Bəhram Nəsibovun məşhur “Qarabağ” mahnısı haqda yeni iddia - “mətn təhrif olunub”...
Fərman Süleymanov: “Qarabağ” mahnısı sözləri təhrif edilərək oxunur”
Sözləri və musiqisi Bəhram Nəsibova məxsus olan “Qarabağ” mahnısı son günlər çox müzakirə olunur. Əslində müzakirəyə səbəb “Qarabağ” əsərinin erməni Gor Yepremyan tərəfindən oğurlanıb öz adı ilə qələmə verilməsi oldu. O, bu əsərin sözlərini dəyişdirib “Sirun jan” adı altında “Armenian Folk”, yəni “erməni xalq mahnısı” qeydi ilə müxtəlif musiqi platformalarında yerləşdirmişdi.
Mahnının yaranma tarixi ilə bağlı bəstəkar Bəhram Nəsibovun oğlu, “Bəhram Nəsibov yaradıcılığının təbliği” İctimai Birliyinin sədri Adil Nəsibovdan müsahibə götürmüşdük.
“Bu, əslində “Anadır arzularam, hər zaman Qarabağ, danışan dil-dodağı tar-kaman Qarabağ”dır”
Füzuli rayonunun Arayatlı kəndindən olan daimi oxucumuz Fərman Süleymanov (Qarabağlı) redaksiyamızla əlaqə saxlayaraq, Bəhram Nəsibovun "Qarabağ" əsəri barədə yazı hazırladığımız üçün bizə öz təşəkkürünü bildirdi. F.Süleymanov bizimlə söhbətində bildirdi ki, müasir ifaçılar mahnının mətnində xeyli təhriflər edərək oxuyurlar, bu da o mahnının yaranma tarixcəsini bilən bir musiqisevər kimi onu narahat edir. “Bəhram Nəsibovun oğlu doğru deyir, “Qarabağ” mahnısının ilk adı “Füzuli” olub. Amma bu mahnı ilə bağlı müəyyən məsələlər var ki, onu dəqiq demək lazımdır ki, həqiqət itib-batmasın.
“Qarabağ” mahnısının sözləri təhrif edilərək oxunur. Məsələn, “anadır arzulara hər zaman Qarabağ, danışan dil-dodağım, tar-kaman Qarabağ” kimi oxunuş yanlışdır. Bunu qəsdən dəbə saldılar.
Bu, əslində “Anadır arzularam, hər zaman Qarabağ, danışan dil-dodağı tar-kaman Qarabağ”dır. Çünki Qarabağ Bəhramın doğma vətənidir və o anasını arzulayan kimi Qarabağı arzulayır, Qarabağın dil-dodağı tar-kamandır. Bunu Mənsum İbrahimov “anadır arzulara hər zaman Qarabağ, danışan dil-dodağım, tar-kaman Qarabağ” kimi oxudu. Bu qətiyyən doğru deyil. Çünki mahnıların mətni təhrif ediləndə o tamamilə öz mahiyyətindən uzaqlaşır”.
F.Süleymanov “Qarabağ” mahnısının yaranma tarixi barədə danışarkən bildirdi ki, mahnının ilk adı “Füzuli” olub və xalq artisti Arif Babayevin təkidi ilə sonradan dəyişdirilərək B.Nəsibov tərəfindən “Qarabağ” edilib. “Bəhram Nəsibovla Arif Babayev bir yerdə kirayədə qalırlarmış. Bəhram da bu mahnını doğulduğu Füzuli üçün yazıb. Arif Babayev Bəhram Nəsibova deyib ki, Füzuli haqqında da, Ağdam haqqında da mahnı var. Füzuli haqqında xanəndə Ağabala Abdullayevin oğlu Zöhrab Abdullayev mahnı yazmışdı. Arif Babayev deyib ki, görürsən, nə Füzuli, nə də Ağdam haqqında yazılan mahnılar populyar olmadı, gəl, bu mahnının adını “Qarabağ” et, içində onsuz da Füzuli də gedir. Bəhram Nəsibov Arif Babayevin təklifi ilə razılaşıb “Füzuli” mahnısının adını dəyişib “Qarabağ” qoyur. Arif Babayev deyib ki, mən bu mahnı ilə nə edəcəm? Bəhram Nəsibov deyib ki, sən bu mahnını oxu, vallah bundan bir maşının pulunu qazanacaqsan. Sonralar Arif Babayev danışırdı ki, doğrudan da bu mahnıdan bir maşının pulunu qazanıb.
Bir gün maestro Niyazi, İslam Rzayev, Dədə Süleyman, Arif Babayev başda olmaqla Qarabağ xanəndələrini yığıb Qarabağa qastrola aparır ki, gedib orada konsetlər versinlər. Gəlirlər, birinci duracaqları Bərdə olur. O vaxt da Rüstəm Səfərəliyev Bərdənin birinci katibi idi. O, Niyaziyə “pambığın yığım vaxtıdır, bu vaxt adamları işdən ayırmaq olmaz, gedin, sonra gələrsiniz”-deyir. Nə isə narazılıq edir. Bunlar Bərdədən Xankəndiyə gedirlər, ondan sonra Füzulidə, Ağdamda, bir sözlə, Qarabağda konsertlər verirlər və axırda yenə Bərdəyə qayıdırlar. Rüstəm kişi onları qarşılayıb deyir ki, planı yerinə yetirmişik, rayonun pambıq planını doldurmuşuq, xoş gəlmisiniz. Bütün kollektivi qonaq edir. Arif Babayevi, İslam Rzayevi və Dədə Süleymanı, seçilən adamları özü qəbul edib onlarla oturur. Ayağa durub sağlıq deyir: “Qızıl çubuqlu, dünyanın ən böyük dirijoru Niyazinin sağlığına”. Yolda da Niyazi narazlıq edibmiş. Məclisdə Dədə Süleyman ayağa durub Niyaziyə “maestro, qoçəhmədlilər xəbərçi deyil, sənin narazılığını birinci katibə deməmişəm” deyir. Orada da Rüstəm Səfərəliyev Niyaziyə deyir ki, Süleyman bacım oğludur, ondan muğayat ol. Niyazi də deyir ki, qayıdan kimi təşkil edəcəm, sənə xalq artisti fəxri adı verdirəcəyəm. Amma belə oldu ki, o da dünyasını dəyişdi və Dədə Süleymana fəxri ad verilmədi.
