NAXÇIVANIM-ƏBƏDİ QÜRUR MƏNBƏYİM
Həyatımın çox hissəsini doğulduğum Bakı şəhərində yaşasam da ağlım kəsəndən bu günə qədər ruhumun dinclik tapdığı məkan ata yurdum Naxçıvandır. Atam şair, publisist Cavad Cavadlı ömrünün əlli ilindən çoxunu ‘’Azərbaycan müəllimi ‘’qəzetində ‘’Tənqid və biblioqrafiya ‘’şöbəsinin rəhbəri olub. Müxtəlif regionlardan eləcə də Naxçıvandan daxil olan məktubların sorağıyla tez-tez ezamiyyətə gedərdi. Beş yaşımdan taki ali məktəbə qəbul olana qədər Naxçıvan səfərləri mənsiz olmazdı. Böyük şəxsiyyətlər, sənətkarlar yetirən bu torpağa sevgini atam sevə-sevə , addım-addım tanıtdı və tanıdıqdan sonra nəinki mən hər kim olsa sevərdi.
SEVGİMİN İLK QAYNAĞI
Hər gəlişimizdə qatar Arazboyu sürətlə irəlidikcə atam yorulmadan minbir dərdin dərmanı bitən dağları göstərməklə kifayətlənməyib bu torpağın dahi şəxsiyyətlərii Hüseyn Cavid , Bəhruz Kəngərli, Cəlil Məmmədquluzadə, Məmməd Səid Ordubadidən ,Məmməd Arazdan onların əsərlərindən parçalar söyləyəib balaca qəlbimi hələ çox şeyləri tam dərk etməsəm də qan yaddaşıma gevgidən yoğrulmuş imarətin bünövrəsini qoyurdu. Dağlara qalxıb əllərimlə şəfalı otlardan, ( kəkotu,çaşır, qantəpər,salmanca,əvəlik,ələyiz,quzuqulağı ,çobanyastığı,)gül-çiçək toplamaqdan, al-əlvan kəpənəkləri tutub ovcumda əzizləyib sonra hava uçurmağımdan hər ikimiz zövq alardıq. Yay tətilimiz dağlarda , Naxçıvanın dilbər guşələri Şahbuzda,Batabatda, Cermuxda çadırlarda keçərdi. Möhtəşəm tarixi abidələri ziyarət etdikcə sanki nağıllar aləminə düşmüş kimi ayrılmaq istəmirdim. (Naxçıvanda 1000 dən çox tarixi-mədəniyyət abidəsi var. (Mömünə Xatun , Qarabağlar türbəsi, Xan sarayı ,Ordubadda 14 cü əsrə aid Buzxana abidəsi vəs) Atam bütün bu görüb duyduğum və yaşadığım gözəlliklər ruhuma hopsun deyə axşam mütləq inşa yazdırardı.
İllər keçdikcə atam məni özü ilə bərabər ədəbi -bədii gecələrə aparardı və Naxçıvanla bağlı hər gəlişimdə sözün əsl mənasında maariflənirdim. On yaşımda ilk dəfə tanış olduğum böyük ədibimiz Hüseyn Cavid əfəndinin qızı Turan Cavidlə tanışlıq ömrünün sonuna qədər davam etdi. Turan xanım bizə tez-tez gələrdi. Mənə ‘’Hüseyn Cavidin mənəvi varislərindənsən ‘’deyərdi. Çalışdığım təhsil ocaqlarında dəfələrlə Hüseyn Cavidin bədii-ədəbi irsinə müraciət edib tələbələrlə birgə yaddaşlarda iz salan təqdimatlar keçirərdik
Naxçıvanla bağlı bir-birindən isti həm də kövrək xatirələrim var. 1996 cı ildə Hüseyn Cavid türbəsinin açılışında ( Türkiyədən və başqa qardaş ölkələrdən xeyli qonaqlar da iştirak edib) məhz Turan xanımın arzusu ilə o mötəbər aşılışda iştirak etmişəm. Biz türbənin açılışından on gün öncə Müşkünaz Cavidin nəşini beş nəfər Naxçıvana gətirdik və axşam Naxşıvan tv də çıxış etdik. Turan xanım çıxışımdan xeyli təsirlənmişdi. Türbənin açılışından bir ay sonra belə bir təklif verdim. ‘’Yeni ailə quranlar Hüseyn Cavid türbəsini ziyarət etsinlər,əbədi sevgi andı içsinlər. ,çünki butürbəyə yaraşan da elə budur‘’ İlk addımı da bir həftə sonra atdıq.
