6-cı sinif "Azərbaycan tarixi" dərsliyinin son buraxılışında görün nə faktlar var...
Hidayət Cəfərov: "Göstərilən qeydlər elmi səhv deyil, bunlar görkəmli Azərbaycan tarixçisi, professor Yusif Yusifovun qələminin məhsuludur"
Azərbaycan tarixinin yeni metodologiya əsasında yazılması ən aktual məsələlərdən biri kimi qarşımızda durur. Xalımızın da əsas istəyi, tələbi odur ki, milli tariximiz Sovet təfəkküründən, Sovet metodologiyasından, köhnədən mövcud olan səhv ideoloji yanaşmalardan təmizlənsin.
Bu gün Azərbaycan tarixşünaslığına yeni yanaşmaların olduğunu inkar edə bilmərik, ayrı-ayrı tədqiqatçıların əsərlərində biz milli yanaşmanı görürük. Müşahidəmizə görə, "Azərbaycan tarixi" dərsliklərinin bir çoxunda tariximizin yad elementlərdən təmizləndiyini görürük. Son illər milli təfəkkürlü tarixçilərin dərslik yazılması prosesinə qoşulmasının nəticəsidir ki, köhnədən qalma səhvlərə "Azərbaycan tarixi" dərsliklərində rast gəlmirik. Bu bizim qazancımızdır.
Amma bəzən sosial şəbəkələrdə ayrı-ayrı tarixçilərin yazılmış dərsliklərdə nöqsan aşkarladığına rast gəlirik. Heç şübhəsiz ki, dərslikdə bu nöqsanları görmək bizə pis təsir edir.
Məsələn, AMEA-nın A.Bakıxanov adına Tarix və Etnolgiya İnstitutunun əməkdaşı, tarixçi Ramin Əlizadə bu günlərdə öz şəxsi Facebook hesabında Aidə Məmmədovanın, Hidayət Cəfərovun, İlyas Babayevin və Vəli Əliyevin həmmüəllifliyi ilə 2021-ci ildə nəşr olunan 6-cı sinif "Azərbaycan tarixi" dəsrliyində nöqsanlar tapdığını yazıb və həmin mətnin fotosunu paylaşıb. R.Əlizadənin paylaşımına diqqət yetirək. R.Əlizadə "Sonuncu nəşr (2021) 6-cı sinif Azərbaycan tarixi dərsliyinin 49-ci səhifəsində 8 saylı dərsin cəmi iki abzasında 8 səhv!
Səhv No. 1 – Araz çayından şimal, Azərbaycanın şimal hissəsidir. Niyə düzgün redaktə olunmur, bu cür təkrarçılığa yol verilir?
Səhv No. 2 – E.ə. 3-2 minilliklərdə Naxçıvan və Mil-Qarabağda türkdilli naxç, gərgər (kəngər, qarqar) tayfalarının yaşadığını hansı mənbə sübut edir? Əslində belə bir mənbə mövcud deyil! Niyə bu yalan məlumat plagiat fakt kimi təbliğ edilir!
Səhv No. 3 – Cümlədə naxç, gərgər (kəngər, qarqar) tayfaları "və başqa" dedikdə hansı tayfalar nəzərdə tutulur? Hansı mənbədə bu barədə məlumat verilir? Yoxdur belə bir mənbə!
Səhv No. 4 – E.ə. 3-2-ci minilliklərdə heç bir mənbədə "kassit" adlı tayfadan bəhs edilmir! Bu tayfanın qədim adı kaşşu olub. Niyə şagirdlərə doğrunu yox, yanlışı təbliğ edirsiniz!
Səhv No. 5 – Kaspi tayfasının e.ə. 3-2 minilliklərdə harada yaşaması haqqında hansı mənbə məlumat verib? Bu da yanlışdır!
Səhv No. 6 – Kadusi tayfasının e.ə. 3-2 minilliklərdə harada yaşaması haqqında hansı mənbə məlumat verib? Bu da yanlışdır!
Səhv No. 7 – Tapşırıq hansı dövrdən bəhs edir?
Səhv No. 8 – Kassit əyanları hansı dövrdə yaşayıb, kim çəkib o dövrdə onların təsvirlərini? Növbəti yalan təbliğ edilir!