“Qarabağ” mahnısını Arif Babayev Qarabağa qastrol zamanı oxumuşdu. O mahnı ona böyük uğur qazandı. Mən özüm də Qarabağ xanəndələrinin Qarabağda verdiyi konsertə getmişdim. Rəhmətlik Bəhram Nəsibovla yaxından tanış idim, salam-əleykimiz vardı, Arif Babayevlə dostluğum-qardaşlığım vardı. Çox yaxşı əlaqələrimiz olub. Bəhram müəllimlə tanışlığımıza gəlincə, əvvala yerli idik. Bəhramla bir məclisdə görüşdük. Soruşdu ki, hansı kənddənsən? Dedim ki, Arayatlıdan. “İki dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Şamama Həsnovanın kəndinsəndən demək. Bəs mən onun yanına getmək istəyirəm, məni onunla görüşdür”. Şamama xanımın qızı İçərişəhərdə Məmmədəlinin kababxanasının üstündə kirayədə yaşayırdı. Şamama xanımın qızı indi də durur, adı Tərlan xanımdır ginekoloq-həkimdir, Bayılda doğum evində işləyir. Təşkil etdim, Bəhram bazarlıq edib Şamama xala ilə görüşdü, o da Bəhrama kömək etdi. Yəni elə məsələlər var ki, onlar haqda oxucular bəzən düzgün məlumata malik olmurlar.
Mən ona görə sizinlə əlaqə saxladım ki, “Qarabağ” mahnısının həm yaranma tarixi səhv təqdim edilir, həm də sözləri təhrif edilərək oxunur. Bu barədə dəqiq məlumata malik olduğum üçün bunu oxucularla bölüşmək istədim. Bəhram Nəsibovun oğluna sözüm yoxdu, o şox zəhmət çəkib atası haqda belə yaxşı işlər görüb. Amma Arif Babayev bu mahnı ilə bağlı məsələlərə şahiddir. Allah onun canını sağ eləsin.
Arif Babayev deyir ki, Bəhram pomidor-yumurta bişirirdi, dedi “sən bu mahnını oxu, vallah bundan bir maşının pulunu qazanacaqsan”.
F.Süleymanov onu da dedi ki, o zaman yataqxanada erməni komendant olub və o, Bəhramdan o mahnıya ermənilərin də adını salmasını istəyib, o da etiraz edib: “Bəhramın oğlu tamamilə doğru deyir. Erməni komendant Bəhrama deyib ki, ora bir erməni qəhrəmanının da adımı sal. Biz Bəhramla bu barədə ikilikdə söhbət etmişik. O da etiraz edib ki, mahnıya ermənin adını niyə salım. Heç o vaxt bu məsələlər yox idi. Həm də o mahnıya erməni adı uyğun da gəlmirdi.
İndi iddia edirlər ki, guya “Qarabağ” mahnısının sözlərini Rəfiq Zəka Xəndan yazıb. Qarabağ, Füzuli barədə orada doğulmayan bir adam belə şeir yazmazdı, “danışan dil-dodağın tar-kaman Füzuli” yaza bilməzdi.
Yenə deyirəm, Bəhram Nəsibov “Füzuli” mahnısının adını Arif Babayevin məsləhəti ilə dəyişib “Qarabağ” qoyub. Bu faktdır, həqiqətdir.
Dediyim kimi, indi oxuyanlar “Qarabağ” mahnısının sözlərini də səhv oxuyurlar. Əvvəlcə, Mənsum İbrahimov səhv oxudu, başqa xanəndələr də ona baxıb o cür ifa edirlər. Bu mahnının sözlərini ən düzgün şəkildə Arif Babayev oxuyub və “Qarabağ”ın ilk ifaçısı da odur.
“Anadır arzularam, hər zaman Füzuli, danışan dil – dodağı tar-kaman Füzuli!” İndi oxuyurlar ki, danışan dil-dodağım tar-kaman Qarabağ” (yaxud Füzuli). Belə şey var? Füzulinin, yaxud Qarabağın dil – dodağı oxuyan tar-kamandır. Yəni bu belə olmalıdır”-deyə müsahibimiz bildirdi.
Uzun illər ticarətlə məşğul olan, ara-sıra şeirlər yazan, musiqi bilicisi, musiqisevər Fərman Süleymanovun fikirlərini olduğu kimi işıqlandırdıq.
Ola bilsin ki, xanəndələr arasında bu fikrə münasibət bildirmək istəyənlər olsun, onların da mövqeyini işıqlandıra bilərik.
İradə SARIYEVA
