Avropa Birliyi Ermənistanı öz içinə götürməkdən dönür - həssas bəyanat...
Bəhruz Quliyev: “Avropa özünə Ermənistan timsalında əlavə yükün olmasını istəmir”
Ermənistanla Avropa İttifaqı arasında danışıqların üzvlük namizədliyi imkanları ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu barədə Aİ-nin xarici siyasət və təhlükəsizlik məsələləri üzrə ali nümayəndəsinin sözçüsü Peter Stano “Azadlıq Radiosu”nun Ermənistan bürosuna müsahibəsində deyib.
Avroittifaq rəsmisi əlavə edib ki, bu münasibətlərin üzvlük danışıqlarının başlaması ilə heç bir əlaqəsi yoxdur: “Bunun potensial üzvlük namizədliyi prosesi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Aİ-Ermənistan tərəfdaşlığı gündəliyi üzrə danışıqlar hər iki tərəfin birgə daha çox işlər görmək üçün qarşılıqlı istək və iradəsini əks etdirir, mövcud münasibətlərə əsaslanır. Hazırkı əlaqələr isə Hərtərəfli və Genişləndirilmiş Tərəfdaşlıq Sazişi ilə müəyyən edilir. Bu danışıqların potensial üzvlüyə namizədlik imkanları ilə heç bir əlaqəsi yoxdur, bunlar iki fərqli şeydir, bizim artıq Ermənistanla Hərtərəfli və Genişləndirilmiş Tərəfdaşlıq Sazişimiz var və indi biz bu baza əsasında hansı sahələrdə daha sıx əməkdaşlıq edə biləcəyimizi müəyyən edirik”.
İlk dövrlərdə vəziyyət fərqli idi və Ermənistanın Aİ-dən gözləntiləri fərqli idi. Ermənistanın perspektivdə Aİ-yə üzv olmaq ümidi böyük idi. Ancaq P.Stanonun açıqlaması bu ümidlərin üzərindən xətt çəkdi. Maraqlıdır, nə baş verir? Aİ Ermənistanla bağlı siyasətindən geri çəkilir?
“Ermənilər sevinməsinlər, üzvlüyə namizədlik heç üfüqdə də görünmür”
Sözügedən məsələ ilə bağlı fikirlərini “Bakı-Xəbər”lə bölüşən “SƏS” Media Qrupunun rəhbəri, politoloq Bəhruz Quliyev bütün bunlara bir neçə prizmadan yanaşdı: “Ermənistanın Avropa İttifaqına üzv olmaq istəyi, arzusu yeni xəbər deyil. Hətta bu ölkənin siyasi zümrəsinin bir az daha uzağa gedərək Avropa Birliyinə üzv olmaq qaydalarını, prosedurunu bir kənara qoyub məsələyə öz kontekstindən yanaşması bəzən rəsmi İrəvan üçün də başağrısı olub. Məsələyə daha dəqiq şərh vermək üçün bir az əvvələ gedək, 2019-cu ildə Brüsseldə Avropa İttifaqı Şərq Tərəfdaşlığı Proqramının 10 illik yubiley tədbirlərində Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Aİ ilə əməkdaşlıq haqqında saziş imzalayıb. Bu hadisəyə Ermənistanda elə tələsik reaksiya vermişdilər ki, sanki erməni dövləti sabahdan Avropa ailəsinin üzvünə çevriləcək. Halbuki, Avropa İttifaqına üzv qəbul olmaq istəyən ölkə bu təşkilatın, birliyin bütün normalarına, tələblərinə, prinsiplərinə ən azından 70-80 faiz cavab verməlidir. Burada nə xristian qardaşlığı, nə dostluq, nə yoldaşlıq keçir, ancaq və ancaq konkret şərtlərə cavab vermək lazımdır. Bəs Ermənistanda bu şərtlər, standartlar nə qədərdir?”.
Politoloq hesab edir ki, Avropa özünə Ermənistan timsaında əlavə yükün olmasını istəmir: “2020-ci ilə qədər Ermənistan Azərbaycan torpaqlarının 20 fazini işğal etmiş ölkə sayılırdı. BMT qətnamələrində də bu fakt təsbit olunub. İşğalçı statusunda olan bir ölkəni Avropa İttifaqı öz tərkibinə daxil etsə, avtomatik olaraq özü də işğalçı təşkilata, birliyə çevriləcəkdi. Digər bir məsələ, Gürcüstan xeyli müddət idi ki, Avropa İttifaqına qoşulmaq üçün bəzi islahatlar aparırdı. Sonunda nə oldu? İttifaq Gürcüstanın üzvlük prosedurunu “xarici agent haqqında qanun” bəhanəsi ilə dayandırdı. Niyə? Məgər təkcə bu fakt qəbul üçün əngəl ola bilərdimi? Əsla yox, məsələ Gürcüstan konstitusiyasında təsdiq olunmuş ərazisinin əhəmiyyətli bir hissəsinin Tbilisinin təzarətindən kənarda olması idi. Avropa özünə problem yaratmaq həvəsində deyil. İndi soruşa bilərsiniz ki, Ermənistan Azərbaycan torpaqlarını işğal etmişdi deyə, Avropa İttifaqına qəbul edilmirdi, bu gün artıq “status-kvo” dəyişib, Bakı İrəvanın işğalında olan torpaqları geri qaytarıb, bəs üzvlük məsələsinə daha nə mane olur? Burada, dediyimiz kimi, şərtlər var, Brüssel, ya da Avropa İttifaqına üzv olan ölkələr yeni üzv olacaq ölkənin hansı imkanlara sahib olduğunu daha çox düşünürlər. Ermənistanda isə iqtisadiyyat tənəzzüldə, büdcə kasıblıq həddindədir, insan haqları hər addımda pozulur, vergi və məhkəmə islahatları aparılmayıb, korrupsiya ilə mübarizə hələ də başlamayıb. Bundan daha önəmlisi, Ermənistan əvvəlcə Rusiyadan qurtulmalıdır, buna isə imkan yoxdur, çünki ölkənin aparıcı müəssisələri hələ də rusların əlindədir. Rusiya hərbi bazasının və Sərhəd Xidmətinin Ermənistanda qalma müddətinin bitməsinə ən azından 25 il var. Bu sənədə birtərəfli xitam verilməsi Ermənistan üçün çətinlik yaradacaq. Aİ-nin xarici siyasət və təhlükəsizlik məsələləri üzrə ali nümayəndəsinin sözçüsü Peter Stanonun “Ermənistanla Avropa İttifaqı arasında danışıqların üzvlük namizədliyi imkanları ilə heç bir əlaqəsi yoxdur”, deməsi əsl həqiqəti ortaya qoyur. Avropa Ermənistana milyardlarla pul vəsaiti, maliyyə ayırır, amma bu o demək deyil ki, üzvlüyə namizədlik məsələsi artıq həll olunub. Ermənilər sevinməsinlər, üzvlüyə namizədlik heç üfüqdə də görünmür”.
Vidadi ORDAHALLI
