Hindistan səfirinin diqqətinə - Ermənistanın taleyi Çabaharda yox, Zəngəzurda həll olunur...
Vüqar Bayramov: “Bu layihəni həyata keçirmək üçün kifayət qədər böyük həcmdə vəsaitə ehtiyac var”
“Çabahar limanından istifadə məsələsinə gəlincə, Hindistan Ermənistan tərəfdən təfərrüatları gözləyir və bununla bağlı Ermənistandan dəqiq təkliflər aldıqda, bunu mütləq nəzərə alacaq”. Bunu Hindistanın Ermənistandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Nilakşi Saha Sinha deyib.
Səfir Çabahar limanının Hindistan və İran tərəfindən birgə inkişaf etdirilməsinə diqqət çəkib: “Ermənistan tərəfdən təfərrüatları gözləyirik və Ermənistan tərəfdən aydın təkliflər gələndə, bunu mütləq nəzərə alacağıq”. Səfir Hindistandan Çabahar limanına, oradan isə Qara dənizə gedən kommunikasiya marşrutunun inkişafında İrəvanın mümkün roluna toxunaraq qeyd edib ki, Ermənistan dənizə çıxışı olmayan ölkə olduğundan, mütləq daha çox kommunikasiya layihələrinə ehtiyac duyur: “Əgər gerçəkləşərsə, düşünürəm ki, bu, Ermənistana dənizə çıxışı olmayan ölkə olması faktını aradan qaldırmağa kömək edəcək”.
Maraqlıdır, Hindistan Ermənistandan nə kimi təfərrüatlar, təkliflər gözləyir? Məlum olduğu kimi, Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi Hindistanın təəbbüsü ilə yaradılıb. 2003-cü ildə bununla bağlı Rusiya-İran-Hindistan saziş imzalayıb. 2011-ci ildə Azərbaycan bu sazişə qoşulub və prosesə dəstək verib. Azərbaycna qədər ölü bir layihə idi. Hindistan bu layihəni yaradıbsa, Ermənistanlıq burada nə var və bu ölkədən nə gözləyir? Ermənistandan hansı konkret təklifləri almaq istəyirlər? İran-Ermənistan-Gürcüstan-Qara dəniz mərşurutunu Hindistan reallaşdırmaq istəyirsə, o zaman Ermənistan bunu necə çəkəcək? Təkcə İrandan Mehriyə və digər istiqamətlərdə yol infrastrukturunun qurulmasına 3,6 milyard dollar lazımdır, bunu kim verəcək? Azərbaycan üzərindən hazır nəqliyyat infrastrukturu ola-ola dağlıq Mehridən necə yeni yol tikəcəklər? Üstəlik, İran ərazisindən və ya Zəngəzur dəhlizindən Naxçıvana yol çəkiəndən sonra digər nəqliyyat dəhlizləri əlaqələndiriləcək. Belə olan halda Hindistanın Ermənistandan nə gözləntisi var? Onsuz da Ermənistanın taleyi Çabaharda həll olunmur. Orada nə deyilməyindən asılı olmayaraq, onsuz da Ermənistandan həmin magistral yol çəkilməyəcək. Ona görə də Ermənistanın taleyi Zəngəzurda həl olunur. Bu dəhliz açılsa, Ermənistan dənizə çıxışı olmayan ölkə olsa da dünyaya açılacaq. Zəngəzur dəhlizi açılmasa, Ermənistanın dünyaya çıxışı faktiki olaraq məhdudlaşacaq.
“Ermənistanın nicatı Zəngəzur dəhlizinə bağlıdır”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən millət vəkili Vüqar Bayramov da hesab edir ki, Azərbaycandan keçən nəqliyyat dəhlizləri fonunda, Ermənistan üzərindən Qara dənizə avtomagistralın çəkilməsi real deyil: “Əvvəla, region üzərindən reallaşan nəqliyyat dəhlizləri birmənalı şəkildə Azərbaycanın iştirakı olmadan rasional, effektli deyil. Çünki nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan inkişaf etmiş infrastruktura malikdir. Bu infrastruktur imkan verir ki, hətta Xəzər üzərindən belə, Azərbaycan vasitəsilə yükləri daha qısa zamanda, daha az xərclə daşımaq mümkün olsun. Ona görə də relyef baxımından İran və Ermənistan üzərindən Gürcüstana, Qara dənizə çıxış həm çətindir, həm də bahalıdır. Bu layihəni həyata keçirmək üçün kifayət qədər böyük həcmdə vəsaitə ehtiyac var. O baxımdan belə bir layihənin reallaşması inandırıcı görünmür. Ona görə ki, tələb olunan vəsait kifayət qədər böyükdür. Digər tərəfdən, İrana qarşı sanksiyalar var və bu da yükdaşımalara öz təsirini göstərir. Eyni zamanda Ermənistanın yol infrastrukturu inkişaf etməyib. Bu da, təbii ki, yükdaşımalar baxımından çətinliklərdən biri hesab olunur. O üzdən, baxmayaraq ki, Hindistan bir sıra istiqamətlərdə Ermənistana dəstək olmağa çalışır, amma reallıq başqadır. Məsələ ondadır ki, nəqliyyat və logistika reallıqları xoşlayır. Reallıq isə ondan ibarətdir ki, bu gün region üzərindən beynəlxalq yükdaşımalar məhz Azərbaycan vasitəsilə reallaşır. Həmçinin daha effektli və səmərəli şəkildə həyata keçirilir. Ona görə də Ermənistan bütün bunlarla hesablaşmalı və Zəngəzur dəhlizinə razılıq verməlidir. Ermənistanın nicatı Zəngəzur dəhlizinə bağlıdır”.
Vidadi ORDAHALLI
