Şənbə günü, 12 iyul 2025
     

Söz və fikir azadlığı cəmiyyətimizin atributuna çevrildi - ölkənin demokratik tərəqqi yolu...

Image

Hər kəsin doğulduğu andan müəyyən hüquq və azadlıqları vardır, bunlar təbii və ya əsas olaraq qəbul edilir. Azadlıq insanın sahib olduğu ən dəyərli şeydir. Fəaliyyət azadlığına malik olan insan kim olduğunu və bu dünyada yerinin harada olduğunu anlaya bilər.

Azadlıq daxili prinsipləri, idealları və ideyaları ifadə etmək istəyini yerinə yetirməyə imkan verir. Azadlıq anlayışı cəmiyyətin bütün sahələrində mövcuddur. Məsələn, insan və vətəndaş azadlığı, şəxsi, iqtisadi, siyasi, sosial azadlıq buna misal olaraq göstərilə bilər. 

Söz azadlığı ədalətli vətəndaş cəmiyyəti qurmaq üçün ən mühüm vasitədir 

Dünyada hər şey kimi, azadlıqların və hüquqların da qanunla təmin edilmiş müdafiəyə ehtiyacı var. Hüquq insan azadlığının ölçüsünü ifadə edən, dövlət tərəfindən qəbul edilən və ya sanksiyalaşdırılan, pozuntulardan qorunan ümumi məcburi formal müəyyən edilmiş normalar sistemidir. Azərbaycan Konstitusiyası da bu fonda anadan olduğu andan ona məxsus olan insan hüquq və azadlıqlarına təminat verir. Eyni zamanda, burada qeyd olunur ki, hüquq və azadlıqların qəbulu, onlara riayət edilməsi və qorunması dövlətin vəzifəsidir. Lakin bizim hüquq və azadlıqlarımız təkcə milli hüquqi sahədə deyil, həm də beynəlxalq müstəvidə, məsələn, 1948-ci il Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsində öz əksini tapıb.

Çox vaxt konkret insan hüquq və ya azadlığının sosial həyatın hansı sahəsinə aid olduğunu dəqiq müəyyən edə bilmirik, çünki bəzi azadlıqlar və hüquqlar əlaqəli sahələrin kəsişməsində yerləşir. Bu kəsişən sahə daha çox söz azadlığı və məlumat hüququnu əhatə edir. Qeyd olunan azadlıq və hüququ daha ətraflı nəzərdən keçirək. Yeni informasiya erası ərəfəsində informasiya hüququ hüquq və azadlıqlar sistemində getdikcə əhəmiyyətli rol oynayır. Bütün həyat fəaliyyətimiz bilik üzərində qurulur və ona əsaslanaraq, uyğun davranış növünü seçirik. Nə qədər çox məlumatımız olsa, bir o qədər çox imkanlar və inkişaf yolları müşahidə edə bilərik. Bəs, müəyyən bir vəziyyətdə nə etmək, məhdud resurslardan ən yaxşı şəkildə necə istifadə etmək olar? Bu məsələlərin həlli əvvəllər əldə edilmiş və təhlil edilmiş informasiya səviyyəsindən yaranacaq. Nəticə etibarı ilə, informasiya insan üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir, çünki onsuz o, qarşısında duran problem və vəzifələrin həlli, hüququnu həyata keçirmək və azadlıqdan istifadə etmək üçün bir çox yollardan yeganə düzgün olanı seçə və tam fəaliyyət göstərə bilməyəcək. Söz azadlığınızdan istifadə etmək fəal şəkildə hərəkətə çağıran, motivasiya ilə kütlələrə təsir edən şəxslər, təşkilatlar və birliklər üçün faydalıdır. Parlaq şüarlar, vədlər, gözəl natiqlik - bütün bunlar təmsil etdikləri sosial qrupların maraqları və hüquqları uğrunda mübarizə aparan vətəndaş cəmiyyəti institutlarının silahıdır. Vətəndaş cəmiyyətinin strukturuna öz daxili həyatını müstəqil şəkildə tənzimləyən müxtəlif qeyri-dövlət institutları, məsələn, peşəkar və korporativ birliklər, siyasi partiyalar daxildir. Vətəndaş cəmiyyəti qurarkən nəzərə almaq lazımdır ki, bəzən bu, cəmiyyətin sosial təşkilinin əldə edilmiş səviyyəsi kimi başa düşülür ki, burada insanın bir fərd kimi hüquq və azadlıqları, dövlətə münasibətdə şəxsi maraqları təmin edilir. Müasir Azərbaycanda hüquq və azadlıqlar beynəlxalq hüququn hamı tərəfindən tanınmış prinsip və normalarına uyğun olaraq tam şəkildə tanınır və təmin edilir. Eyni zamanda 1948-ci il BMT-nin Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin 19-cu maddəsində təsbit olunmuş norma və prinsiplər də gözlənilir. Burada qeyd olunur: "Hər kəsin fikir və ifadə azadlığı hüququ vardır; bu hüquqa heç bir müdaxilə olmadan öz fikirlərinə sahib olmaq azadlığı, dövlət sərhədindən asılı olmayaraq istənilən KİV vasitəsilə məlumat və ideyaları axtarmaq, almaq və yaymaq azadlığı daxildir". Beləliklə, söz azadlığı həqiqəti əks etdirən məlumatı müəyyən edərək və əldə etmək yolu ilə ədalətli vətəndaş cəmiyyəti qurmaq üçün ən mühüm vasitədir. 

