Fransız neokolonializminə qarşı mübarizə Azərbaycanın sayəsində dünya miqyasına çıxır...

Məlumdur ki, BMT-də dekolonizasiya üzrə Xüsusi Komitə mövcuddur. O, bütün dünyada öz suverenliyinə can atan və hələ də müstəmləkə altında olan ərazilərin tələblərini dəstəkləmək üçün məsuliyyət daşıyır. Bugünə qədər BMT iki milyona qədər insanın yaşadığı 17 ərazini hələ də müstəmləkədə olan ərazilər hesab edir. 

Fransanın dənizaşırı müstəmləkəsi olan - Qvineya, Polineziya və Yeni Kaledoniyanın da bu siyahıya əlavə edilməsi tələb olunur.

Daha bir mühüm nüans odur ki, müstəmləklərin bir çoxu da elə Fransanın nəzarətindədir. Hazırda buna qarşı mübarizəyə Azərbaycan öncüllük edir. Hətta bununla bağlı olaraq Bakı Təşəbbüs Qrupu da yaradılıb. Bu xüsusda Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin faəliyyəti artıq beynəlxalq miqyasda xüsusi diqqət cəlb edir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Bakı Təşəbbüs Qrupunun təşkilatçılığı ilə noyabrın 21-də Bakıda "Dekolonizasiya: Qadınların gücləndirilməsi və inkişafı" mövzusunda keçirilən konfransın iştirakçılarına ünvanladığı müraciətində prezident İlham Əliyev yenidən Fransanın fəaliyyətinə xüsusi diqqət çəkib. Dövlət başçısı qeyd edib ki, Fransa Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin Sakit Okeanda keçirdiyi nüvə sınaqları ilə bağlı qərarlarını yerinə yetirməli, başqa dövlətlərə dərs keçmək praktikasına son qoymalıdır: “Biz Fransada neokolonializm meylləri ilə paralel olaraq irqçilik, ksenofobiya və islamofobiyanın da geniş vüsət aldığını müşahidə edirik. Bu cür narahatedici və təhlükəli meyllərlə mübarizə aparmalı olan Fransa hakimiyyəti daxilindəki ciddi problemlərə diqqət ayırmalıdır. Fransa qoşunlarının bu yaxınlarda Mali, Niger və Burkina-Fasodan qovulması onun Afrikadakı amansız neokolonializm siyasətinin uğursuzluğa məhkum olduğunu bir daha göstərdi. Qanlı cinayətlərlə zəngin kolonializm tarixinə görə utanmalı olan Fransa törətdiyi vəhşiliklərə görə üzr istəmək əvəzinə, digər ölkələrdə uydurma etnik təmizləmələrdən danışır". Qeyd edək ki, Fransanın müstəmləkə şəraitində saxladığı ərazilərdə vəziyyət getdikcə pisləşir. Məsələn, Qayanada sosial vəziyyət xüsusilə ağırdır, əhalinin 50 faizindən çoxu yoxsulluğun astanasındadır və işsizlik 30 faizdir. Burada təbii sərvətlər talan edilir və torpaqların 90 faizi Fransa dövlətinin şəxsi mülkiyyətindədir. Martinika və Qvadelupa iki böyük fəlakətlə üz-üzədir: gizli məskunlaşma strategiyalarının bir hissəsi olan əvəzetmə yolu ilə soyqırımı, təbii ekosistemlərə və əhalinin sağlamlığına ciddi şəkildə təsir edən xərçəngin rekord göstəriciləri ilə xlordekon zəhərlənməsi. Yeni Kaledoniyada Kanak və Sosialist Milli Azadlıq Cəbhəsi 2021-ci ildəki 3-cü referenduma etiraz edir və müstəmləkə altına salınmış Yeni Kaledoniya xalqının müstəqil olmaq hüququnu bir daha təsdiqləyir. Polineziya indi tamamilə dekolonizasiya perspektivi ilə məşğuldur və Oskar Temarunun rəhbərlik etdiyi “Tavini huiraatira no te Ao Maohi” partiyası Qoşulmama Hərəkatında müşahidəçi statusu almaq istəyir. Fransa bunlara imkan vermir. “Demokratiya beşiyi” kimi özünü dünyaya sırımağa çalışan Fransa yerli dilləri sıxışdırıb fransız dilini dövlət dili etmək siyasəti yürüdüb. Korsikada və digər ərazilərdə baş verənlər bunun bariz nümunəsidir. Aralıq dənizinin şimalında yerləşən Korsika adasından Parisə məsafənin min kilometrdən uzaq olmasına baxmayaraq, Fransa bu ərazini öz müstəmləkəsi hesab edir. Adada hər addımbaşı fransızlara etiraz əlaməti olan yazılara rast gəlmək mümkündür.

