ABŞ Azərbaycanı da, Mərkəzi Asiyanı da itirir...
Son dövrlərdə Qərb dünyasında Azərbaycana münasibətdə yürüdülən siyasətdə ciddi yanlışlığa yol verilməsi özünü qabarıq şəkildə büruzə verir. Təəssüf ki, həmin dövlətlərin sırasında ABŞ da yer almaqdadır. Hər halda, ABŞ-ın son addımları da bunu təsdiq edir.
Xatırladaq ki, bu il noyabrın 15-də ABŞ Konqresinin xarici əlaqələr komitəsində "Dağlıq Qarabağın gələcəyi" adında dinləmələr keçirilib. Halbuki, ABŞ Azərbaycanda belə bir ərazi vahidinin artıq mövcud olmadığını yaxşı bilir. Bunun ardınca ABŞ Senatı "2023-cü il erməniləri müdafiə Aktı"nı qəbul etdi. Bəlli oldu ki, ABŞ sentyabrın 19-20-də Azərbaycanın həyata keçirdiyi antiterror tədbirləri nəticəsində Qarabağda suverenliyini tam bərpa etməsindən, Ermənistanın ölkəmizdəki qeyri-qanuni silahlı birləşmələrinin tərksilah olunmasından və yaratdığı oyuncaq rejimə son qoyulmasından, o cümlədən blokadada olan Naxçıvanla dəmir və avtomobil yolları vasitəsilə əlaqə yaratması təşəbbüsündən ciddi narahatdır. Elə buna görə də rəsmi Vaşinqton Azərbaycanla yüksək səviyyəli təmasları dayandıracaq, ölkəmizə birbaşa yardımı qadağan edən 907-ci düzəlişi işə salacaq, hərbi yardımları kəsəcək. Bununla ABŞ ölkəmizə təzyiq göstərə biləcəyini düşünür. Lakin Vaşinqtona da bəllidir ki, Azərbaycan dövlətinin ABŞ və onun Konqresinin qarşısında heç bir öhdəliyi yoxdur. Azərbaycan müstəqil siyasət yürüdür. Hər hansı bir qüvvənin Azərbaycana qərəzli mövqe ilə təzyiq göstərməsi yanlış ideyadır. Daha bir mühüm nüans odur ki, Azərbaycan olmadan ABŞ-ın Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya siyasəti də iflasa uğrayacaq. Bunu rus hərbi ekspert İqor Korotçenko da xüsusi olaraq vurğulayır. O qeyd edir ki, ABŞ-ın Azərbaycana real təzyiq rıçaqları yoxdur: "Azərbaycan daxilində situasiyanı pozmaq mümkün olmayacaq. Çünki Azərbaycan Respublikası effektiv siyasi hakimiyyət sisteminə malikdir, onun strukturu sabitdir. Qeyd edim ki, prezident Əliyev İkinci Qarabağ müharibəsinin qalibi, ölkənin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü misli görünməmiş şəkildə bərpa etmiş xalqın lideri kimi Azərbaycan vətəndaşlarının tam etimadına malikdir. Ölkənin sabit maliyyə-iqtisadi vəziyyəti var, iqtisadiyyat şaxələndirilib, bundan əlavə, Əliyev son illər Mərkəzi Asiya ölkələri, eləcə də Rusiya və Türkiyə ilə iqtisadi əlaqələri fəal şəkildə inkişaf etdirir. ABŞ-ın Azərbaycana təzyiq, "boğma" mexanizmləri praktiki olaraq yoxdur, bundan əlavə, bu, Vaşinqtonun özünün milli maraqlarına uyğun gəlməyəcək. Çünki bu cəhdləri davam etdirsələr, ABŞ tərəfindən fəal şəkildə dəstəklənən Mərkəzi Asiya ölkələri bir daha əmin olacaqlar ki, Vaşinqton tamamilə etibarsız, ikiüzlü partnyordur və hər an arxadan bıçaq vurmağa hazırdır. Amerika antiazərbaycan yanaşmasını davam etdirsə, bu yalnız özünə, Xəzər və Mərkəzi Asiya regionunda maraqlarına zərər verəcək. Unutmayaq ki, Aİ-nin Rusiyanın enerji resurslarını tədarük etməkdən imtina etməsi kontekstində Cənub Qaz Dəhlizi ən azı Cənubi Avropa dövlətləri üçün onların enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ona görə də Qərbdən Azərbaycana qarşı hansısa sanksiyalar tətbiq oluna və ya həyata keçirilə bilər? Yox. İctimai təbliğat sadəcə olaraq ritorikadır. Yenə deyirəm: Qərbin praktiki rıçaqları yoxdur. Bundan əlavə, Bakı ABŞ-ın cavabını verdi, lakin gələcək təmaslar və danışıqlar prosesinin qapısını qapatmadı".
Bütün bunlara rəğmən, görünən odur ki, ABŞ yanlış bir siyasət seçib və Azərbaycanla ikitərəfli əlaqələrin qorunmasına deyil, bu əlaqələrin pisləşməsinə və ya gərginləşməsinə üstünlük verir. Bakının ABŞ-ın bu siyasətinə sərt və qətiyyətli reaksiyası bir daha onu göstərdi ki, kimliyindən asılı olmayaraq, Azərbaycan onunla ultimatum və təzyiq dilində danışanlara və milli maraqlarına qarşı çıxanlara adekvat cavab vermək gücündədir. Çünki Azərbaycan bu bölgədə açar dövlətdir. O da faktdır ki, ABŞ Ukraynadakı müharibəni uzatmaqla öz gücünü Rusiya sərhədlərinə gətirib çıxarmaq istəyir. Ukraynadakı müharibə ilə Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinə fərqli münasibət bəsləyən ABŞ-ın maraqlarını şərh edən eksperlər bildirir ki, Vaşinqton ədalətli davranmır. Bu da onun mövqelərinin zəifləməsinə rəvac verir. ABŞ-ın Cənubi Qafqazla bağlı siyasəti sülhə və praktiki əməkdaşlığa xidmət etmir. Vaşinqton qəbul etməlidir ki, Azərbaycan Qarabağ problemini həll etməklə Cənubi Qafqaz regionunda yeni reallıqlar yaradıb. Bu fonda da sülh və praktiki əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar yaranıb. Amma ABŞ-ın Cənubi Qafqaz regionu ilə bağlı siyasəti sülhə və əməkdaşlığa xidmət etmir. Bu səbəbdən də Azərbaycan Ermənistanla sülh danışıqlarının Vaşinqton platformasından imtina edir. O da çox önəmlidir ki, Şərqlə Qərb arasında mühüm ticari, nəqliyyat, energetika və iqtisadiyyat əlaqələrinin daha da möhkəmləndirilməsində, Mərkəzi Asiya ilə strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin qurulmasında həm ABŞ, həm də Avropa Azərbaycandan çox asılıdır. Amma ABŞ Azərbaycan vasitəsilə əldə edə biləcəyi imkanları itirir. Bakının qətiyyətli addımları Vaşinqtonu artıq daha rasional siyasət yürütməyə vadar etməlidir.Əks halda uduzan ABŞ özü olacaq.
Nahid SALAYEV
