Selektiv abortlar Azərbaycanda ən populyar qanunsuzluqlardan birinə çevrilib....

Şəlalə Qənbərova: “Çarəsizlikdən qaynanamın sözü ilə bətnimdəki körpəni təlaf etdim”

"4 aylıq hamilə olduğum vaxt qayınanam məni aborta məcbur etdi. Səbəbi də o idi ki, xarici görünüşdən uşağın qız olduğunu düşünürdü. Mən kim idim ki, qayınanamın sözünün qabağına söz qoyum? Deyirdi ki, əgər abort etdirməsəm və uşaq qız olsa, məni boşayacaqlar. Çünki artıq iki qızımız var idi. Çarəsizlikdən qaynanamın sözü ilə bətnimdəki körpəni təlaf etdim. Öldürülən uşağıma görə çəkdiyim əzablar hələ də yadımdan çıxmır, özümü təqsirli hiss edirəm. Hər dəfə öz-özümə deyirəm ki, kaş mübarizəyə vaxtında başlayardım. Ancaq nə həyat yoldaşım, nə də ailəmə mənə dəstək oldu”. 

Bu sözləri Şəlalə Qənbərova “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında deyib. 

Qeyd edək ki, bu gün ölkəmizə Şəlalə xanımın həyatını yaşayan çoxlu sayda qadın var. O qadınlar oğlan dünyaya gətirməsə selektiv aborta məcbur edilir, əks halda ailəsi dağılır.

Selektiv abortların günü-gündən artması ölkə rəsmilərini də narahat edir. Milli Məclisin Səhiyyə komitəsinin iclası zamanı da məlum məsələ müzakirə edilib. Komitə sədri  Əhliman Əmiraslanov çıxışı zamanı bildirib ki, Azərbaycanda müasir tibbi avadanlıqlar var ki, hamilə vaxtı ən xırda patologiyanı belə aşkara çıxarır. Selektiv abortların qarşısının alınması üçün maarifləndirmə işləri gücləndirilməlidir.

Aynur Qəribova: “Cinsiyyətə görə aparılan abortları ailədə daha çox kişilər tələb edir”

Ginekoloq Aynur Qəribova “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında dedi ki, hamiləlik planlaşdırılan zaman dölün cinsiyyətini öncədən təyin etmək üçün dəqiq yol yoxdur. Müəyyən təqvimlərdən istifadə olunsa da, onların heç bir tibbi əsası yoxdur. Qız övladı istəməyən ailələr də "çıxış yolu”nu abortda görürlər: "12-ci həftədən sonra dölün cinsiyyətini təyin etmək üçün ultrasəs aparatına müraciət edilir və daha sonra abortlar həyata keçirilir. Bu, qadın üçün olduqca təhlükəli məqam, risqli prosedurdur. Selektiv abortların ana üçün ilkin mənfi təsiri psixoloji stressdir. Cinsiyyətə görə aparılan abortları ailədə daha çox kişilər tələb edir. Düzdür, bəzən qadınların özlərinin də bu cür istəyi olur. Amma bu, əsasən kişilərin təsiri ilə olur. Təsəvvür edin ki, 3 ay ərzində özünü hamiləliyə hazırlamış bir qadının bu qərarı verməsi nə qədər çətindir. O, psixoloji travma yaşaya bilər. Digər tərəfdən, abort, xüsusən, selektiv abortlar (12-ci həftədən sonra aparıldığı üçün) qadın həyatına bir çox problemlər gətirir. İlk növbədə, baş verən qanaxmalardan danışaq. O, qadının ölümünə də səbəb ola bilər. İnfeksiyalar, xüsusən çanaq orqanlarının irinli iltihabı kimi xəstəliklər gələcəkdə qadınlara ana olmaq üçün ciddi problemlər yarada bilər. Hətta daxili orqanların zədələnməsi, uşaqlığın cırılması da baş verə bilər. Belə halların nəticəsində gələcəkdə sonsuzluq yaşanması qaçılmaz olur”.

Ginekoloq hesab edir ki, abortlar tam qadağan olunmamalıdır. Çünki bəzi hallarda abortlar göstəriş üzərinə aparılır: "Ananın həyatı üçün risq yaradan xəstəliklər və ya döldə hər hansı inkişaf qüsurları olduqda abortlar reallaşdırılır. Bunun inzibati yolla qarşısını almaq da çox çətindir. Burada həkimlərin üzərinə düşən iş qadınları, onların ailələrini maarifləndirməkdir. Qız uşaqlarına olan münasibəti dəyişməyin həlli yolu qadın hüquqlarının müdafiəsini gücləndirməkdir”.