Məlumat azadlığının təmin olunmasında, plüralizmin inkişaf etdirilməsində vətəndaş fəallığı vacibdir 

Bütün dünyada  dövlət strukturları ölkədə baş verən faktların, hadisələrin dərcinə müəyyən formada nəzarət edir. Əgər bu, onların siyasətinə ziddirsə, o zaman onların "təvazökarlığının" dərəcəsindən asılı olaraq mediaya təzyiq etmək ehtimalı yüksəkdir. Bu cür təsirin məqsədi dövlətin planlaşdırdığı proqramların vaxtından əvvəl tənqid edilməsi ilə icrasının pozulmasının qarşısını almaqdır. 

Bu, heç də dövlətin hər hansı məlumatın açıqlanmasına qadağalar tətbiq etməsi demək deyil. Bununla belə, reallığa fikir verməmək mümkün deyil. Bütün məlumat vətəndaşlara çatmır, çox vaxt onun yalnız fraqmentləri açılır, bu da bəzən   mahiyyəti gizlətməyə imkan verir. Bu, vətəndaşların məlumat almaq hüququnun gizli şəkildə pozulması hesab oluna bilərmi? Bu suala cavab verməzdənöncə qeyd edək ki, dövlətyönlü mediada məlumatların süzülməsindən xilas ola bilməzsiniz, bu, hər bir dövlət qurumuna xasdır. Alternativ məlumat əldə etmək üçün başqa imkanları axtarmaq qalır. Məsələn, siz xarici mediaya müraciət edə və onların məlumatlarını bəzi milli resurslardan yayılan məlumatlarla müqayisə edə bilərsiniz. Bütün yuxarıda deyilənlərdən belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, siz məlumat almaq hüququnuzla bağlı passiv mövqe tuta bilməzsiniz, diqqətli və aktiv olmaq və heç bir fakta göz yummağa imkan verməmək vacibdir. Tarix həmişə qaliblər tərəfindən yazılır. Ona görə də biz təmin etməliyik ki, dövlət "informasiya arenasında" qalib gəlməsin. Əslində, Azərbaycan dpvləti dı məhz belə cəmiyyətin qurulmasında maraqlıdır. Elə dövlətin yaratdığı şərait fonunda vətəndaş cəmiyyətinin fəal üzvləri medianın müstəqilliyi, tam və etibarlı məlumat almaq hüququnun qorunması üçün səylə mübarizə aparmalıdırlar. Digər məlumat mənbələrindən danışarkən qlobal interneti, xüsusən də bu resurs vasitəsilə sosial şəbəkələrə, məşhur insanların bloqlarına və "canlı jurnallara" daxil olmaq imkanını qeyd etmək lazımdır. Bu mənbələrə müraciət etməklə hər zövqə uyğun istənilən məlumatı əldə edə bilərik. Bloqqerlər və aktiv internet istifadəçiləri öz səhifələrinə mümkün qədər çox oxucu cəlb etmək üçün əllərində olan bütün nitq formalarında fikir və hisslərini ifadə edən böyük sözlərdən istifadə etməkdən çəkinmirlər. Belə bir fikir yarana bilər ki, bu, Konstitusiyanın bəyan etdiyi və demokratik cəmiyyətin əsasını təşkil edən söz azadlığıdır. Bəs gəlin düşünək, hər hansı bir məsələ ilə bağlı, hətta hazırda ən aktual olan fikir və ideyaları ictimai sahədə saxlamaq və nümayiş etdirmək təhlükəsizdirmi? Hər kəs bloqqerin səhifəsinə daxil ola bilər. Qonaq qeyri-adekvat xarakter və ya formalaşmamış, asanlıqla təklif olunan şəxsiyyət və ya uşaq olduqda təhlükəli vəziyyət yarana bilər. Bəlkə interaktiv reallıqdan kənarda baş verənlər haqqında düşüncələrin, hisslərin, emosiyaların və təcrübələrin İnternetdə yerləşdirilməsini məhdudlaşdırmaq mexanizmi haqqında düşünməyə dəyər? Axı İnternetdə konstitusiya quruluşunun əsaslarını dəyişdirməyə, ölkənin bütövlüyünü pozmağa, dövlətin təhlükəsizliyinə xələl gətirməyə, sosial, irqi, milli və ya dini ədavəti qızışdırmağa çağıran bir cəmiyyətlə qarşılaşa bilərsiniz. Bu və ya digər bloqun, internet saytının və sairn dərc üçün yararlı olub-olmamasına kim qərar verəcək? Kriteriyaları kim hazırlayacaq? Konstitusion söz azadlığının icazəsiz pozulması olacaqmı? Əgər siz səhvlər və uğursuzluqlar olmadan işləyə biləcək güclü, effektiv aparat hazırlayırsanız, o zaman söz azadlığının pozulması mütləq olmayacaq, çünki yalnız qanunla qadağan olunmuş məlumatları yayan internet resursları bloklanacaq. Qanuna əməl olunmayan digər mənbələrin hər hansı başqa səbəbdən bağlanması dövlətə sərfəli deyil. Bu mənada prosesə bütün cəmiyyət diqqət etməli, çatəşmazlıqlara qarşı fəal mübarizə aparmalıdır.

