Paşinyan Azərbaycanla təhlükəsizlik mövzusunu gündəmə gətirdi...
Sentyabrda Ermənistanda hökumətin devrilməsi üçün müvafiq tədbirlərin başlanması planlaşdırılır. Belə bir açıqlama ilə "Vətən naminə Tavuş" hərəkatının lideri, arxiyepiskop Baqrat Qalstanyan çıxış edib. Lakin o, təfərrüatlardan yayınıb:
“Hazırda hökumətin devrilməsi üçün mümkün tarixlər barədə danışa bilmərəm; bu, çox vaxt tələb edir. Biz qarşıya müvafiq məqsəd və vəzifələr qoymuşuq. "Vətən naminə Tavuş" hərəkatı təşkilati işlər aparır, onlar öz templəri ilə irəliləyirlər. Görmək mümkün olan hər şeyi siz görəcəksiniz, harada mümkün olacaqsa orada da tədbirlərimizdə iştirak edin və biz qələbəni birlikdə qeyd edəcəyik. Biz may ayında başlamışıq və mayda da prosesi bitirəcəyik”. Qalstanyan Nikol Paşinyan hökumətinin mütləq devrilməli olduğunu vurğulayıb.
Xatırladaq ki, "Vətən naminə Tavuş" hərəkatı mayın əvvəlindən Azərbaycanla sərhəddə yerləşən Kirants kəndində başlayıb. Daha sonra ölkənin digər bölgələrində davam edib. Lakin hökumətin devrilməsi üçün istədiyi nəticəyə nail olmayıb. Məhz belə bir vaxtda Paşinyan da olduqca maraqlı gediş edib. Nikol Paşinyan və arvadı Anna Akopyan Tavuş vilayətinin Kirants kəndinə gəlib. Paşinyan və xanımı yeni tikilən məktəbə baş çəkib, qırmızı lenti kəsiblər. Nikol Paşinyan bu fonda bildirib: “Kirantsda Azərbaycan sərhədindən bir neçə metr aralıda yerləşən məktəbi ziyarət etməyim heç vaxt olmadığı qədər təhlükəsizdir. Tam məsuliyyətlə bəyan etmək istəyirəm ki, müstəqil Ermənistanın tarixində Kirantsda məktəbi ziyarət etmək indiki qədər təhlükəsiz olmayıb, Kirantsda yaşamaq heç vaxt indiki qədər təhlükəsiz olmayıb”. O əlavə edib ki, Kirantsda məktəbə getməyin təhlükəsiz olması ilə bağlı bəyanat azərbaycanlılar olan Xeyrimli kəndində də məktəbə getməyin təhlükəsiz olması deməkdir. Bundan əlavə, baş nazir Kirantsdakı delimitasiya prosesini dövlət üçün böyük uğur adlandırıb: “Dövlətinizin harada başladığını və harada bitdiyini bilməyəndə sual yaranır ki, sizin dövlətiniz var, ya yox. Biz Kirantsda müstəqil, suveren, güclü və sülhsevər Ermənistan dövlətinin təməl daşını qoyduq”. Qeyd edək ki, sözügedən məktəb Azərbaycan sərhədindən 40-50 metr aralıda yerləşir. Paşinyanın bu gedişi Azərbaycanla sərhədin müəyyən edilməsinə qarşı çıxan qüvvələrin mövqeyinə ciddi zərbə hesab olunur. Bu arada Ermənistan Azərbaycanla sərhəd demarkasiyasının tənzimlənməsi qaydalarına dair sənədin məzmununu da açıqlayıb. Bu sənədə görə, İrəvan və Bakı delimitasiyanı 1991-ci il Almatı Bəyannaməsinə uyğun şəkildə icra etmək barədə razılığa gəliblər, lakin bu, yekun razılaşma deyil. Tənzimləmə sənədinə görə, proses gələcəkdə sülh müqaviləsi qəbul edildikdən sonra başqa prinsiplərlə də davam etdirilə bilər: “Əgər gələcəkdə Ermənistan Respublikası və Azərbaycan Respublikası arasında dövlətlərarası sülh və münasibətlərə dair razılaşma başqa tənzimləmələri nəzərdə tutarsa, bu təməl prinsip yuxarıda adı çəkilən razılaşmaya uyğun olmalıdır”. Qaydalar 7 maddədən ibarətdir və bunlar da əsasən proseslə bağlı texniki məlumatlarla əlaqəlidir. Məsələn, 4-cü maddədə deyilir ki, sərhəd xəttinin “optimallaşdırılması” mümkündür. Bu, ilk növbədə sərhədyanı yaşayış məntəqələrinin qəbirstanlıqlarının, mədəniyyət və tarixi irsinin saxlanmasını, mühəndislik və nəqliyyat işlərini nəzərdə tutur.
Erməni xəritəşünas Ruben Qalçyanın fikrincə, bu o deməkdir ki, komissiyalar yerdəki real vəziyyəti nəzərə alaraq sovet dövrü xəritələrindəkindən kənara çıxa bilərlər: “Əgər bir məzarlıq demarkasiya və sərhədin çəkilməsi vaxtı orada olubsa və bir qədər genişlənibsə, komissiya deyə bilər ki, sərhəd böyüyüb və məsələn, bu qədər metr irəli çəkilməlidir”. Sözügedən sənəddə tərəflərin demarkasiyanı hansı ilin xəritəsi əsasında aparacaqları göstərilmir. Burada Bakı və İrəvanın növbəti demarkasiyanı harada keçirəcəkləri də göstərilməyib. Qaydalar təsdiqlənmək üçün Konstitusiya Məhkəməsinə təqdim edilməli, daha sonra isə Ermənistan və Azərbaycan parlamentləri tərəfindən ratifikasiya edilməlidir. Bu da qeyd olunur ki, bu məsələ Ermənistan hökumətinin növbəti iclasının gündəliyinə qapalı bənd kimi daxil edilib. Xatırladaq ki, avqustun 30-da Azərbaycan və Ermənistan sərhədin delimitasiyası üzrə komissiyaların birgə fəaliyyəti haqqında müddəanı imzalayıb. Artıq o da bəllidir ki, Ermənistanın Nazirlər Kabineti Azərbaycanla dövlət sərhədlərinin delimitasiya komissiyalarının birgə işi haqqında əsasnaməni sentyabrın 5-dəki iclasda nəzərdən keçirəcək. Qərar layihəsində qeyd olunur ki, əsasnamə delimitasiya işlərinin təşkilini və müvafiq sənədlərin qəbulunu, dövlət sərhədinin kəsişməsinin protokol-təsvirinin tərtibini, müvafiq miqyaslı delimitasiya xəritəsinin tərtibini, ekspert qruplarının işini nəzərdə tutur. Əsasnamə və onun əsasında qəbul ediləcək sənədlər delimitasiya işlərinin təbii gedişatının təmin edilməsinin hüquqi əsaslarını tamamlayacaq. Vurğulanır ki, daha sonra sərhədin delimitasiyası üzrə komissiyaların birgə fəaliyyəti haqqında reqlament yaxın vaxtlarda ölkənin əsas qanununa uyğunluğunun yoxlanılması üçün Ermənistanın Konstitusiya Məhkəməsinə göndəriləcək.
Tahir TAĞIYEV
