Türkiyədə Boraltan qırğınının 176 azərbaycanlı qurbanının siyahısı Azərbaycana verilibmi?..
Bəxtiyar Həsənov: “O siyahı Azərbaycana verilməyib”
Tariximizdə elə səhifələr var ki, ona varmaq, baş verənlərin səbəbini araşdırmaq, bitkin bir nəticəyə gəlmək tələb olunur. Bunlardan biri də Boraltan faciəsidir ki, bu haqda cəmiyyətimizin elə də geniş məlumatı yoxdur. Biz bu barədə daha çox Türkiyə mənbələrindən məlumat alırıq. Bu məsələ barədə Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bir neçə dəfə çıxışlarında vurğulayıb.
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Ankarada hökumətin iclasının nəticələrinə görə keçirilən brifinqdə də Boraltan faciəsi barədə danışıb. Türkiyə prezidenti 176 azərbaycanlının güllələnməsini faciə adlandırıb, bu faciədə o vaxt hakimiyyətdə olan Türkiyə Cümhuriyyət Xalq Partiyasının (CHP) təqsirkar olduğunu bildirib. “Xalqımız 76 il Boraltan faciəsinin acısını qəlbində daşıyıb. Artıq Qarabağda 30 illik erməni işğalına son qoyuldu, Türkiyə xalqı isə Boraltan faciəsinin ləkəsindən xilas oldu. 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı Türkiyənin Azərbaycana göstərdiyi güclü dəstək həm Azərbaycanın tarixi torpaqlarını erməni işğalından azad etməyə imkan verdi, həm də 1944-cü il Boraltan faciəsinin utancverici ləkəsini ölkəmizin vicdanından sildi. Həmin dövrdə Ankara bir qrup qardaş azərbaycanlını sovet hakimiyyətinə təhvil verdi və onlar dərhal güllələndi”-deyə Ərdoğan bildirib.
Qeyd edək ki, Boraltan faciəsi tarixi mənbələrdə eyni zamanda “Boraltan körpüsü” faciəsi kimi də keçir. Onu da bildirək ki, bəzi mənbələrdə Boraltan faciəsi zamanı 146 nəfərin bolşeviklər tərəfindən güllələndiyi yazılır.
Bəzi mənbələrə görə, 146 nəfər azərbaycanlının Türkiyəyə sığındığını eşidən Sovet hökuməti onların dərhal SSRİ-yə təhvil verilməsini tələb edir. “Türkiyəyə sığınan azərbaycanlılar isə onların yenidən ruslara qaytarılma ehtimalını belə, ağıllarına gətirmirdilər”-deyə bildirilir.
Araşdırmalara görə, Sovetlər Türkiyə sığınmış azərbaycanlıların geri göndərilməsini tələb etdikdə azərbaycanlılar “Xahiş edirik, bizi o qəddar düşmənlərə təslim etməyin, bizi siz öldürün. Öz vətənimizdə, öz bayrağımızın altında öldürün”-deyiblər. Qeyd olunur ki, həmin dövrdə rəsmi Ankaradan verilən göstərişdən sonra hərbi hissənin komandiri 146 azərbaycanlını Sovet Rusiyasına təslim etmək məcburiyyətində qalır. Ruslara təslim olmaq məcburiyyətində qalan azərbaycanlılar elə türk əsgərlərinin gözləri qarşısında sərhədi keçən kimi güllələnirlər. Hərbi hissənin komandiri sərhədin o tayından bu tayında gördüklərinə dözə bilmir və evinə gəlib intihar edir.
Bu da həmin o acı günlərdən bir bilgidir ki, hər zaman içimizi göynədir.
Bildiyimiz kimi, Türkiyə prezidenti çıxışında 176 azərbaycanlının qətlə yetirildiyini deyib. Bu rəqəmin daha mötəbər olduğu səbəbindən biz də ona istinad edirik.
Onu da bildirək ki, indiyə qədər bu faciə zamanı həyatını itirən azərbaycanlıların adları açıqlanmayıb. Boraltan faciəsində güllələnmiş 176 nəfər azərbaycanlının adı, soyadı Türkiyə arxivlərindən çıxarılıb Azərbaycana təhvil verilibmi? Onların şəxsiyyəti müəyyən edilibmi, kimliyi bilinirmi?
Ekspertlər də hesab edir ki, Türkiyənin həmin o 176 nəfərin adlarını, onlar barədə məlumatları arxivlərdən çıxarıb Azərbaycana verməsi arzuediləndir. Cəmiyyət olaraq, xalq olaraq qardaş ölkənin odövrkü rəhbərliyi tərəfindən bolşeviklərə təhvil verilən və sonları güllələnmə olan 176 nəfər azərbaycanlının kimliyini bilmək haqqımızdır.
Türkiyədə Boraltan qırğınının 176 azərbaycanlı qurbanının siyahısı Azərbaycana verilibmi?
“Bu bizim haqqımızdır ki, bu insanlar haqda olan sənədləri Türkiyə arxivlərindən gətirək”
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutunun Qərbi Azərbaycan tarixi şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Bəxtiyar Həsənov “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Boraltan faciəsi zamanı həlak olan azərbaycanlıların siyahısı hələ Azərbaycana verilməyib. “O siyahı Azərbaycana verilməyib. Bir də ki, Azərbaycanda hər hansısa bir qurunmun o siyahını Türkiyə dövlətindən istədiyi haqda məlumatlı deyiləm. Təbii, bu bizim haqqımızdır ki, bu insanlar haqda olan sənədləri Türkiyə arxivlərindən gətirək. Çünki orada güllələnən insanlar bizlərin babaları, nənələrimiz, qardaşlarımız və bacılarımız olub. Bolşeviklərin törətdiyi bu cinayət bəşəri bir cinayətdir”.
B.Həsənov qeyd etdi ki, 1945-ci il, yəni II Dünya müharibəsinin sona çatması ilə bir vaxtda baş verən bu hadisə Sovet İttifaqı kimi tanınan bir dövlətin insanlara qarşı törətdiyi cinayət və insanlığa sığmayan vəhşiliyi (əsasən Türk əhaliyə qarşı) açıqca göstərməkdədir. “Türkiyəyə sığinan 195 Azərbaycan türkündən yalnız 49-u Türiyədə qala bilmiş, 146-sı isə Bolşeviklər tərəfindən vəhşicəsinə qətlə yetirilmişdir”-deyə B.Həsənov qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