Samirə SƏFƏROVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

12.07.2025 / 01:05
Azərbaycandan tarixi uğur - 40 gündə 6 seçkidə qalib gəldik...

11.07.2025 / 21:43
Erməni işğalı zamanı əsirlikdə və girovluqda saxlanılmış şəxslər ifadə verdi – MƏHKƏMƏ+ FOTO

11.07.2025 / 21:30
Rusiya XİN Azərbaycanda rus dilinin vəziyyətini(?) araşdırır...

11.07.2025 / 21:15
Antiterrordan Əbu-Dabiyədək - Əliyevin təşəbbüsləri aparıcıdır...

11.07.2025 / 21:01
Priqojin 2 azərbaycanlını “Vaqner”ə hansı ölkənin həbsxanasında cəlb edib?..

11.07.2025 / 20:46
Bakı-İrəvan sazişi bu ilin sonunda imzalana bilər...

11.07.2025 / 20:31
Zəngəzur dəhlizi açılır - Əbu-Dabi çox şeyi dəyişdi...

11.07.2025 / 20:16
Əliyev-Paşinyan görüşünə Rusiyadan ikibaşlı rəylər gəlir...

11.07.2025 / 20:02
Dövlətdən böyük vəsait ayrılır, ipəkçilik yenə də çökür...

11.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın və Türkiyənin qəvi düşməninin axırına Ermənistan özü çıxır…

11.07.2025 / 19:30
Professor Məhərrəm Qasımlı Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

11.07.2025 / 19:17
Birləşmiş Kreml-İrəvan qüvvələri başladı - “Əbu-Dabi görüşünü ABŞ təşkil edib”...

11.07.2025 / 19:05
Sabir Zeynalov Açıq Çelenc Turnirində gümüş medal qazanıb

11.07.2025 / 19:03
Üç nəfər xaricində PKK terror təşkilatı bağışlandı - Murat Karayılan, Cəmil Bayık və...

11.07.2025 / 18:57
İranın diplomatik ikiüzlülüyü

11.07.2025 / 18:47
Hökumət mollası türk dilini "cəhənnəm dili" adlandırdı...

