Azərbaycan-İran normallaşmasından çox narahat olanlar var...
Elşən Həsənov: “... ilk növbədə qısqanan Ermənistandır”
Məlum olduğu kimi, mayın 19-da Araz çayı üzərində inşa edilmiş “Xudafərin” hidroqovşağının istismara verilməsi və “Qız Qalası” hidroqovşağının açılış mərasimində çıxışları zamanı həm Azərbaycan dövlət başçısı, həm də İranın mərhum lideri dostluq və yaxın qonşuluğun önəmi ilə bağlı mühüm mesajlar verdilər.
Prezident Əliyev deyib ki, bölgənin sabitliyi üçün, gələcək təhlükəsizlik tədbirlərinin gücləndirilməsi üçün İran-Azərbaycan dostluğu, qardaşlığı önəmli amildir: “Biz bütün beynəlxalq təşkilatlarda, üzv olduğumuz təşkilatlarda bir-birimizi dəstəkləyirik və bundan sonra da bu dəstəyi göstərəcəyik”.
İran prezidenti Seyid İbrahim Rəisi isə vəfatından bir neçə saat əvvəl deyib ki, biz qardaş, qonşu və dost ölkələrik: “İranın Azərbaycanla olan əlaqəsi qonşuluq əlaqəsindən daha üstündür. Bu, qohumluq əlaqəsidir: “Bi əlaqə və bağ çox möhkəm, çox dərin bir bağdır. Bu bağ, bu əlaqə iki ölkənin dərin tarixi, mədəni və dini əlaqələrinə söykənir”.
Səslənən bəyanatların məzmunundan görünür ki, iki ölkə arasındakı münasibətlər olduqca normaldır. Ancaq bəllidir ki, bu, heç də bütün ölkələrin ürəyincə deyil. Xüsisilə də Ermənistan və Fransanı bu qəbildən olan ölkələr sırasına aid edə bilərik. İran-Azərbaycan münasibətlərinin rəvanlığını kimlər və niyə istəmir?
Təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert Elşən Həsənov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, müstəqillikdən sonra Azərbaycan-İran münasibətləri heç də bir xətt üzrə inkişaf etməyib: “Bu münasibətlərin dinamikasında enişlər və yüksəlmələr olub. Azərbaycan-İran münasibətlərinin hazırkı vəziyyəti barədə fikir yürüdərkən əsas istiqamətlərə diqqət yetirmək lazımdır. Azərbaycan-İran əlaqələrindəki diplomatik müstəvidə aktivləşmə diqqət çəkir, ancaq Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinin fəaliyyəti hələ bərpa edilməyib. Bu istiqamətdə də irəliləyişin olduğu bildirilir.
Azərbaycanla İranın regional tranzit dəhlizinin yaradılması istiqamətində birgə irəliləyişi müşahidə olunur. Bu, Azərbaycanın Qarabağda keçirdiyi antiterror tədbirlərindən sonra xeyli aktuallaşıb və Tehranın regional tranzit dəhlizlərinə qarşı ritorikası əvvəlkitək nəzərə çarpmır. Azərbaycanla İranın dil tapdığı nöqtə Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi çərçivəsində daha qabarıq görünür. Bununla yanaşı hiss edilir ki, İranın Ermənistanla müttəfiqlik münasibətləri soyuyur.
Əvvəl Tehran İrəvandan təcrid ediləcəyindən narahat olurdu, çünki onun məntiqinə əsasən, Zəngəzur dəhlizi İranın beynəlxalq çıxışlarından birini bloklayır.
Amma Azərbaycanla İranın “Araz” dəhlizində iştirakı Tehranın bu qorxularını bir qədər azaltdı. Çünki bu dəhliz Türkiyə ərazisi vasitəsilə İslam Respublikasına Aralıq dənizi və Qara dənizlərə çıxış imkanı verə bilər.
Bəzi problemlərə və mübahisəli mövzulara baxmayaraq, İran Azərbaycanın maraqlarını nəzərə alaraq regionda yaranan reallıqlardan faydalanmağı hədəfləyir. Burada əsas həssaslıq risqləri tarazlaşdırmaq üçün düzgün qiymətləndirmələrlə əlaqəlidir. Azərbaycan-İran regional təhlükəsizlik aspektləri ilə əlaqədar müzakirələrin növbəti raundunu biz prezidentlərin son görüşündə hiss etdik. Təbiidir ki, buna ilk növbədə qısqanan Erməmistandır. Çünki o, İranla ölkəmizin münasibətlərinin gərgin olmasında maraqlıdır ki, özünə zərürət hiss etdirə bilsin. Ermənistan hansı mövqedədirsə, təbiidir ki, Fransa da bunu bölüşür”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
