət də qalxıb... Maraqlıdır…
Natiq Cəfərli: “Qızılın qiymətindəki artım yaxşı əlamət deyil”
Qızıl zinət əşyası olmaqla bərabər, həm də yatırım vasitəsi kimi istifadə edilir. Odur ki, qızıl zərgərlik məmulatı, sikkə, külçə və xammal formasında fiziki və elektron şəkildə qlobal və lokal bazarlarda ticarət edilir. Qeyd edək ki, Azərbaycanda insanlar zinət əşyası kimi əsasən 585 əyarlı, yəni 14 karatlı və 750 əyarlı, yəni 18 karatlı qızıla üstünlük verir. Sikkə və külçə halında isə adətən 999 əyarlı, yəni 24 karatlı xalis qızıl satılır.
Azərbaycanda zərgərlik məmulatları bahalaşır. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, 2024-cü ilin yanvar-iyul aylarında ölkədə zərgərlik məmulatlarının qiymətləri ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 4,3 faiz qalxıb. Məsələn, yanvar ayında 750 əyarlı 5 qram ağırlığında qızıl üzüyün orta aylıq istehlak qiyməti 598,49 manat olduğu halda, iyul ayında bu qiymət 647,47 manata qalxıb.
Onu da bildirək ki, Azərbaycanda qızıl istehsalı artıb. Belə ki, Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2024-cü ilin yanvar-iyul aylarında Azərbaycanda 1248 kiloqram qızıl istehsal edilib. Bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 5,6 faiz çoxdur. Avqustun 1-nə ölkədə hazır məhsul ehtiyatı 319 kiloqram təşkil edib. Hesabat dövründə Azərbaycan xaricə qızıl ixracından 58 milyon dollar gəlir əldə edib və qızılın hamısı İsveçrəyə ixrac edilib.
Maraqlıdır ki, qızıl istehsalı artsa da, qızıl qiyməti artmaqda davam edir.
“Qızılın bahalaşma səbəbi dünya iqtisadiyyatında ciddi şəkildə qeyri-müəyyənliyin mövcud olmasıdır”
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli hesab edir ki, qızılın qiymətindəki artım yaxşı əlamət deyil. Qızıl güvənli olduğundan, yatırımçılar ciddi böhran təhlükəsi yaxınlaşanda öz vəsaitlərini daha çox qızılda qorumağa çalışırlar: “Onun qiyməti hər zaman irimiqyaslı şoklardan, böhrandan əvvəl qalxır. Qızılın qiymətinin bahalaşmasının əsas iki səbəbi var. Birinci səbəb ABŞ və digər ölkələrin mərkəzi banklarının uçot dərəcəsini aşağı salacağı ilə bağlı gözləntilərin formalaşmasıdır. Mərkəzi banklar uçot dərəcəsini aşağı salanda sərbəst vəsaitlər artacaq və bunun bir hissəsi də qızılın alışına yönələcək. Bu gözləntilər fonunda investorlar indidən qızıl alırlar ki, bu da qiyməti bahalaşdırır. İnvestorlar indidən qızılı ona görə alırlar ki, sonradan daha baha qiymətə sata bilsinlər. Bahalaşmanın ikinci səbəbi dünya iqtisadiyyatında ciddi şəkildə qeyri-müəyyənliyin mövcud olmasıdır. Tarixən iqtisadi resessiya (tənəzzül) zamanı və yaxud iqtisadi böhran gözləntiləri olanda qızıla tələbat artır. İnvestorların böhran zamanı öz vəsaitlərini qorumaq üçün qızıla marağı artır. Çünki qızıl "güvənli liman" rolunu oynayır”.
Ekspert onu da əlavə etdi ki, son zamanlar Rusiyanın Mərkəzi Bankı dünyada ən çox qızıl alan mərkəzi banklardan birinə çevrilib. Bu da ondan xəbər verir ki, sanksiyalara görə artıq fiziki qızılla dünyada müəyyən ödənişlərin edilməsi praktikası genişlənir: “Bu amillər qızılın qiymətinin artmasına səbəb olur. Tarixən iqtisadi resessiya zamanı və yaxud iqtisadi böhran gözləntiləri olanda qızıla tələbat artır. İnvestorların böhran zamanı öz vəsaitlərini qorumaq üçün qızıla marağı artır. Çünki qızıl "güvənli liman" rolunu oynayır. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə yeni qızıl yataqlarının işlənilməsinə hazırlıq gedir. Bu proses bitəndən sonra Azərbaycanın daha çox qızıl ixrac etmək potensialı yaranacaq. Azərbaycan əsasən İsveçrəyə qızıl ixrac edir”.
Günel CƏLİLOVA