Naxçıvan əhalisinin qonaqpərvərliyi, milli-mənəvi dəyərlərimizə daim önəm verərək gələn qonaqları nə qədər mənmun etmələri dillər əzbəridir. Milli mətbəximizdə Naxçıvan təamlarının,şirniyyatlarının özünəməxsus yeri var.(Çəhməcə, qavurma, kətə, şilə aş, )
Bu diyarda hələ sovetlər dönəmində xanımların demək olar ki çox az qismi kəlayığısız gəzərdi. Toy adətləri,yas mərasimləri bu gün də yaxşı mənada seçiləndir. Tanımadığın adam səni bircə dəfə qonaq edərsə ömürboyu unutmazsan. Bu torpağın yeraltı,(Badamlı,sirab,vayxir) yerüstü sərvətləri , suyu ,saysız hesabsız bumbuz axan bulaqları da ən böyük nemətləridir.
VƏTƏNƏ ANA DEYİB OĞUL KİMİ QEYRƏTİNİ ÇƏKƏNLƏR
Nankor qonşularımızın dəfələrlə Naxçıvan torpağına hücum çəkdikləri tarixin qan yaddaşındadır. Otuz ildə Naxçıvanın bütün bölgələrində bircə addım da geri çəkilməyərək bir-birindən yaraşıqlı,igid oğullarımızı şəhidlik zirvəsində gördük və torpağı gecə-gündüz səngərlərdə qoruyan igidlərimizin haqqı ödənilməz. Onlar bizim əbədi qürur mənbəyimizdir. Naxçıvanın sənət adamları tərəfindən igid oğullarımızın keçdiyi şərəfli döyüş yolları bu gün də əsas,müqəddəs mövzulardan biridir.
DE....SƏNİ SEVMƏMƏK OLARMI?
Cəsarətlə deyə biləm ki Naxşıvan dünyanın ən gözəl, təmiz, mədəni-tarixi abidələriylə zəngin məkanlardan biridir. Ən azı iki ayda bir dəfə bu cənnətməkan ata yurdumu ziyarət etməsəm içimdə bir boşluq hiss eirəm. Artıq bu diyarı balaca, atasının əllərini buraxmadan onu sual yağışına tutub hər gördüyü mənzərə qarşısında sual axtaran Jalə deyiləm. Dəqiq vaxt bölgüsü tərtib edib ruhumun dincəldiyi məkanları doya-doya gəzirəm. Hərdən tanış olduğum insanlar ‘’Əhsabi -Kəhf Naxçıvandadır ?’’sualına birnəfəsə ‘’Naxçıvana gəlin, indi mən sadalayım siz də bilin ki Naxıvanda ,Ordubadda ,Şahbuzda bir-birindən zəngin əlliyə yaxın muzeylər, istirahət məkanları, gənclər üçün müxtəlifsəpgili yaradıcılıq mərkəzlərinecə fəaliyyət göstərir. ( Hüseyn Cavid ev ,Cəlil Məmmədquzadə , Şaxtaxtinski , Məmməd Səid Ordubadi adına ev muzeyləri , Tarix və diyarşünaslıq muzeyi , Xalça muzeyi, Aşıq səma altında muzey, Cəmşid Naxçıvanskinin ev muzeyi, Naxçıvan Dövlət Filormoniyası, C. Məmmədquluzdə adına Dram teatrı , memarlıq baxımından bir-birindən möhtəşəm məscidlər və s ) ‘’
Müstəqilliyimizi bərpa etdikdən sonra Naxçıvanda dünyanın diqqət mərkəzində olan bir çox beynəlxalq konfranslar, önəmli , tarixi əhəmiyyətli görüşlər keçirilir. Bütün baş verən yenilikləri eləcə də dünyada baş verən hadisələri Naxçıvan Dövlətradio və Televiziyası həyata keçirməklə yerli əhalini maarifləndirir. Deyim ki keçən il bu Radiotele məkanında bir neçə dəfə çıxış etmək mənə nəsib olub. ‘’ Şərq qapısı ‘’bu gün də ən oxunaqlı qəzetlər siyahısındadır.
Bu il böyük coşquyla Azərbaycanın dilbər guşəsi Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaranmasının 100 yaşını qeyd edirik. Hər qarışı xeyr-bərəkətli , dahi şəxsiyyətləriylə dünyada tanınan , milli-mənəvi dəyərlərini hər zaman qoruyan,tanıdan,yaşadan doğma diyarım sən mənim NƏQŞİCAHANIMSAN!!
Şərqin qapısında ucalan diyar,
Sevimli Naxçıvan ,ey gözəl Vətən,
Araz tək gümüşü bir kəmərin var.
Bu bayram günündə əlvan geyin sən!!
Jalə Cəfərova. Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, jurnalist
