Qərbin Ermənistanda Rusiya ilə hərbi toqquşma hazırlıqları davam edir...
Rusiyanın narazılıq və xəbərdarlıqlarına baxmayaraq, İrəvanın razılığı əsasında Qərb Ermənistanda hərbi cəhətdən daha sürətlə möhkəmlənməkdədir. Fransanın ardınca digər Qərb ölkələri də Ermənistanla hərbi əlaqələrini gücləndirməyə başlayıb.
Təbii ki, Rusiyanın buna uzun müddət sakit qalacağı inandırıcı deyil.
Indilikdə isə Qərb Ermənistanı hərbi təsir dairəsinə daxil etmək istiqmətində fəal addımlar atır. Elə bu günlərdə Ermənistan Britaniya ilə də hərbi sahədə əməkdaşlıq barədə razılığa gəlib. Rusiyalı politoloq İqor Korotçenko Ermənistanla Böyük Britaniya arasında hərbi sahədə əməkdaşlıq sazişini şərh edərkən deyib: “Ermənistanda Britaniya qoşunlarının peyda olacağından hələ ki, danışmırıq, söhbət İrəvanın təhlükəsizlik sisteminin transformasiyasından gedir. İrəvan Qərbi Avropa təhlükəsizlik qüvvələrinin tərkib hissələrinə inteqrasiya ilə eyni vaxtda Rusiya və KTMT-nin çətirindən çıxma prosesi aparır. Ermənistan hazırda hərbi və hərbi-texniki əlaqələri şaxələndirir: Fransadan sonra Böyük Britaniya ilə əməkdaşlıq haqqında sənəd imzalanıb. Böyük Britaniya, gizli diplomatiya üsulları da daxil olmaqla, əhəmiyyətli təsir potensialına malik ciddi oyunçudur. Xüsusən, Mİ-6-nın vəsaitlərinin istifadəsi ilə... Təəssüf ki, bu bir şey deməkdir: Rusiyanın Ermənistanla hazırkı gərginliyin hansısa yolla həll olunacağına ümidləri özünü doğrultmur”. Korotçenko əlavə edib ki, Ermənistan KTMT-nin zəif halqasıdır, bu halqanı qoparmaq Rusiyanı zəiflətmək deməkdir: “Bu siyasəti ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa və bir sıra digər dövlətlər həyata keçirir”. Bunlara paralel olaraq, Avropa İttifaqı da Avropa Sülh Fondu çərçivəsində Ermənistan ordusuna dəstək imkanlarını araşdırmağa başlayır. Qurumun nümayəndələrinin İrəvana səfərinin yekunları üzrə dərc olunmuş bəyanatda deyilir ki, Ermənistanda keçirilən görüşlərdə təhlükəsizlik və müdafiə sahələrində dialoqun və əməkdaşlığın davam etdirilməsinə qarşılıqlı maraq təsdiq edilib. Bəyanatda bildirilir ki, Avropa İttifaqı Ermənistan hökuməti və beynəlxalq maliyyə qurumlarını birləşdirəcək platforma yaradılıb. Bu, İqtisadi və İnvestisiya Planı çərçivəsində Avropa İttifaqının Ermənistana investisiyalarının artırılmasına kömək edəcək və bu plan vasitəsilə artıq Ermənistanda 500 milyon avroya qədər investisiya səfərbər edilib. Qeyd edək ki, bundan əvvəl Avropa İttifaqı 10,45 milyon avro humanitar yardımla yanaşı, Ermənistana büdcə dəstəyi kimi 15 milyon avro ayıracağını bildirib. Uzunmüddətli perspektivə gəlincə, Avropa İttifaqı mühüm infrastruktura və digər layihələrə sərmayə qoyuluşu üçün 2,6 milyard avronun ayrılmasını nəzərdə tutan İqtisadi və İnvestisiya Planını təkrarlayıb. Rusiyalı politoloq Andrey Areşev vurğulayır ki, bütün bunlar Qafqzda, konkret olaraq, Ermənistanda Qərb və Rusiyanın daha kəskin qarşıdurmasına gətirib çıxaracaq: “Mərkəzi Ukraynada yerləşən Qərb və Rusiya arasında geosiyasi qarşıdurma daha qlobal xarakter daşıyır və bir çox regionu əhatə edir. Bu baxımdan Cənubi Qafqaz və Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı hadisələr Qərb üçün unikal fəaliyyət sahəsinə çevrilib. Rusiya rəhbərliyi problemi düzgün formalaşdırır. Qərb üçün məsələ təkcə təhlükəsizliyin təmin edilməsi deyil, bu regionda uzun zamandır mövcud olan Rusiyanın sıxışdırılmasıdır”.