P.S. Xahiş edirəm Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi, həmçinin Dövlət İmtahan Mərkəzi sınaq və qəbul imtahanlarına bu cür dərsliklərdən suallar tərtib etməsinlər"-deyə bildirib.
R.Əlizadənin paylaşımında o qədər ciddi məqamlar yer alıb ki, bunu araşdırmaq istədik.
"Mən "ibtidai icma quruluşu" bölməsinin müəllifiyəm"
2021-ci ildə nəşr olunan 6-cı sinif "Azərbaycan tarixi" dərsliyindəki məsələlərin hardan qaynaqlandığına aydınlıq gətirməsi üçün tarix elmləri doktoru, professor Hidayət Cəfərovla əlaqə saxladıq. H.Cəfərov "Bakı-Xəbər"ə bildirdi ki, dərsliyin o hissəsinin müəllifi o deyil. "Bu dərslik ilk dəfə 1989-cu ildə yazılıb və 90-cı illərdə nəşr olunub. Sonralar dəfələrlə yenidən işlənib, nəşrə məsləhət bilinib. Rəylərə əsasən xeyli dəyişikliklər edilib. Ramin müəllimin iradlarına hörmətlə yanaşır, hər kəsin fikir bildirmək haqqına da hörmət edirik. Göstərilən qeydlər elmi səhv deyil, bunlar görkəmli Azərbaycan tarixçisi, professor Yusif Yusifovun qələminin məhsuludur. O, həm də dərsliyin ümumi redaktoru, rəhbəri idi. Onun vəfatından sonra bu vəzifə professor Vəli Əliyevə həvalə olundu. Təəssüf ki, dərslik müəlliflərindən Vəli Əliyev və İlyas Babayev də haqq dünyasına qovuşdular. Bir mən qalmışam. Mən "ibtidai icma quruluşu" bölməsinin müəllifiyəm. İstənilən irad və qeydlərə cavab verməyə hazıram. Ramin müəllimin redaktə xarakterli qeydindən başqa, qalanlarında Azərbaycan tarixinə xələl gətirə biləcək ciddi nöqsan yoxdur. Məgər türkdilli tayfaların ən qədim dövrlərdən Azərbaycan ərazisində məskunlaşmasına etiraz etmək olar?"-deyə Hidayət Cəfərov bildirdi.
Qeyd edək ki, bu məsələ ilə bağlı bu dərsliklə əlaqəsi olmayan bəzi tarixçilərin sözlərinə görə, bu dərsliyi tənqid edərkən orada əks olunan faktların hardan alındığına fikir vermirlər. Sözügedən dərslikdə də Azərbaycan tarixçilərinin yazdıqlarına istinad edilib. Əksər tarixçilərə görə, burada elmi səhv yoxdur. Bunu da vurğulayırlar ki, bəzi müəlliflər dərsliklərdə AMEA-nın Tarix İnstitununun vaxtilə nəşr etdiyi ideoloji cəhətdən nöqsanlı VII cildlik "Azərbaycan tarixi"ndən də istifadə ediblər. Tarixçilərə görə, elə adlar var ki, onlar müxtəlif mənbələrdə müxtəlif cür yazılıb, məsələn, "kassit"lərin kaşşu adlandırılması kimi. Bunun VII cildlikdə də verildiyini deyən tarixçilər qeyd edir ki, dərsliklər elmi əsərlər əsasında yazılır. İndiyə qədər isə elmi əsərlərdə bu adların bu şəkildə verildiyini deyən tarixçilərin sözlərinə görə, bir tarixçi bir tarixçinin yazdığını tənqid edəndə yazılan əsərləri, elmi monoqrafiyaları nəzərə almalıdır. Eyni zamanda tarixçilər qeyd etdi ki, o dərslikdə səhv adlandırılan məsələlər Elmlər Akademiyasının nəşrlərində də öz əksini tapıb.
Bu məsələni araşdırmağımız nəticəsində bizdə yaranan fikirlərdən biri belə oldu ki, dərsliklərdəki səhvlər indiyə qədər yazılan əsərlərdən, kitablardan, elmi məqalələrdən, monoqrafiyalardan qaynaqlanır...Əlbəttə, o yazılanlara yeni gözlə baxmaq, yenidən saf-çürük etmək heç vaxt gec deyil.
İradə SARIYEVA