11.07.2025 / 18:42
Bahar Muradova Balakən rayonunda vətəndaşları qəbul edib

11.07.2025 / 18:33
Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

11.07.2025 / 18:23
İqtisadi Şuranın iclası keçirildi - 2026-cı il büdcə layihəsinə dair müzakirə aparıldı

11.07.2025 / 18:19
Təhsil Nazirliyi “qanunsuz” azad edir, məhkəmələr bərpa edir...

11.07.2025 / 18:06
Əliyev-Paşinyan razılaşmasının ardınca Rusiya hərəkətə keçdi...

11.07.2025 / 17:52
Vətəndaş Cəmiyyəti Təşkilatlarının BMT-də rolu – BAMF-dan növbəti təlim

11.07.2025 / 17:47
Azərbaycandan Almaniyaya daha çox pul axmağa başlayıb - əvvəl tərsinə idi, nə olub?

11.07.2025 / 17:44
TƏBİB-in tabeli tibb müəssisələrinin fəaliyyətinə dair növbəti geniştərkibli müşavirə keçirilib

11.07.2025 / 17:25
Tramp Ukraynaya göndərəcəyi silahların pulunu NATO-dan alacaq - Biz silahları onlara verəcəyik, onlar da Ukraynaya...

11.07.2025 / 17:12
Sabunçuda əməliyyat - Emin Səmədov 10 kq narkotiklə tutuldu...

11.07.2025 / 16:59
Dünya Çərkəz Birliyi çərkəz xalqının geridönüş haqqının tanınmasını tələb edir

11.07.2025 / 16:40
PKK-nın tərksilah edilməsilə bağlı ilk addım Süleymaniyyədə atıldı - Rəsmi Ankaradan ilk reaksiya...

11.07.2025 / 16:37
FHN-in əməkdaşı Beynəlxalq Mülki Müdafiə Təşkilatının Baş katibi seçildi

11.07.2025 / 16:28
Beynəlxalq səyyahlar Laçında... - YENİLƏNDİ

11.07.2025 / 15:57
Ürəyi Vətənlə döyünən qəhrəman Elnur...

11.07.2025 / 15:30
bp-nin Azərbaycan milli mətbuatının 150 illiyinə töhfəsi...

11.07.2025 / 15:29
Dəniz kənarında ekoloji çirklənməyə yol verən şəxslərə qarşı polis nəzarəti daha da gücləndirilib

11.07.2025 / 15:14
"Yaşyarımlıq oğlum başından qəlpə xəsarəti aldı" - Xocalı soyqırımı zamanı körpə övladları ilə girov götürülmüş qadın

11.07.2025 / 15:10
Bakıda “Gələcəyin mediası: “Əkinçi”nin izi ilə” mövzusunda Forum keçirilib - FOTO

11.07.2025 / 14:51
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun Dünya İrsinin İlkin Siyahısına daxil edildi

11.07.2025 / 14:26
16 milyon manata yaxın borcu olan şirkətin əmlakı satışa çıxarıldı

11.07.2025 / 14:12
Ağdamda tikinti aparılan ərazidə insan sümüyü aşkarlandı

11.07.2025 / 13:55
Türk Rivierasında heyranedici mənzərələrlə dolu unudulmaz səyahət

11.07.2025 / 13:47
Paşinyan İrəvanı revanşistlərdən “təmizləyir”..

11.07.2025 / 13:24
“Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində BDU-nun 2 tələbəsinə Ombudsmanın xüsusi təqaüdü veriləcək

11.07.2025 / 13:21
Prezident İlham Əliyev Gürcüstanın iqtisadiyyat və davamlı inkişaf nazirini qəbul edib

11.07.2025 / 13:19
BDU-da “Birincilik” təqaüdü təsis edildi

11.07.2025 / 13:12
Страшный сон профессора Хачикяна - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

11.07.2025 / 13:11
Almaniyada yaşayan ixtiraçı həmyerlimiz "Bakı Xəbər"ə müraciət etdi

11.07.2025 / 13:09
“Sənət və duyğu harmoniyasının təbliği” layihəsi uşaqların psixoloji rifahına töhfə verir

11.07.2025 / 12:53
"Medianın işində ciddi keyfiyyət dəyişikliyi özünü göstərməkdədir" - Əhməd İsmayılov

11.07.2025 / 12:35
Rusiya Ukrayna müharibəsilə bağlı ABŞ-a yeni təkliflər verdi - Lavrovla görüşən Rubio detalları açıqlamadı...