Fransanın “Musulmans en France” xəbər portalının təsisçisi və baş redaktoru Jan Mişel Bryun Bakı Təşəbbüs Qrupunun təşkilatçılığı ilə Bakıda “Dekolonizasiya: Qadınların hüquqlarının və imkanlarının genişləndirilməsi” mövzusunda keçirilən beynəlxalq konfransda qeyd edib ki, Fransa bir zamanlar müstəmləkə altında saxladığı ölkələrdə qanlı cinayətlər törədib: “Məsələn, 1958-ci ildə Əlcəzairdə qadınları çadralarını çıxarmağa məcbur etdilər. Guya çadranın çıxarılması azadlıq simvoludur. Amma əsl azadlıq qadınların necə geyinəcəklərini məhz özlərinin seçə bilmələridir”. Müstəqil Martinika Naminə Ekoloqlar və Demokratlar Hərəkatının vitse-prezidenti Klodet Dyuamel isə qeyd edir ki, Fransanın müstəmləkəçilik siyasətindən ən çox Martinika qadınları əziyyət çəkib: “Onlar cinsi zorakılığa, köləliyə, dəhşətli diskriminasiyaya məruz qalıblar”. Fransa “Les Oranges” dərnəyinin lideri Mhamed Kaki isə qeyd edir ki, hər hansı bir dövlət öz azadlığını istədiyi zaman onu “şeytanlaşdırırlar”, hədəfə alırlar: “Bunu da kim edir? Qərb, keçmiş müstəmləkəçilər. Fransa ordusu Əlcəzairdə dəhşətli qırğınlar, soyqırımlar törədib. Burada 40 min insanın ölümündən söhbət gedir. Əlcəzair xalqı anladı ki, müstəmləkədən qurtulmaq lazımdır”. Əlcəzairdə Fransa 130 il yüzlərlə müsəlmanın qanını tökərək adını dünya tarixinin ən qəddar dövlətləri sırasına yazdırıb. Parisin idarəçiliyi dövründə bu ölkədə milyon yarım insan soyqırımına məruz qalıb. Əlcəzairdə Fransa zülmünə qarşı üsyan qaldıran mücahidlərin kəllə sümükləri hərbi qənimət kimi bu gün də Parisdəki Təbiət və İnsan Muzeyində nümayiş etdirilir. Bu kimi misalların sayını xeyli artırmaq olar. Hər halda görünən odur ki, Fransanın müstəmləkiçilik siyasətinin ifşasında Azərbaycanın addımları öz nəticəsini verir. “Afroamerikalı Xalqların Beynəlxalq Komitəsi”nin nümayəndəsi Jaklin Desfontan bildirir ki, Azərbaycanın neokolonializmə qarşı mübarizədə ölkələrin və təşkilatların səylərini dəstəkləməsi çox vacibdir: “Azərbaycan Fransanın əsrlər boyu davam etdirdiyi müstəmləkə siyasətinə qarşı mübarizədə maraqlıdır. Biz XXI əsrdə yaşayırıq və dekolonizasiya problemi, qadın hüquqları artıq həll olunmalıdır”.

Samirə SƏFƏROVA