Elçin Bayramlı: “Ana bətnindəki uşağı öldürməklə, küçədəki hər hansı bir şəxsi öldürmək arasında heç bir fərq yoxdur” 

Sosioloq Elçin Bayramlı bildirdi ki, selektiv abortlar faktiki olaraq qətl hadisəsidir: “Bu, hələ doğulmağa imkan tapmamış körpələrə qarşı fiziki terror, analara qarşı isə həm psixoloji, həm bioloji terrordur. Abortlar, xüsusən də selektiv abortlar bir cəmiyyəti xəstə vəziyyətə salır, demoqrafik vəziyyəti ağırlaşdırır, milli genofondu məhv edir, cinslərin təbii balansını pozur. Qısaca desək, abort ən qorxunc və ən dəhşətli bəladır. ÜST-ün hesabatlarına görə, hər il dünyada 50 milyondan çox qadın abort olunur. Onların 20 milyonu qeyri-leqal abortlardır, bu hal qadın ölümü hallarının artmasına yol açır.

Abortların 78 faizi inkişaf etmiş ölkələrin, 22 faizi inkişaf etməkdə olan ölkələrin payına düşür. Abortların sayına görə ən aşağı göstərici dinin hakim olduğu ölkələrdədir. Belə ölkələrdə il ərzində 1000 qadına 10 abort düşür. Digər ölkələrdə bu göstərici hər 1000 qadına 10-80 abort arasında dəyişir. Azərbaycanda 2022-ci ildə ölkədə 58 min abort qeydə alınıb. 2021-ci ildə isə bu göstərici 47 minə yaxın olmuşdu. 2020-ci ildə isə bu rəqəm 35 mindən də az idi. Göründüyü kimi, kəskin artım var. Hələ bu rəsmi rəqəmlərdir. Hesab edilir ki, real rəqəmlər rəsmi statistikadan dəfələrlə çoxdur.

Həm rəsmi, həm qeyri-rəsmi statistika göstərir ki, Azərbaycanda abortların sayının artması son dərəcədə acınacaqlı haldır. Xüsusən də, selektiv abortlar daha təhlükəlidir. Selektiv abortlara görə biz dünyada ilk yerlədən birini tuturuq. Son 20-30 ildə bu sahədə vəziyyət daha da pisləşib. Bəzi bu işlə məşğul olan həkimlər etiraf edirlər ki, son vaxtlar müraciətlər daha çox kütləviləşib. Aydındır ki, bunların çoxu rəsmiləşmir və  statistikaya daxil olmur".

E.Bayramlı hesab edir ki, ana bətnindəki uşağı öldürməklə, küçədəki hər hansı bir şəxsi öldürmək arasında heç bir fərq yoxdur: “Açıq şəkildə ölkədə hər gün yüzlərlə qətl törədilir. Faktiki olaraq, milli genofonda qarşı kütləvi terror törədilir. Buna görə cinayət məsuliyyəti olmadığından, kim necə istəyir, eləcə də hələ doğulmamış körpəsini öldürür. Bəzi ölkələrdə abortların edilməsinə qarşı daha mühafizəkar qanunlar var. Hətta bəzi Avropa ölkələrində belə, abort etmək qadağandır və abort edən şəxs sərt cəzalandırılır. Azərbaycan qanunvericiliyində aborta məcbur və təhrik etməyə görə 115-ci maddənin 2-ci və 3-cü hissələrinə görə islah-əmək koloniyalarında cəza verilir. Lakin könüllü aborta görə cinayət məsuliyyəti yoxdur. Bunun qarşısını almaq üçün nə dövlət, nə də cəmiyyət heç bir tədbir görmür”.

Həmsöhbətimiz onu da əlavə etdi ki, demoqrafik cinsi disbalansın yaranması gələcəkdə ağır fəsadlar verəcək. Bu milli fəlakətdən xilas olmaq üçün təcili şəkildə dövlət bu məsələ ilə bağlı ya xüsusi proqram qəbul etməlidir, ya da bu sahə üzrə geniş səlahiyyətlərə malik xüsusi dövlət orqanı yaradılmalıdır. Bu sahəyə çox ciddi nəzarət olunmalıdır və çox sərt cəzalar qoyulmalıdır.

Könül İsmayılova: “Belə halların qarşısını qadağalarla almaq olmaz, çünki insan bir şeyə qərar veribsə, onu…”

Psixoloq Könül İsmayılova qəzetimizə açıqlamasında bildirdi ki, problemin həlli yolu maariflənmədədir: “Belə halların qarşısını qadağalarla almaq olmaz. Çünki insan bir şeyə qərar veribsə, onu gizlində və ya aşkarda edəcək. Yuxarı sinif şagirdlərindən başlayaraq, ali təhsil ocaqlarında da bu yöndə maarifləndirmə aparılmalıdır. Təəssüf ki, maariflənmə çox vaxt qadınlar, qızlar arasında aparılır. Bunu heç doğru hesab etmirəm. Nəzərə alsaq ki, abortları çox zaman kişilər xanımlara məcbur etdirir, deməli, maariflənmə hər iki tərəflə aparılmalıdır. Bundan başqa, yeni ailə qurmuş gənclərə qadın məsləhətxanalarında planlı hamiləlik, hamiləlikdən qorunmağın yolları haqqında müəyyən informasiyalar verilməlidir”.

Günel CƏLİLOVA