Bu parlament seçkiləri Azərbaycana nə verəcək - dünyadan baxış...
Gələn ayın ilk günündə Azərbaycanda keçiriləcək parlament seçkilərinə yerli və beynəlxalq səviyyədə marağın olduqca yüksək səviyyədə olması müşahidə edilir. Proses Azərbaycanın demokratiya yolu ilə inamla irəlilədiyini bir daha bütün dünyada nümayiş etdirir.
Seçkinin demokratik, ədalətli və şəffaf keçirilməsi üçün müvafiq zəmin yaradıldığını beynəlxalq təşkilatlar və müşahidəçilər də təsdiq edir.
Ümumi prosesi şərh edən Ceymstaun Fondunun İdarə Heyətinin üzvü Metyu Brayza qeyd edir: “Ötən ilin sentyabrında Azərbaycan suverenliyini tam bərpa etdi. Sürətli və uğurlu tədbirlər həyata keçirməklə Azərbaycan özünün ərazi bütövlüyünə qarşı davamlı təhlükə yaradan amilləri aradan qaldırdı. Sözsüz, bu amil Azərbaycanda keçiriləcək parlament seçkilərinin də əhəmiyyətini çox yüksəltdi”. Sentyabrın 1-də Milli Məclisə keçiriləcək növbədənkənar seçkilərin Azərbaycanın bütün ərazilərində baş tutacağını xatırladan ekspert qeyd edib ki, seçkilər hər bir ölkənin demokratik inkişafı üçün vacibdir və bəzi hallarda regional təsirə malikdir: “COP29 ərəfəsində seçkilərin keçirilməsi Azərbaycanın qlobal nüfuzunu daha da gücləndirəcək. Mən bu prosesi alqışlayıram”. MDB Baş katibinin müavini, MDB müşahidə missiyasının üzvü Nurlan Seytimov Bakıda Mərkəzi Seçki Komissiyasının sədri Məzahir Pənahovla görüşdən sonra seçkilərə hazırlıqla bağlı yüksək fikirlər səsləndirib: “Müstəqil Dövlətlər Birliyinin Azərbaycan Milli Məclisinə seçkilərdə hazırkı müşahidə missiyası Birliyə üzv dövlətlərdə keçirilən seçkilərdə və referendumlarda MDB qərargahının sayca 127-ci missiyasıdır. Eyni zamanda bu, Azərbaycan Respublikasında keçirilən seçkilərdə MDB-nin 12-ci müşahidə missiyasıdır. Mərkəzi Seçki Komissiyasının rəhbəri Məzahir Pənahovla səsverməyə hazırlığın gedişatına dair əhatəli və çox maraqlı söhbətimiz, fikir mübadiləmiz oldu. Bizə, həmçinin dairə seçki komissiyalarının seçkilərə hazırlığı, ümumiyyətlə, qanunvericilik, bu prosesləri tənzimləyən ayrı-ayrı məsələlər barədə ətraflı məlumat verildi. Görüş bizim üçün çox faydalı oldu”.
Onun sözlərinə görə, Müstəqil Dövlətlər Birliyi ölkələrindən seçkilərin monitorinqinə təxminən 150 müşahidəçi cəlb olunacaq ki, onlardan da 10 nəfəri uzunmüddətli əsaslarla fəaliyyət göstərəcək: “Onlar Azərbaycan Respublikasının müxtəlif bölgələrinə səfər etmək, siyasi partiyaların rəhbərləri, namizədlər, dairə və məntəqə seçki komissiyalarının üzvləri, media nümayəndələri ilə görüşmək imkanı əldə edəcəklər. Görüş əsnasında bu seçki kampaniyasının Azərbaycanda demokratik proseslərin daha da inkişafına töhfə verəcəyinə əminlik ifadə etdik. Artıq seçki kampaniyasının sakit şəraitdə keçdiyini qeyd edir və bu seçkilərin keçirilməsində Azərbaycan Respublikasına uğurlar arzulayırıq. Düşünürəm ki, xalqın ən layiqli nümayəndələri parlamentdə layiq olduqları yerləri tutacaqlar”.
Qeyd edək ki, indiyə qədər növbədənkənar parlament seçkiləri ilə əlaqədar qeydə alınan müşahidəçilərin sayı 50 mini keçib. Bundan başqa, Milli Məclisə seçkilərlə əlaqədar 267 nəfər beynəlxalq müşahidəçi qeydə alınıb. Beynəlxalq müşahidəçilər 29 qurum və 46 ölkəni təmsil edir. Bunun özü də beynəlxalq aləmdə Azərbaycana olan marağın bir ifadəsidir. Proseslər göstərir ki, parlament seçkiləri Azərbaycanın siyasi tarixinin əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edir, ölkəmizin demokratiya yolunda irəliləyişinin əhəmiyyətli təsdiqi kimi özünü büruzə verir.
Beynəlxalq təşkilatlar seçki komissiyalarında, namizədlərin qeydiyyatı və müşahidə prosesində aparılmış islahatları, barmaqların mürəkkəblənməsini, toplaşmaq azadlığına hörmət olunmasını, müxalifətin və bütün iştirakçıların seçki kampaniyasına lazımı şərait yaradılmasını, seçki kampaniyasına və seçki prosesinə heç bir müdaxilə edilməməsini yüksək qiymətləndirir. Ümumiyyətlə, mühüm məsələlərdən biri də seçki marafonu çərçivəsində sərbəst toplaşmaq azadlığının və hər bir namizədin öz seçiciləri ilə sərbəst görüşməsinin təmin olunmasıdır. Azərbaycanda seçkini müşahidə edən çoxsaylı beynəlxalq və yerli müşahidə missiyaları sözügedən istiqamətdə hər hansı problem olmadığını qeyd edir. Əlbəttə, qeyd etmək lazımdır ki, heç bir demokratik cəmiyyətdə ideal seçki keçirmək mümkün deyil. Ayrı-ayrı hallarda seçkinin ümumi nəticəsinə təsir etməyəcək kiçik nöqsanlarla bağlı seçki hüququna uyğun olaraq müvafiq hüquqi prosedurlar həyata keçirilir. Bunlarla yanaşı, Azərbaycan siyasi, hüquqi, iqtisadi islahatları davam etdirir. Bütün bunlar ölkəmizin davamlı inkişafına, milli maraqlara xidmət edir. Təbii ki, atılan addımlar ölkədəki ictimai-siyasi sabitliyin sarsılmazlığını da təmin edir. Düzdür, prosesı mənfi rakursdan yanaşmağa can atan qüvvələr də var. Məsələn, radikal müxalifətin bəzi kəsimlərində buna cəhd olunur. Amma proseslər göstərir ki, belə cəhdlər effekt vermir. Yerli və xarici ekspertlərin ümumi rəyi odur ki, Azərbaycanda hökm sürən və ardıcıl səciyyə daşıyan sabitliyin fonunda demokratiya da uğurla inkişaf edir. Qarşıdan gələn parlament seçkiləri isə bu demokratiyanın inkişafına əlavə töhfə olacaq.
Nahid SALAYEV