11.07.2025 / 12:07
"Milli mətbuatımızın hazırkı estafetini yeni gənc nəsil qəbul etməlidir" - Əhməd İsmayılov

11.07.2025 / 11:55
“Respublika” qəzeti və “Xalq qəzeti” redaksiyaları birləşdirildi

11.07.2025 / 11:50
“Şübhəli əməliyyatların monitorinqi” informasiya sistemi yaradıldı - FƏRMAN

11.07.2025 / 11:42
Prezident bələdiyyələrin vahid informasiya sisteminin yaradılmasını təsdiqlədi

11.07.2025 / 11:35
Yaşayış minimumu haqqında qanunda dəyişiklik edildi

11.07.2025 / 11:33
“Bakinski raboçi” və “Xalq” qəzetinin redaksiyalarının MMC-ləri yaradıldı - FƏRMAN

11.07.2025 / 11:31
Milli Onkologiya Mərkəzinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə vəsait ayrıldı - SƏRƏNCAM

11.07.2025 / 11:30
"İrana səfər etməyin!" - ABŞ öz vətəndaşlarına XƏBƏRDARLIQ ETDİ

11.07.2025 / 11:25
Dünya bazarı çalxalanır - qızıl 20 dollardan çox bahalaşıb

11.07.2025 / 11:16
Abşeronda 17 əl qumbarası, 16 partlayıcı və xeyli silah-sursat aşkarlandı - TƏCİLİ

11.07.2025 / 11:13
Vüqar Rəhimzadə: Azərbaycan konstruktiv və lider mövqeyi ilə sülh gündəliyini irəli aparır

11.07.2025 / 11:09
Cənubi Qafqazda yeni diplomatik mərhələ: Əbu-Dabidə tarixi görüş

11.07.2025 / 11:07
Samvel Karapetyanın yaxın adamı da həbs edildi

11.07.2025 / 11:04
Prezident İlham Əliyev Monqolustan Prezidentini təbrik etdi

11.07.2025 / 11:03
Bakı - İrəvan danışıqlarında mühüm nəticələr alındı - CANLI

11.07.2025 / 11:00
Respublika Klinik Xəstəxanasında pasiyent üzərində eyni anda 5 əməliyyat icra olunub

11.07.2025 / 10:31
BDU-da T3 Fondunun birgə əməkdaşlığı ilə “TEKNOFEST klubu” yaradılır

11.07.2025 / 10:29
Makron ŞOKDA - Məhkəmə onun arvadını kişi adlandıran jurnalistə bəraət verdi!

11.07.2025 / 10:22
Şirvanda narkokuryerdən 7 kiloqrama yaxın narkotik vasitə götürülüb

11.07.2025 / 10:13
Azərbaycan və Çin arasında mülki aviasiya sahəsində əməkdaşlığa dair sənəd imzalanıb

11.07.2025 / 10:10
Pakistanda cinayətkarlar 9 sərnişini öldürüblər

11.07.2025 / 10:00
"Rusiya ilə müharibə təkcə Ukrayna üçün deyil..."

11.07.2025 / 09:45
Pensiyaçılara şad xəbər

11.07.2025 / 09:32
Bu çanta Parisdə 7 milyona avroya satıldı

11.07.2025 / 09:20
"60 günlük atəşkəsə razıyıq, amma..."

11.07.2025 / 09:12
"Rusiya ilə bağlı məyus oldum" - Trampdan mühüm açıqlama

11.07.2025 / 09:05
Avroliqada yeni mövsüm başladı - NƏTİCƏLƏR

11.07.2025 / 09:02
PKK bu gün silahı yerə qoyacaq - "Terrorsuz Türkiyə" dövrü başlayır

11.07.2025 / 08:41
DİM-in riyaziyyatla bağlı "hesabları" özünü doğrultmadı...

11.07.2025 / 08:40
Bakının bu yollarında tıxac var - MƏLUMAT

11.07.2025 / 00:03
"Azərbaycan və Ermənistanın sülh istəyini dəstəkləyirik" - ABŞ Departamenti

10.07.2025 / 22:34
Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etməsi zamanı əsirlikdə və girovluqda dəhşətli işgəncələrə məruz qalmış şəxslər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

10.07.2025 / 22:05
Prezident İlham Əliyevin sosial şəbəkə hesablarında Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə işgüzar səfərindən görüntülər paylaşıldı - VİDEO

Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910