Ekspertə görə, bu cür geosiyasi dəyişikliklər belə qeyri-sabit regionda sabitliyin pozulmasına səbəb olmaya bilməz: “Bu, danışıqların ləğvində və gərgin atmosferdə özünü göstərir. Bu gün Cənubi Qafqazda vəziyyət fərqlidir. Ermənistan hakimiyyəti Qərbə yönəlib, ümidini Qərb tərəfdaşlarına bağlayır. Lakin Ermənistanın Rusiya ilə münasibətlərdən əldə etdiyi iqtisadi imtiyazlar da daxil olmaqla, bir sıra şərtlərə görə son addımı atmağa hazır görünmür. Biz tez-tez siyasəti bəyanatlarla qiymətləndiririk, lakin bəyanatlar maraqlara və imkanlara əsaslanan faktiki siyasətdən çox fərqlidir. İndi Ermənistan hakimiyyəti siyasi baxımdan Qərbə doğru mövqe tutur, lakin təhlükəsizlik və iqtisadi məsələlər də daxil olmaqla, Qərbdən resursların çatışmazlığı səbəbindən tərəddüd edir. KTMT və digər strukturlardan, o cümlədən Aİİ-dən çıxmaq da daxil olmaqla, kəskin addım Ermənistanın hazırda maraqlarına uyğun gəlmir. KTMT-dən çıxmağın İrəvanın siyasi səhvi olacağına inanan KTMT-nin sabiq baş katibi Nikolay Bordyuja ilə razıyam”. Bundan başqa, Rusiya Ermənistanı iqtisadi müstəvidə də sıxmağa başlayır. Qeyd edək ki, Ermənistanın Rusiyadan kritik şəkildə asılılığı var. Buna misal olaraq, 51 faiz iqtisadi asılılığı, 90 faiz strateji məhsulların asılılığını, 80 faiz pul köçürmələri və investisiyalardakı asılılığı göstərmək olar. Coğrafi baxımdan da Ermənistanın birbaşa dünya bazarlarına çıxacaq sərhədləri yoxdur. Ermənistanın idxal-ixrac əməliyyatı Rusiya bazarına bağlıdır. Bu halda Rusiyanın Ermənistana qarşı iqtisadi rıçaqlarını işə salmaqla da Qərbin burada dayaqlarını sarsıtmağa çalışacağı gözlənilir. Ermənistan parlamentinin “Hayastan” blokunun deputatı Armen Rüstəmyan bu fonda qeyd edir ki, Ermənistan hakimiyyətinin Rusiyaya qarşı addımları ölkə üçün təhlükəli tendensiyaya çevrilir. O bildirib ki, Ermənistan rəhbərliyi Rusiyanın əleyhdarlarının düşərgəsinə çevrilir: “Bu, ölkə üçün dağıdıcı ola bilər. Əsas təhlükə ondan ibarətdir ki, bu, Rusiya ilə Qərbin qarşıdurması fonunda baş verir. Ermənistan hərəkətləri ilə bu münaqişəni öz ərazisinə köçürür, bu qarşıdurmanın platformalarından birinə çevrilir”.
Nahid SALAYEV
